Quán triệt phương châm “4 tại chỗ” trong phòng cháy chữa cháy

Thiếu tướng Đỗ Văn Sơn. Ảnh: Chinhphu.vn

Thiếu tướng Đỗ Văn Sơn đã trao đổi với phóng viên Cổng TTĐT Chính phủ về việc triển khai Kết luận của Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc về việc tăng cường phòng cháy chữa cháy (PCCC), nhất là trong mùa khô này.

Xin Thiếu tướng cho biết những khó khăn hiện nay mà lực lượng PCCC đang phải đối mặt khi thi hành nhiệm vụ?

Thiếu tướng Đỗ Văn Sơn: Công tác PCCC và cứu hộ là nhiệm vụ rất quan trọng, được sự quan tâm của các cấp, các ngành, đặc biệt là Chính phủ và các tầng lớp nhân dân nên công tác đầu tư cho PCCC được quan tâm hơn so với trước đây. Tuy vậy chúng tôi cũng phải đối mặt với những khó khăn rất lớn.

Thứ nhất là trách nhiệm, nhận thức về PCCC của người đứng đầu các cơ sở, chính quyền địa phương chưa đầy đủ, nhận thức chưa hết được vai trò của PCCC nên chỉ đạo không cụ thể, chưa quan tâm đến PCCC ở cơ sở cũng như các kiến nghị của cơ quan Cảnh sát PCCC và cứu nạn cứu hộ. Thứ hai là ý thức và kiến thức PCCC của một bộ phận người dân còn thấp, nên số lượng vụ cháy có nguyên nhân từ sơ xuất, bất cẩn sử dụng lửa, xăng dầu, khí đốt vẫn còn khá cao. Thứ ba, lực lượng PCCC tại chỗ chưa đáp ứng được yêu cầu. Đây là lực lượng rất quan trọng, nhưng số đội PCCC cơ sở chỉ đạt 80% và số đội PCCC dân phòng chỉ trên 30% so với các địa bàn, khu dân cư cần có các đội này.

Vấn đề thứ tư, tôi cho rằng công tác quy hoạch, xây dựng hạ tầng, nhất là ở các đô thị không đáp ứng được yêu cầu PCCC, dẫn đến tình trạng nguồn nước phục vụ cho PCCC còn thiếu nhiều do trụ nước cứu hỏa không đầy đủ. Do không có đủ nước nên số xe chữa cháy phải tham gia tiếp nước là rất lớn, nên số xe trực tiếp chữa cháy cũng rất ít, hiệu quả chữa cháy không cao. Khó khăn nữa là lực lượng cảnh sát PCCC thiếu phương tiện và biên chế. Các phương tiện PCCC và cứu hộ hiện đại rất thiếu, gần 70% là xe chữa cháy cũ, được sử dụng từ 10 -15 năm nay. Những xe chuyên dùng (xe thang, xe hút khói, xe chiếu sáng, xuồng PCCC) chưa được trang bị ở nhiều địa phương nên cũng gây khó khăn cho PCCC. Cán bộ đào tạo cơ bản về PCCC và lái xe chữa cháy cũng thiếu. Vì quy định 1 xe có 2 lái xe thường trực thay nhau nhưng nhiều địa phương chỉ có 1 lái xe nên cũng ảnh hưởng đến công tác PCCC.

Ngày 16/12,  Văn phòng Chính phủ ra Thông báo 302/TB-VPCP về Kết luận Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Hội nghị tổng kết 10 năm thi hành Luật PCCC, trong đó yêu cầu Bộ Công an giải quyết dứt điểm những nguy cơ gây mất an toàn về PCCC, nhất là nguy cơ ở các khu nhà cao tầng. Xin Thiếu tướng cho biết những nguy cơ này là gì?

Thiếu tướng Đỗ Văn Sơn: Tôi cho rằng vấn đề PCCC đối với các nhà cao tầng là vấn đề rất lớn, nhất là đảm bảo được an toàn về người. Có những vụ tuy hậu quả không lớn nhưng lại gây hoảng loạn cho cư dân ở các chung cư này. Từ năm 2010 sau vụ cháy tòa nhà chung cư JSC ở Hà Nội làm chết 2 người, chúng tôi đã đề xuất Tổng cục VII, Bộ Công an chỉ đạo đợt cao điểm PCCC nhà cao tầng. Lãnh đạo Bộ Công an đã yêu cầu các cấp, ngành triển khai đồng bộ các biện pháp PCCC nhà cao tầng.

Qua đợt khảo sát này cảnh sát PCCC đã phối hợp kiểm tra 4.973 tòa nhà từ 10 tầng trở lên, lập 5.000 biên bản kiến nghị các lỗi vi phạm, trong đó có những vi phạm cần quan tâm như nhiều nơi tự ý thay đổi một phần công năng của tòa nhà khi được thẩm duyệt, làm ảnh hưởng các điều kiện an toàn PCCC. Trong đó có những vi phạm như diện tích tầng hầm vượt quá tiêu chuẩn,  không có giải pháp ngăn cháy hay vi phạm quy chuẩn ngăn cháy theo chiều đứng. Đặc biệt là vi phạm về lối thoát nạn trong nhà cao tầng. Chúng tôi cho rằng đây là vấn đề rất đáng chú ý.

