Tai nạn đường sắt liên tiếp: Do quy trình tác nghiệp lạc hậu?

Cán bộ công nhân viên ngành đường sắt khẩn trương khắc phục tai nạn tại ga Núi Thành (Quảng Nam). Ảnh: VGP/Phan Trang

4 vụ tai nạn đường sắt nghiêm trọng trong 3 ngày

Báo cáo của Uỷ ban ATGT Quốc gia nêu rõ, liên tiếp trong những ngày qua (25-27/5), trên các tuyến đường sắt đã xảy ra 4 vụ tai nạn giao thông đường sắt rất nghiêm trọng làm 2 người tử vong, 11 người bị thương; nhiều đầu máy, toa xe và hàng trăm mét đường sắt bị hư hỏng nặng gây thiệt hại hàng tỷ đồng, làm tê liệt tuyến đường sắt Bắc-Nam nhiều giờ.

Cụ thể, vào hồi 00h30', ngày 24/5/2018, đoàn tàu khách mang số hiệu SE19 khi đến đường ngang có gác tại Km 234 050, khu gian Khoa Trường-Trường Lâm, tuyến đường sắt Bắc Nam, đã va chạm với ô tô tải chở đá mang BKS: 37C-151.38 làm đầu máy 927 bị đổ và 6 toa xe bị đổ lật, trật bánh và hàng trăm mét đường sắt hư hỏng, làm 2 người tử vong (lái tàu và phụ lái tàu) và 10 người bị thương.

Đến ngày 26/5/2018, liên tiếp xảy ra 2 vụ tai nạn giao thông đường sắt tại Quảng Nam và Nghệ An. Vào hồi 16h18’ đoàn tàu hàng ASY2 đang lưu thông qua đường số II Ga Núi Thành, Quảng Nam thì va chạm với tàu số hiệu 2469 bị dồn vượt quá mốc xung đột khiến 2 đầu máy và 5 toa xe hàng bị trật bánh; lúc 16h30 tàu hàng 27 toa chở đá hộc và thạch cao trong lúc vào đường số 3 của ga Yên Xuân, Nghệ An thì toa số 3 và 4 bị trật bánh.

13h ngày 27/5, tàu hàng SH3 chạy hướng Bắc Nam, khi tới xã Diễn An, Diễn Châu, Nghệ An đâm vào xe bồn tại đường ngang dân sinh vượt qua đường sắt (có biển báo cấm ô tô) làm tài xế bị thương nhẹ, đường sắt qua khu vực này bị tê liệt trong 90 phút.

Đánh giá về những vụ tai nạn đường sắt liên tiếp vừa xảy ra, ông Khuất Việt Hùng - Phó Chủ tịch Uỷ ban ATGT Quốc gia cho rằng, phần lớn liên quan tới nguyên nhân chủ quan, trong đó có vụ “rõ luôn nguyên nhân chủ quan từ việc thực hiện các quy trình tác nghiệp để đảm bảo an toàn đường sắt”.

“Nguyên nhân trực tiếp của 3 trong 4 vụ tai nạn trên do hành vi của tổ chức, cá nhân ngành đường sắt vi phạm quy trình tác nghiệp tại nơi giao cắt giữa đường bộ và đường sắt, khi đón tàu, dồn tàu tại các ga; do đầu máy, toa xe không đảm bảo an toàn kỹ thuật phương tiện; 2 trong 4 vụ có liên quan đến hành vi điều khiển phương tiện đường bộ vi phạm quy định khi vượt qua giao cắt với đường sắt”, ông Khuất Việt Hùng nói rõ.

Đặc biệt, theo ông Hùng, trong vụ hai tàu hàng đối đầu, ngành đường sắt không có gì để có thể bao biện, từ chối trách nhiệm, mà phải đánh giá lại toàn bộ quy trình để tìm ra được nguyên nhân và xử lý vì quy trình thì đúng nhưng quá trình giám sát thực hiện quy trình an toàn thì chưa ổn.

Lãnh đạo Uỷ ban ATGT Quốc gia cho biết, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình đã yêu cầu khẩn trương tổng hợp những vụ tai nạn đường sắt có liên quan tới các nguyên nhân chủ quan từ đầu năm để phân tích đánh giá và xem xét đánh giá lại toàn bộ quy trình thực hiện, cũng như kiểm tra giám sát việc thực hiện các quy trình để đảm bảo an toàn giao thông đường sắt. Thậm chí, nếu phát hiện sai sót, sai phạm thì xử lý trách nhiệm người đứng đầu liên quan.

Quy trình tác nghiệp lạc hậu, khả năng ứng dụng công nghệ thấp

Ông Vũ Anh Minh, Chủ tịch HĐTV Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam thừa nhận trách nhiệm trong vụ hai tàu hàng đối đầu.

