Tác hại của cây trà Nhật có bán tại huyện Sa Pa

Hiện nay, giống trà Nhật được người dân Sa Pa trồng với sản lượng khoảng 5 tấn lá khô trên một năm. Nguồn gốc của cây trà này có tên: Hydrangea macrophylla Seginge var thunbergii Makino họ Tú cầu (Hydrangeareae) được trồng tại Sa Pa từ năm 1992 do Viện Dược liệu ký hợp đồng theo đơn đặt hàng với Công ty Hônso Nhật Bản thu lá cây để chế biến thuốc hút không có nicotin. Viện dược liệu đã nhận từ ông Tanaka - đại diện Công ty Hônso Nhật Bản, loại cây này đã triển khai trồng thử nghiệm ở ba địa điểm: Sa Pa, Bắc Hà - Lào Cai và Tam Đảo - Vĩnh Phúc, kết quả cây thích nghi và sinh trưởng tốt, đã xuất 01 tấn lá khô theo hợp đồng ký với Công ty Hônso Nhật Bản. Sau đó, do bên đặt hàng đã hạ giá thu mua sản phẩm đến mức không thể thỏa thuận để sản xuất tiếp nên Viện Dược liệu đã ngừng sản xuất loại cây này từ năm 2001.

Cây trà nhật khi chưa ra hoa.

Cây trà nhật khi mới ra nụ.

Hoa của cây trà nhật.

Do không hiểu rõ tác dụng của loại cây này, một số hộ gia đình tại thị trấn Sa Pa vẫn duy trì trồng và bán lẻ ra thị trường giới thiệu là loại dược liệu chữa bệnh tiểu đường, cao huyết áp…

Khi thấy sản phẩm trà Nhật bầy bán tại các chợ của huyện Sa Pa với lời giới thiệu công dụng không đúng thực tế, UBND huyện Sa Pa đã có văn bản đề nghị Viện dược liệu xác định tác dụng của loại cây này. Năm 2007 Viện Dược liệu đã có công văn phúc đáp về tác dụng của cây trà nhật. Theo kết quả nghiên cứu của Viện Dược liệu xác định độc tính cấp của dịch chiết lá trà nhật là LD50 = 37,5g/kg cân nặng chuột (đường uống). Trị số LD50 xác định được cho thấy lá trà có độc tính khá cao. Viện đã đề nghị ngăn cấm việc lưu hành sản phẩm này trên thị trường. Trong những năm qua UBND huyện Sa Pa đã có nhiều văn bản yêu cầu các hộ gia đình không trồng, chế biến và không được bán ra thị trường loại cây này gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người dân. Huyện đã chỉ đạo phòng Y Tế và các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra xử lý tiêu hủy sản phẩm này.

Đối với sản phẩm cây trà hiện đang được trồng tại huyện Sa Pa, ông Tanaka - Giám đốc Viện Dược liệu Nhật Bản đã có buổi làm việc với UBND huyện Sa Pa và có nêu lên một số tác hại đối với sức khỏe con người. Theo ông Tanaka, cây trà hiện đang trồng trên địa bàn huyện Sa Pa không có xuất xứ tại Nhật mà có nguồn gốc từ Trung Quốc, dùng chiết xuất để chống nấm mốc trên tường, không dùng cho con người vì có hại cho sức khỏe.

Đặc biệt, người tiêu dùng và khách du lịch hay bị nhầm lẫn giữa cây trà nhật với cây cỏ ngọt – Cây có tên khoa học là Stevia. Cây cỏ ngọt được dùng như một loại trà dành cho người bị bệnh tiểu đường, chứng béo phì hoặc cao huyết áp. Hiện nay cây cỏ ngọt này chưa được trồng tại Sa Pa.