Thêm góc nhìn khoa học về vấn đề bauxite Tây Nguyên

Nước ta có tiềm năng bauxite lớn, đứng trong số các nước có trữ lượng bauxite  hàng đầu thế giới. Quặng bauxite  có nguồn gốc phong hóa từ đá bazan, tập trung chủ yếu ở Tây Nguyên (Đak Nông, Lâm Đồng, Gia Lai, Kon Tum) và Bắc Bình Phước. Theo dự báo cả nước khoảng 5,5 tỷ tấn quặng bauxite, tập trung chủ yếu ở Tây Nguyên (khoảng 5,4 tỷ tấn).

Chất lượng quặng bauxite Tây Nguyên khá tốt

Bauxite Tây Nguyên thuộc loại gipxit, tuy hàm lượng oxít nhôm trung bình nhưng môđun silic cao nên có thể áp dụng phương pháp phổ biến, hiệu quả hiện nay là Bayer (Bayer process) ở nhiệt độ thấp và áp suất khí quyển để sản xuất alumina.

Hàm lượng Al₂O₃ trong bauxite nguyên khai ở Tây Nguyên qua quá trình tuyển rửa tăng lên đến 46-50%, sau đó được tinh chế bằng công nghệ thủy luyện, hòa tách khử silic, nung hydroxyt nhôm… để thu được sản phẩm alumina.

Các mẫu công nghệ lấy đại diện tại các mỏ ở Tây Nguyên do một số viện công nghệ trên thế giới nghiên cứu cho thấy hiệu suất hòa tách và hiệu suất thu hồi alumina trên toàn bộ có kết quả cao.

Alumina là sản phẩm thương mại có hàm lượng Al₂O₃ lớn hơn 98,62% (mịn, trắng, giống như bột mỳ). Với suất đầu tư để sản xuất alumina khá lớn (khoảng 1.000 USD/tấn) thì rõ ràng, sản phẩm không còn ở dạng thô,  mà là sản phẩm chế biến sâu từ quặng bauxite.

Hiện nay trên thế giới có 90% alumina được dùng để sản xuất nhôm kim loại, phần ít hơn được dùng cho các ngành công nghiệp khác như hóa chất nhôm, giấy, vật liệu chịu lửa, thủy tinh, gốm sứ…

Nhôm là một trong những kim loại màu quan trọng nhất, được sử dụng nhiều chỉ đứng sau thép, thế giới ngày càng sử dụng nhiều nhôm cho các ngành công nghiệp khác nhau, đặc biệt thay thế nhiều sản phẩm từ gỗ, góp phần làm giảm phá rừng. Trong thế kỷ 21 nhôm vẫn được đánh giá là vật liệu quan trọng hàng đầu.           

Về nguồn gốc tạo thành, bauxite có hai loại: phong hóa và trầm tích. Hai loại nguồn gốc này quyết định phân bố trữ lượng, do vậy trên thế giới, bauxite chỉ tập trung ở một số nước. Cụ thể, bauxite với thành phần khoáng vật chủ yếu là gipxit do phong hóa có ở các nước có khí hậu nhiệt đới như Australia, một phần Trung Quốc, Brazil, Jamaica, Ấn Độ, Venezuela, Indonesia; Bauxite trầm tích dạng bơmit, diaspor có ở các nước Nga, Hy Lạp, Trung Quốc...

Nhu cầu alumina của thế giới rất lớn

Theo đánh giá năm 2008 của AOA VAMI RUSAL (Nga) , tài nguyên bauxite trên thế giới khoảng 75,2  tỷ tấn, trữ lượng tài nguyên dự báo khoảng 29,3 tỷ tấn. Các nước có tài nguyên bauxite cũng là các nhà khai thác hàng đầu thế giới với sản lượng khai thác năm 2007 khoảng 190 triệu tấn. Sản lượng alumin năm 2007 đạt 74,7 triệu tấn, tăng 6,9% so với năm 2006 và tăng 40,1% so với năm 2000.

Sản lượng alumina tăng nhanh do nhu cầu nhôm rất lớn, những nước đứng đầu về sản xuất alumina năm 2007 là Australia (18,987 triệu tấn), Trung Quốc (18,547 triệu tấn), sau đó đến các nước Mỹ La tinh.

Thị trường alumina trên thế giới phụ thuộc vào thị trường nhôm và biến động xảy ra đồng thời. Nhu cầu về nhôm tăng mạnh với sự mở rộng của các cơ sở sản xuất nhôm ở Trung Quốc dẫn đến sự thiếu hụt rất lớn về alumina ở trên thế giới làm cho giá cả gia tăng. Hiện nay chưa có vật liệu có thể thay thế được nhôm, do vậy nhu cầu về nhôm trên thế giới sẽ tăng không ngừng.

Dưới góc độ trữ lượng, chất lượng tài nguyên bauxite của nước ta cũng như nhu cầu và thị trường nhôm, alumina trên thế giới, có thể khẳng định rằng Việt Nam có đủ các điều kiện để phát triển ngành công nghiệp khai thác bauxite, sản xuất alumina tại Tây Nguyên.