Thiết lập tầm cao mới trong quan hệ hợp tác Việt Nam-Philippines

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Tổng thống Philippines Aquino. Ảnh: VGP

Trong thời gian khá eo hẹp, chỉ vỏn vẹn 1 ngày rưỡi (từ 21-22/5), bên cạnh tham dự Diễn đàn Kinh tế Thế giới về Đông Á (WEF Đông Á 2014), Thủ tướng đã có các hoạt động song phương dày đặc với các nhà lãnh đạo Philippines; hai bên đã thống nhất, đạt được những nhận thức chung quan trọng về phương hướng phát triển quan hệ song phương cũng như hợp tác ở khu vực trong thời gian tới, qua đó đã thiết lập một tầm cao mới trong quan hệ hợp tác giữa hai nước.

Hướng tới quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam-Philippines

Tại Hội đàm giữa Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Tổng thống  Philippines Benigno S. Aquino III, hai nhà lãnh đạo đã thông báo cho nhau về tình hình và những thành tựu nổi bật trong phát triển kinh tế-xã hội của mỗi nước. Đồng thời kiểm điểm, đánh giá tình hình hợp tác giữa hai nước và cùng nhất trí cho rằng quan hệ hai nước đang phát triển hết sức tốt đẹp; khẳng định tiếp tục tăng cường, làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt tốt đẹp sẵn có theo tinh thần “Khuôn khổ hợp tác song phương trong 25 năm đầu thế kỷ 21 và thời kỳ tiếp theo” cũng như các thỏa thuận cấp cao đã có giữa hai nước.

Hai nhà lãnh đạo cũng đạt được những nhận thức chung quan trọng về phương hướng phát triển quan hệ song phương cũng như hợp tác ở khu vực trong thời gian tới.

Về quan hệ chính trị-đối ngoại, hai nhà lãnh đạo nhất trí tăng cường trao đổi đoàn và tiếp xúc cấp cao cũng như các cấp, các bộ, ngành và địa phương, hợp tác ở các kênh Đảng, Quốc hội và giao lưu nhân dân. Hai nhà lãnh đạo cũng khẳng định quyết tâm thực hiện thành công Chương trình Hành động Việt Nam-Philippines giai đoạn 2011-2016 và tiếp tục đẩy mạnh hợp tác thông qua các cơ chế Ủy ban hợp tác song phương Việt Nam-Philippines.

Hai bên nhất trí tích cực triển khai các thỏa thuận đã đạt được về quốc phòng, an ninh; đẩy nhanh tiến trình đàm phán ký kết Hiệp định Dẫn độ; nghiên cứu thiết lập cơ chế đối thoại chính sách quốc phòng cấp Thứ trưởng; thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực bảo đảm hậu cần, công nghiệp quốc phòng; tích cực tham vấn, ủng hộ nhau tại các cơ chế hợp tác khu vực về quốc phòng, an ninh...

Hai nhà lãnh đạo cũng tái khẳng định hợp tác biển-đại dương là một trụ cột trong quan hệ hai nước; nhất trí tiếp tục thường xuyên trao đổi, phối hợp lập trường, hợp tác có hiệu quả tại các cơ chế song phương như Ủy ban Hỗn hợp về hợp tác biển và đại dương, nhóm chuyên gia pháp lý về các vấn đề hợp tác trên biển; thúc đẩy hợp tác nghề cá, hợp tác trong nghiên cứu khoa học biển, khí tượng thủy văn và bảo vệ môi trường biển.

