Quản lý tốt việc canh tác trên đất nương rẫy: Nâng cao hiệu quả sử dụng đất, ngăn chặn suy thoái rừng

Nhằm quản lý và sử dụng có hiệu quả đất nương rẫy trên cả nước, Đề án "Hỗ trợ người dân vùng cao canh tác nông lâm nghiệp bền vững trên đất nương rẫy" được triển khai từ năm 2008 đến 2012. Đến nay, Đề án đã bước đầu nâng cao được hiệu quả sử dụng đất và ngăn chặn suy thoái rừng..

Du canh du cư và canh tác nương rẫy là kế sinh nhai, là tập quán lâu đời của cư dân sống ở vùng cao đã biến nhiều vùng đất đai trù phú và giàu tài nguyên trở thành hoang mạc. Để giải quyết vấn đề này, dự án quản lý canh tác nương rẫy bền vũng đã và đang được thực hiện, tập trung vào 34 tỉnh trọng điểm lâm nghiệp, với tổng kinh phí 3.047 tỷ đồng.

Kinh nghiệm ứng dụng khoa học kỹ thuật bảo vệ đất rừng

Qua 3 năm triển khai, Đề án đã giúp chuyển đổi 360.000ha nương rẫy sang rừng sản xuất, rừng phòng hộ trên cơ sở canh tác rừng - rẫy luân canh và chuyển khoảng 840.000ha sang phương thức canh tác nông nghiệp, chăn nuôi theo hướng thâm canh kết hợp trồng rừng, trồng cây công nghiệp, cây ăn quả.

Nhiều kinh nghiệm đã được đúc kết. Trong canh tác nương rẫy cần xây dựng các công trình chống xói mòn như đắp bờ hoặc đào rãnh theo đường đồng mức hoặc trồng cây họ đậu mật độ dày, vừa có tác dụng cản dòng chảy, chống xói mòn, vừa tạo ra độ ẩm và bổ sung độ màu mỡ cho đất.

Có thể dùng rơm rạ, cành lá, cỏ khô che phủ mặt đất khi canh tác. Phương pháp này có tác dụng chống xói mòn đất, giữ độ ẩm và tăng độ mùn cho đất. Xây dựng thành các thửa ruộng nương bậc thang, khai thác các nguồn nước để cấy lúa.

Thực hiện canh tác theo phương thức nông lâm kết hợp, sử dụng có hiệu quả các loài cây trồng cạn chịu hạn, có năng suất cao, các loài cây họ đậu, cây có củ, cây ăn quả, cây dược liệu… sẽ tạo ra sự cân bằng sinh thái cục bộ, có khả năng giữ được độ ẩm, cản dòng chảy, chống xói mòn đất, làm cho độ phì của đất luôn được bổ sung trong quá trình canh tác và từ nguồn phân hủy tự nhiên của lớp thảm thực vật, cành lá và các phụ phẩm sau thu hoạch.

Thí điểm hỗ trợ người dân ở Gia Lai

Để hạn chế tình trạng phá, đốt rừng làm nương rẫy và hỗ trợ, hướng dẫn người dân canh tác theo hướng thâm canh, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, Hạt Kiểm lâm huyện Ia Pa(Gia Lai) đã thí điểm hỗ trợ một số người dân làng Lê Tù (xã Chư Răng) canh tác nông - lâm nghiệp trên đất nương rẫy.

Theo thống kê trên địa bàn huyện có 3.551 ha nương rẫy đang canh tác trên đất lâm nghiệp. Hạt Kiểm lâm huyện Ia Pa đã tham mưu cho UBND huyện, chọn làng Lê Tù (xã Chư Răng) thí điểm hỗ trợ người dân canh tác nông - lâm nghiệp bền vững trên đất nương rẫy, triển khai từ tháng 3-2010 cho 12 hộ là đồng bào dân tộc thiểu số, với tổng diện tích 14,5 ha nương rẫy.

Cơ quan chức năng đã tiến hành quy hoạch diện tích, hiện trạng sử dụng đất nương rẫy của từng hộ gia đình, sau đó định hướng canh tác trong thời gian tới, giao nương rẫy và cấp Giấy Chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân để họ có thể sản xuất nông - lâm nghiệp trên đất nương rẫy ổn định và lâu dài.

Bên cạnh đó, người dân còn được hỗ trợ xây dựng mô hình trình diễn khuyến nông là trồng mì cao sản trên đất được giao, đồng thời còn được hỗ trợ giống mì cao sản KM94, vật tư phân bón, hướng dẫn kỹ thuật trồng trọt.

"Hiện huyện có hơn 75% là người dân tộc thiểu số, nguồn sống chính của họ dựa vào canh tác nương rẫy. Giúp cho người dân biết cách canh tác, phát triển kinh tế trên một diện tích ổn định và hạn chế tình trạng phá rừng làm nương rẫy là biện pháp hiệu quả để triển khai và thực hiện tốt phương án quản lý canh tác nương rẫy trên toàn huyện. Sau khi thực hiện tại làng Lê Tù sẽ tiến hành nhân rộng mô hình trên địa bàn toàn huyện", ông Trương Quốc Việt- Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Ia Pa hy vọng.

Minh Hương