“Nguyên nhân sơ bộ ban đầu của vụ va chạm giữa 2 đoàn tàu hàng được xác định do tác nghiệp dồn dịch trong ga Núi Thành”, ông Vũ Anh Minh cho biết.

Tuy nhiên, ông Minh cũng chia sẻ, mỗi vụ việc vừa qua có một vấn đề khác nhau, chia thành hai nhóm nguyên nhân. Trong đó, nhóm 1 là do phương tiện giao thông đường bộ, đặc biệt là ý thức của một số chủ phương tiện, bất chấp quy định, thấy biển báo, đèn báo, thấy tàu đến vẫn cố tình vượt và gây ra tai nạn. Nhóm 2 do lỗi chủ quan “quy trình đúng nhưng tác nghiệp sai” và các vụ việc như hai tàu hàng đấu đầu là hy hữu khi cùng lúc có cả mấy lỗi từ nhân viên ga tới lái tàu vì an toàn đường sắt có nhiều lớp, lỗi 1 người không gây ra được tai nạn.

Ông Minh thừa nhận, qua phân tích sơ bộ thấy rằng, lỗi tác nghiệp do chủ quan chiếm tỉ lệ không nhỏ và quy trình an toàn của đường không sai nhưng đang phụ thuộc rất nhiều vào tác nghiệp của từng cá nhân, áp dụng khoa học công nghệ trong công tác an toàn của đường sắt hiện ở mức độ hạn chế nên khó ngăn chặn từ xa.

“Dù ngành đã nỗ lực đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong an toàn đường sắt như từ năm 2017 đã lắp điện thoại trong đầu máy để tăng khả năng liên lạc, lắp hệ thống camera cho đầu máy quan sát đường để khi sự cố xảy ra thì xác định rõ hơn, lỗi ở đâu, lắp camera trên các đầu máy kiểm soát tình trạng lơ là của tài xế rồi lắp camera tại ga, lắp camera tại các ghi, đồng thời đang xây dựng 1 đề án lắp đặt hệ thống tín hiệu đường sắt kiểm soát bằng GPS trên đầu tàu, dự kiến thí điểm cho đoạn Nha Trang - TPHCM nhưng chưa thể ngày 1 ngày 2 hạn chế sự phụ thuộc vào tác nghiệp của con người”, ông Minh chia sẻ.

Trong văn bản mới nhất của Uỷ ban ATGT Quốc gia, Phó Thủ tướng Chính phủ Trương Hòa Bình đã yêu cầu các Bộ GTVT chỉ đạo các cơ quan chức năng và Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam phối hợp với các địa phương khẩn trương điều tra, làm rõ nguyên nhân, xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân vi phạm để xảy ra các vụ tai nạn trên và kịp thời cung cấp thông tin cho cơ quan thông tấn báo chí để tuyên truyền.

Tổng hợp báo cáo đầy đủ các vụ tai nạn giao thông đường sắt từ đầu năm 2018 do nguyên nhân chủ quan gây ra; phân tích, đánh giá toàn diện, khách quan, công minh các vi phạm để rút kinh nghiệm, chấn chỉnh trong tổ chức thực hiệnvà xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân để xảy ra sai phạm.

Rà soát các quy định pháp luật, các quy trình, quy phạm về công tác tổ chức chạy tàu hiện có để điều chỉnh, bổ sung chặt chẽ hơn, quy định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân, đặc biệt là trách nhiệm của người đứng đầu để xảy ra tai nạn đường sắt do chủ quan. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy định, quy trình chạy tàu của công nhân viên, lái tàu ngành đường sắt. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào công tác tổ chức chạy tàu và công tác kiểm tra, giám sát.

Đồng thời, Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Công an chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương có đường sắt đi qua khẩn trương điều tra, xác minh và tiến hành các thủ tục pháp lý cần thiết để xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm quy định pháp luật gây ra các vụ tai nạn giao thông đường sắt; tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát và xử lý nghiêm hành vi vi phạm trật tự, an toàn giao thông đường bộ, đường sắt, đặc biệt là các vi phạm trong công tác chạy tàu của nhân viên ngành đường sắt.

Ban ATGT tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có đường sắt đi qua tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm Chỉ thị số 33/CT-TTg ngày 21/7/2017 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác quản lý, lập lại trật tự hành lang an toàn đường bộ, đường sắt; phối hợp với các đoàn thể chính trị xã hội đẩy mạnh công tác tuyên truyền phổ biến đến cấp cơ sở, khu dân cư Luật Giao thông đường bộ, Luật Đường sắt, nhất là các quy tắc giao thông đường bộ khi vượt qua đường sắt; phát huy và nhân rộng các mô hình tự quản trong bảo đảm trật tự an toàn giao thông đường sắt; phối hợp chặt chẽ với Bộ GTVT, Tổng Công ty đường sắt Việt Nam trong việc khắc phục hậu quả các vụ tai nạn giao thông đường sắt.