Hai nhà lãnh đạo nhất trí tiếp tục đẩy mạnh hợp tác trên các lĩnh vực kinh tế-thương mại-đầu tư; phấn đấu đưa kim ngạch thương mại hai chiều đạt 3 tỷ USD vào năm 2016, tạo thuận lợi để hỗ trợ các doanh nghiệp hai nước tiếp xúc, tìm kiếm cơ hội hợp tác kinh doanh và đầu tư, tăng cường kết nối giữa hai nền kinh tế, bảo đảm an ninh lương thực và mong muốn hợp tác trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, dịch vụ, đồng thời khuyến khích tăng cường và mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực tiềm năng khác như văn hóa, giáo dục, y tế, khoa học công nghệ và du lịch…

Trên cơ sở mối quan hệ tốt đẹp hiện có, hai bên nhất trí cần đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ Việt Nam-Philippines, đưa quan hệ hai nước phát triển toàn diện lên tầm cao mới.

Theo đó, hai nhà lãnh đạo đã nhất trí lập Ủy ban công tác chung do hai Bộ Ngoại giao đứng đầu để xây dựng lộ trình tiến tới quan hệ Đối tác chiến lược, vì lợi ích của mỗi nước và vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển chung của khu vực để sớm trình lãnh đạo cấp cao hai nước quyết định. 

Bên cạnh hợp tác song phương, hai nhà lãnh đạo cũng đã trao đổi sâu rộng về các vấn đề khu vực và quốc tế. Hai bên nhất trí phối hợp chặt chẽ với nhau và với các nước ASEAN khác, phấn đấu xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN đoàn kết, vững mạnh vào năm 2015; tiếp tục phối hợp, hỗ trợ lẫn nhau tại các diễn đàn quốc tế và khu vực.

Cuộc Hội đàm giữa Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Tổng thống Aquino được hai nhà lãnh đạo khẳng định là "đã diễn ra thành công tốt đẹp, đạt được nhiều kết quả quan trọng trên tinh thần hữu nghị, tin cậy và hiểu biết lẫn nhau".

Toàn cảnh Hội đàm Việt Nam-Philippines. Ảnh: VGP

Vấn đề Biển Đông được đặc biệt quan tâm

Những diễn biến phức tạp gần đây ở Biển Đông, nhất là khi Trung Quốc ngang nhiên hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 và đưa nhiều tàu hộ tống bảo vệ xâm phạm sâu vào trong vùng thềm lục địa và đặc quyền kinh tế của Việt Nam được các nhà lãnh đạo Philippines đặc biệt quan tâm.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Tổng thống Aquino cùng chia sẻ quan ngại sâu sắc về tình hình đặc biệt nguy hiểm hiện nay ở Biển Đông trước việc Trung Quốc tiến hành nhiều hành động vi phạm luật pháp quốc tế, Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982, xâm phạm nghiêm trọng vùng biển của các quốc gia ven biển, nhất là vụ hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 và đưa nhiều tàu hộ tống bảo vệ xâm phạm sâu vào trong vùng thềm lục địa và đặc quyền kinh tế của Việt Nam, đe dọa nghiêm trọng hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải tại Biển Đông.

Hai bên kiên quyết phản đối và kêu gọi các nước, cộng đồng quốc tế tiếp tục lên tiếng mạnh mẽ yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay các hành động xâm phạm nêu trên, triệt để tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982, Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và phấn đấu sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng hội kiến Chủ tịch Hạ viện Philippines Feliciano J.Belmonte. Ảnh VGP

Còn trong Hội kiến giữa Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng với Chủ tịch Hạ viện Philippines Feliciano J.Belmonte, vấn đề Biển Đông đã được ông Chủ tịch Hạ viện đề cập tới ngay khi mở đầu cuộc Hội kiến.

Chủ tịch Hạ viện Philippines Feliciano Belmonte bày tỏ quan ngại sâu sắc về hành vi Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 trái phép trong vùng biển Việt Nam. Ông cho rằng, ngay các Nghị sỹ gốc Hoa tại Hạ viện Philippines cũng bày tỏ sự phẫn nộ của mình về hành động này của Trung Quốc.

Với tư cách là Chủ tịch Hạ viện, ông và các Nghị sỹ hoàn toàn ủng hộ Tuyên bố của Tổng thống Benigno Aquino và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng bày tỏ sự quan ngại sâu sắc về tình hình đặc biệt nguy hiểm hiện nay ở Biển Đông.

