Phòng ngừa viêm gan: Hai yếu tố then chốt

Theo TS Bùi Mạnh Côn, Phó GĐ Bệnh viện Bình Dân (TP.HCM), thực tế, chỉ số ít những người có biểu hiện lâm sàng như vàng da, vàng mắt thì mới đi khám. Còn lại, đa số người bệnh có những triệu chứng không rõ ràng như: chán ăn, mệt mỏi, đau bụng hạ sườn phải, đặc biệt là đau tức khi đi lại nhiều… Với các biểu hiện này, rất nhiều người thường bỏ qua và không đi xét nghiệm, vì thế bệnh không được phát hiện sớm.

Đường lây truyền bệnh

TS. Đinh Qúy Lan, Chủ tịch Hội Gan mật Việt Nam, cho biết hiện nay, virut viêm gan có 5 loại gây bệnh chính, đó là virut viêm gan A, viêm gan B, viêm gan C, viêm gan D và viêm gan E. Trong đó, viêm gan B và C là nguy hiểm nhất vì rất dễ chuyển sang viêm gan B và C mạn tính, từ mạn tính nếu không được điều trị sẽ dẫn đến xơ gan, ung thư gan và dẫn đến tử vong.

Viêm gan B lây truyền theo 3 đường: từ mẹ sang con, đường máu và quan hệ tình dục. Trong đó, con đường lây truyền chủ yếu của viêm gan B tại Việt Nam là từ mẹ sang con.

Đường lây của bệnh viêm gan C giống viêm gan B, nhưng chủ yếu là qua đường máu, trong đó, nguy cơ lây nhiễm cao nhất là do tiêm chích ma túy. Bệnh viêm gan D lây qua đường máu. Bệnh viêm gan A và  E lây qua đường tiêu hóa, chủ yếu lây qua thức ăn, nước uống không hợp vệ sinh.

Các giai đoạn của bệnh viêm gan B, C thường diễn tiến từ giai đoạn ủ bệnh (từ 1-3 tháng đối với viêm gan C, từ 1-6 tháng đối với viêm gan B), sau đó, chuyển sang giai đoạn toàn phát (1 tháng), tiếp đến là giai đoạn viêm gan cấp tính (1 tháng), giai đoạn viêm gan mạn tính (trên 6 tháng) giai đoạn xơ gan (20-30 năm) và giai đoạn ung thư gan. Trong đó, giai đoạn từ xơ gan sang ung thư gan kéo dài phụ thuộc vào lượng virut và cơ địa của từng bệnh nhân.

Chẳng hạn như viêm gan B ở những người uống rượu, người đồng nhiễm viêm gan hoặc một số bệnh mạn tính khác thì thời gian chuyển sang giai đoạn ung thư gan ngắn hơn những người khác.

Chính vì thời gian ủ bệnh, phát bệnh kéo dài nên nhiều người vẫn không ý thức được nguy cơ sức khỏe đối mặt với bệnh tật. Đây là điều đáng chú ý nhất.

Ở nước ta, khoảng 80% số người bị xơ gan và 60% số người bị ung thư gan là do virut viêm gan B và C gây ra. Số người chết hàng năm lên đến 100.000 trường hợp do biến chứng xơ gan giai đoạn nặng hoặc do ung thư gan.

Đáng lưu ý là trong khoảng 20 triệu người Việt Nam bị nhiễm vi rut viêm gan, trong đó, nông dân chiếm tới 70% (khoảng 14 triệu người nhiễm). Đây lại là những đối tượng khó khăn kinh tế, thường không có đủ chi phí để chữa bệnh, trung bình 2,5-3,5 triệu đồng/người/tháng và duy trì liên tục trong thời gian dài. 

Do đó, muốn ngăn chặn sự lây nhiễm của virut viêm gan, để bảo vệ sức khỏe cho nhân dân, đến nay, chỉ có một cách duy nhất là tuyên truyền cho người dân hiểu biết về sự nguy hiểm, cách dự phòng cũng như việc phát hiện sớm, nhằm giảm tối đa tỷ lệ tử vong, TS. Đinh Quý Lan nói.

Các biện pháp phòng tránh

Đối với bệnh viêm gan C, do hiện chưa có vắc xin phòng bệnh, nên các biện pháp phòng ngừa chủ yếu là: Ngăn chặn sự lây lan của siêu vi theo đường máu hoặc tiếp xúc với da niêm như không chích ma túy, không dùng chung kim và ống tiêm hoặc các dụng cụ dùng ma túy khác, không dùng chung các vật dụng cá nhân dễ gây chảy máu như bàn chải đánh răng, dao cạo râu, kìm cắt móng tay… Người bị viêm gan tuyệt đối không được hiến máu.

-Tránh sinh hoạt tình dục không an toàn; tránh xăm mình trừ khi chắc chắn là dụng cụ đã tiệt trùng.

Đối với viêm gan B: Đã có vắc xin phòng bệnh, bên cạnh đó còn có các biện pháp phòng ngừa như sau: 

-Những thành viên trong gia đình khi biết có người thân nhiễm virus viêm gan B cần đi xét nghiệm máu để xác định có bị nhiễm virus hay không. Nếu không bị nhiễm thì nên đến cơ sở y tế để được tiêm phòng vaccine viêm gan B ngay.

- Đối với những bà mẹ nhiễm vi rút viêm gan B, cần tiêm vắc xin viêm gan B ngay cho trẻ trong vòng 24h sau sinh.

- Ngoài ra, cần thực hiện một số biện pháp như không dùng chung bơm kim tiêm, lưỡi dao cạo râu, các dụng cụ đã và đang dính máu... Nếu là vợ/chồng, khi sinh hoạt cần dùng bao cao su đúng phương pháp. Khi đang bị viêm gan, nhất là viêm gan cấp tính cần được nghỉ ngơi, ăn nhiều chất đạm dễ tiêu, ăn nhiều rau, quả, những loại có nhiều sinh tố, hạn chế ăn mỡ. Đặc biệt kiêng rượu, bia, thuốc lá vì rất có hại cho gan, thúc đẩy nhanh quá trình xơ gan.

Thúy Hà