Cầu thang thoát nạn an toàn của các tòa nhà phải theo các quy chuẩn rất nghiêm ngặt với đặc trưng tiêu biểu là: cầu thang kín, có các cửa tự đóng để khói không thể vào được. Có buồng đệm để cản khói và phải đáp ứng yêu cầu tạo áp suất dương để đẩy khí từ buồng thang ra ngoài.

Một số người hỏi có những chung cư cao trên 100 m còn thang chữa cháy và cứu hộ thì chỉ cao khoảng 53 m thì làm sao vươn tới nhà cao hơn 100 m? Tuy nhiên vấn đề không phải là nhà cao tới đâu thì thang cứu hộ cao đến đấy (thang chữa cháy cao nhất cũng chỉ 72m) mà là hệ thống phòng chống cháy ở trong tòa nhà đó phải đáp ứng được yêu cầu chữa cháy của chính tòa nhà đó và đây là nguyên tắc chung.

Trong quá trình xây dựng các tòa nhà cao tầng thì việc PCCC sẽ phải đảm bảo như thế nào?

Thiếu tướng Đỗ Văn Sơn: Chúng tôi khuyến cáo các nhà thầu luôn chú ý hoàn thiện nhanh các cầu thang thoát nạn để khi có sự cố thì công nhân thoát được, tuy rằng nó chưa thể an toàn như khi đã hoàn thiện. Tuy nhiên hiện nay nhiều chủ đầu tư không để ý đến khâu này, thâm chí nhà đã xây lên cao nhưng cầu thang thoát nạn thì chưa vươn tới hết tòa nhà. Chúng tôi sẽ kiến nghị cần phải đưa nội dung này vào quy định bắt buộc để đảm bảo an toàn PCCC cho các tòa nhà cao tầng. Nhưng quan trọng là chủ đầu tư cần đầu tư đầy đủ cho PCCC khi xây dựng các tòa nhà cao tầng. Bên cạnh đó là trách nhiệm của cảnh sát PCCC trong việc thẩm duyệt, kiểm tra thi công và nghiệm thu xây dựng các công trình PCCC.

Vừa qua sau vụ cháy tòa nhà EVN thì Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội và Phó Giám đốc Công an TP.HCM có đề cập việc sử dụng máy bay trực thăng để cứu nạn. Theo Thiếu tướng, đã đến lúc cần thiết để sử dụng máy bay cứu hộ hoặc chữa cháy tại các tòa nhà cao tầng chưa?

Thiếu tướng Đỗ Văn Sơn: Đô thị của nước ta có nhiều nhà cao tầng hiện đại nên công tác PCCC không khác nước ngoài nhiều lắm. Chỉ khác là chúng ta thiếu các phương tiện hiện đại, trong đó có cả trực thăng để chữa cháy. Chữa cháy, cứu hộ ở các đô thị lớn và chữa cháy rừng mà sử dụng trực thăng là rất tốt. Đã đến lúc chúng ta phải đầu tư mua sắm trực thăng để phục vụ cứu nạn, cứu hộ trong PCCC. 

Nhưng không phải có trực thăng cứu hộ rồi thì ta có thể ứng cứu tại các tòa nhà cao tầng ngay được. Phải đầu tư cả sân bay, vận hành trực thăng phải liên quan đến nhiều cơ quan chuyên môn khác và đặc biệt là cần kĩ năng điều khiển trực thăng và cứu hộ bằng trực thăng. Đây là kĩ năng đòi hỏi kỹ thuật cao (“treo” máy bay trên những tòa nhà không có bãi đỗ...) và cần luyện tập kỹ càng, bài bản.

Phương châm “4 tại chỗ” trong PCCC và cứu hộ cứu nạn (lực lượng tại chỗ, hậu cần tại chỗ, phương tiện tại chỗ và chỉ huy tại chỗ) có ý nghĩa như thế nào thưa Thiếu tướng?

Thiếu tướng Đỗ Văn Sơn: Không chỉ trong PCCC mà phương châm này được áp dụng cả ở nhiều lĩnh vực khác.

Nhiều năm nay phương châm này đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả. Trong PCCC thì có nhiều bất ngờ chứ không như bão lụt được dự báo trước. Có câu châm ngôn rằng “có thể loại trừ một vụ cháy bằng một ca nước”, đó là nói việc phát hiện ngay để dập cháy, còn nếu để cháy phát triển trong 5 phút, 10 phút, 15 phút thì hậu quả sẽ rất lớn.

Để phát hiện và phòng ngừa kịp thời đám cháy từ khi nhen nhóm thì lực lượng ban đầu phát hiện chữa cháy chính là nhân dân, cán bộ, công nhân viên tại nơi sinh sống hay làm việc. Chúng tôi tổng kết trên 50% vụ cháy xảy ra được dập tắt ngay là nhờ lực lượng “tại chỗ” này hoạt động tốt. Những nơi để cháy to là do lực lượng này kém và có nơi không hoạt động. Nhiều khi thấy cháy mà chỗ đó có phương tiện chữa cháy nhưng nhiều người đứng nhìn hoặc chạy đi thì hiệu quả kém.

Tuy nhiên có lực lượng, phương tiện tại chỗ nhưng phải được đào tạo hướng dẫn kỹ càng thì mới phát huy hiệu quả, ví dụ tại các cơ sở phải hướng dẫn cho nhân viên sử dụng phương tiện chữa cháy (máy bơm nước, bình chữa cháy...). Do đó phương châm này rất quan trọng và là vấn đề chiến lược trong PCCC.

Xin cảm ơn Thiếu tướng!

Thành Chung