Hạ viện Philippines cũng ủng hộ lập trường của hai nhà lãnh đạo rằng hai bên kiên quyết phản đối và kêu gọi các nước ASEAN và cộng đồng quốc tế tiếp tục lên tiếng mạnh mẽ yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay các hành động xâm phạm nêu trên, triệt để tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982, Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), và phấn đấu sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

Chủ tịch Hạ viện Feliciano Belmonte chia sẻ rằng ông có hiểu biết sâu sắc về mối quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc, cách thức mà Việt Nam giải quyết tranh chấp và xung đột với Trung Quốc để duy trì nền độc lập của mình.

Ông cũng khẳng định cách hành xử của Trung Quốc là vi phạm luật pháp quốc tế khi nước này đã dùng vũ lực để đánh chiếm quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam và hành động hết sức nghiêm trọng lúc này là đưa giàn khoan Hải Dương 981 hạ đặt trái phép trong vùng biển Việt Nam.

Ông Feliciano J. Belmonte nhấn mạnh Philippines kiên định ủng hộ Việt Nam trong vấn đề Biển Đông vì đây là vấn đề của cả hai nước và hơn nữa phải kêu gọi sự ủng hộ quốc tế vì đây là vùng biển có tới 30-40% lượng hàng hóa vận chuyển của thế giới đi qua.

Ông cũng cho rằng việc Trung Quốc đã và đang làm với Philippines và Việt Nam mới chỉ là những sự việc bắt đầu, nếu các nước không đoàn kết ngăn chặn, các quốc gia khác có thể là những nạn nhân tiếp theo của Trung Quốc khi nước này đang cố gắng hiện thực hóa “Đường 9 đoạn” phi pháp của mình.

Chủ tịch Hạ viện Feliciano J.Belmonte cho rằng hai bên lập Ủy ban Công tác chung là rất quan trọng và hy vọng Ủy ban này sẽ có những hoạt động phối hợp song phương để xây dựng lộ trình hướng tới đối tác chiến lược.

Đồng thời ông cũng cho rằng Philippines và Việt Nam cùng ASEAN và cộng đồng quốc tế phải đoàn kết ngăn chặn Trung Quốc có những hành động hung hăng vi phạm luật pháp quốc tế, vi phạm chủ quyền biển đảo của các nước.

Còn trong hội kiến giữa Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng với Chủ tịch Thượng viện Philippines Franklin Drilon, bên cạnh trao đổi các biện pháp thúc đẩy hợp tác song phương giữa hai nước, vấn đề Biển Đông cũng đã được hai bên trao đổi thẳng thắn. Hai bên đã nhất trí phê phán hành vi vi phạm luật pháp quốc tế của Trung Quốc khi hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trên vùng biển của Việt Nam, đồng thời kêu gọi ASEAN, cộng đồng quốc tế phê phán hành vi xâm phạm này của Trung Quốc. Hai bên cho rằng Trung Quốc ngày càng có những hành động bất chấp luật pháp quốc tế, Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 và Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC).

Việc Trung Quốc dùng sức mạnh để thực hiện yêu sách phi lý “Đường 9 đoạn”, xâm phạm chủ quyền biển đảo của Việt Nam và các nước khác, những hành động thời gian qua và mới đây của Trung Quốc là đặc biệt nguy hiểm, đe dọa nghiêm trọng hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng Việt Nam và Philippines cần tăng cường hợp tác, đoàn kết cùng ASEAN và quốc tế nhằm phê phán hành vi xâm phạm này của Trung Quốc và ủng hộ lập trường của hai nước giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, theo luật pháp quốc tế, Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 và DOC. Thủ tướng cũng cảm ơn chính giới và người dân Philippines đã ủng hộ quan điểm và lập trường của Chính phủ hai nước về vấn đề Biển Đông.

Về phần mình, Chủ tịch Thượng viện Franklin Drilon khẳng định: Cá nhân ông và Thượng viện Philippines hoàn toàn ủng hộ lập trường, quan điểm có tính nguyên tắc của Chính phủ hai nước về việc yêu cầu Trung Quốc phải tuân thủ luật pháp quốc tế và giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, nhất là Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 mà Philippines, Việt Nam và Trung Quốc đều là thành viên. Việc tham gia Công ước đòi hỏi các quốc gia, trong đó có Trung Quốc, phải tuân thủ nghĩa vụ này và việc tuân thủ là một sự bảo đảm cho hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải ở Biển Đông. Ông cũng cho rằng chính việc tuân thủ này là lý do mà Philippines phải viện đến tòa án quốc tế để giải quyết khi Trung Quốc xâm phạm chủ quyền của Philippines.

Không chấp nhận đánh đổi “điều thiêng liêng” để nhận lấy thứ hòa bình, hữu nghị viển vông, lệ thuộc

Bên cạnh đó, vấn đề Biển Đông cũng là vấn đề nóng được sự quan tâm đặc biệt của báo giới quốc tế.

Tại Manila, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã trả lời phỏng vấn của Hãng AP (Mỹ) và Reuters (Anh) về tình hình Biển Đông cũng như các biện pháp giải quyết của Việt Nam. Phỏng vấn của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã khẳng định rõ được lập trường, quan điểm của Việt Nam trước những diễn biến phức tạp ở Biển Đông.

Trả lời câu hỏi của phóng viên về việc liệu Việt Nam có nộp đơn kiện Trung Quốc theo các cơ chế của luật pháp quốc tế hay giải quyết căng thẳng bằng biện pháp quân sự, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định: "Việt Nam đã chịu nhiều đau thương mất mát từ các cuộc chiến tranh xâm lược. Vì thế, chúng tôi luôn tha thiết có hòa bình, hữu nghị để xây dựng và phát triển đất nước. Chúng tôi không bao giờ đơn phương sử dụng biện pháp quân sự, không bao giờ khơi mào một cuộc đối đầu quân sự, trừ khi chúng tôi bị bắt buộc phải tự vệ. Việt Nam luôn nhất quán sử dụng các biện pháp hòa bình và tận dụng mọi cơ hội, mọi kênh đối thoại để giải quyết tình hình hiện nay một cách hòa bình. Chúng tôi đã hết sức chân thành, thực tâm, thiện chí và kiềm chế, nhưng câu trả lời hiện nay là Trung Quốc ngày càng gia tăng sức mạnh, các hành động uy hiếp và xâm phạm, rồi liên tục vu khống và đổ lỗi cho Việt Nam. Những gì mà Trung Quốc đang làm khác rất xa những gì mà Trung Quốc nói. Những hành động của Trung Quốc trên vùng biển Việt Nam trong nhiều ngày qua là cực kỳ nguy hiểm, đe dọa nghiêm trọng đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải, hợp tác và phát triển ở khu vực và thế giới.

Tôi muốn nhấn mạnh rằng, Việt Nam kiên quyết bảo vệ chủ quyền và lợi ích chính đáng của mình bởi vì chủ quyền lãnh thổ, chủ quyền biển đảo là thiêng liêng. Chúng tôi luôn mong muốn có hòa bình, hữu nghị nhưng phải trên cơ sở bảo đảm độc lập, tự chủ, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, vùng biển, và nhất định không chấp nhận đánh đổi điều thiêng liêng này để nhận lấy một thứ hòa bình, hữu nghị viển vông, lệ thuộc nào đó. Có lẽ như tất cả các nước, Việt Nam chúng tôi đang cân nhắc các phương án để bảo vệ mình, kể cả phương án đấu tranh pháp lý, theo luật pháp quốc tế".

Đề cập đến câu hỏi về việc trong bối cảnh căng thẳng leo thang hiện nay ở Biển Đông, Việt Nam có những đề nghị gì đối với cộng đồng quốc tế, có xem xét tham gia các liên minh an ninh không, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho biết: "Việt Nam không tham gia bất cứ liên minh quân sự nào để chống lại một quốc gia khác. Đây là chính sách đối ngoại nhất quán của Việt Nam. Chúng tôi đã công khai về điều này rất nhiều lần với thế giới. Về việc Trung Quốc đã hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 trái phép, xâm phạm nghiêm trọng vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam ở Biển Đông, chúng tôi đã thông báo và thông tin trung thực đến các tổ chức quốc tế, chính phủ các nước; chính giới và các học giả; truyền thông quốc tế. Những ngày qua, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc, lãnh đạo nhiều nước trên thế giới, nhiều cá nhân và tổ chức quốc tế đã lên tiếng bày tỏ quan ngại sâu sắc về mối đe dọa của sự việc này đối với hòa bình, an ninh, ổn định trong khu vực. Tôi tin tưởng rằng cộng đồng quốc tế tiếp tục có đánh giá đúng và tiếng nói thích hợp để ngăn chặn mối đe dọa nghiêm trọng đến hòa bình, ổn định ở Biển Đông. Việt Nam kêu gọi cộng đồng quốc tế, các nước, các cá nhân và tổ chức quốc tế tiếp tục lên tiếng phản đối mạnh mẽ hành vi vi phạm luật pháp quốc tế của Trung Quốc”.

Trả lời câu hỏi về quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc trong bối cảnh Trung Quốc tiếp tục hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 sâu trong vùng biển của Việt Nam, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh: "Tôi chỉ muốn nói rằng, Việt Nam luôn nhận thức sâu sắc mối quan hệ hữu nghị, hợp tác bình đẳng cùng có lợi giữa Việt Nam và Trung Quốc vì điều này không chỉ đem lại lợi ích cơ bản và lâu dài cho hai nước Việt-Trung mà còn đóng góp cho hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới. Còn ngược lại, chắc các bạn hoàn toàn có thể hình dung điều gì sẽ xảy ra. Tôi muốn nhấn mạnh một lần nữa rằng, Việt Nam đặc biệt coi trọng và luôn làm hết sức mình đóng góp vào việc gìn giữ và tăng cường quan hệ hợp tác hữu nghị tốt đẹp với Trung Quốc. Việt Nam luôn chân thành mong muốn cùng Trung Quốc giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau. Đối với việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng biển của Việt Nam, Việt Nam cực lực phản đối các hành động xâm phạm này và kiên quyết bảo vệ chủ quyền quốc gia và lợi ích chính đáng của mình phù hợp với luật pháp quốc tế".

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Tổng thống Aquino gặp gỡ báo chí, thông báo kết quả Hội đàm. Ảnh: VGP

Ở một bối cảnh khác, trước đông đảo phóng viên báo chí quốc tế tại Họp báo chung giữa Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Tổng thống Tổng thống Philippines Benigno S. Aquino III sau khi kết thúc Hội đàm, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng đã một lần nữa khẳng định: “Tôi và Ngài Tổng thống cùng chia sẻ quan ngại sâu sắc về tình hình đặc biệt nguy hiểm hiện nay ở Biển Đông trước việc Trung Quốc tiến hành nhiều hành động vi phạm luật pháp quốc tế, Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982, xâm phạm nghiêm trọng vùng biển của các quốc gia ven biển, nhất là vụ hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 và đưa nhiều tàu hộ tống bảo vệ xâm phạm sâu vào trong vùng thềm lục địa và đặc quyền kinh tế của Việt Nam, đe dọa nghiêm trọng hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải tại Biển Đông. Hai bên kiên quyết phản đối và kêu gọi các nước, cộng đồng quốc tế tiếp tục lên tiếng mạnh mẽ yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay các hành động xâm phạm nêu trên, triệt để tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982, Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), và phấn đấu sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC)”./.

Nguyễn Hoàng