Thoát nghèo ở Si Ma Cai: Còn nhiều cái khó

(Chinhphu.vn) - Giải quyết bài toán nguồn vốn đầu tư cho các hộ nghèo đang là điều trăn trở của các cấp lãnh đạo tỉnh Lào Cai và huyện Si Ma Cai với mong muốn đồng bào các dân tộc thiểu số nơi đây sớm thoát nghèo.

04/05/2015 10:12

Người dân đã trồng sẵn cỏ, làm sẵn chuồng trại để "đón đầu" dự án. Ảnh: VGP/Hoàng Xuân

Si Ma Cai là vùng khô hạn của tỉnh Lào Cai. Việc trồng cấy của người dân thật nhọc nhằn. Có những năm, ngô gieo đến lần thứ 3 mà vẫn vàng cháy vì thiếu nước… Lúa cũng vậy, chưa kịp lên xanh đã hanh hao, vàng úa

Không chăn nuôi, khó thoát nghèo

Lại thêm diện tích canh tác nhỏ hẹp khó mở rộng, triền đất dốc và bạc màu nhanh nên dù hơn 80% hộ dân đã được vay vốn Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) phát triển kinh tế nhưng chênh lệch thu nhập của người dân Si Ma Cai so với bình quân chung của tỉnh chỉ bằng 1/3.

Đây cũng là lý do Tỉnh ủy Lào Cai có hẳn một nghị quyết chuyên đề về giảm nghèo bền vững đến năm 2020, Nghị quyết số 22-NQ/TU với mục tiêu đến năm 2020, giá trị trên 1ha canh tác tại Si Ma Cai sẽ đạt từ 25-35 triệu đồng, thu nhập bình quân từ 20 triệu đồng/người/năm...

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Nguyễn Bình Minh, điểm nhấn phát triển kinh tế chính cho huyện là trông chờ vào sự thành công của Dự án Đầu tư và Phát triển chăn nuôi giai đoạn 2015-2020 mà huyện đang trình lên tỉnh với mục tiêu mỗi gia đình có thêm 2 còn bò, con trâu trở lên.

“Nếu không có chăn nuôi thì đây là bài toán khó cho người dân Si Ma Cai”, ông Minh cho biết bởi tiềm năng thu nhập từ nông nghiệp được xác định là khó khăn vì diện tích đất sản xuất nông nghiệp bình quân chỉ khoảng 0,2 ha/người. Ngày công lao động của người nông dân rất thấp (khoảng 33.000 đồng/ngày công), chỉ đủ duy trì cuộc sống. Huyện đang trình đề án chuyển đổi cơ cấu nông lâm nghiệp theo quy hoạch vùng khí hậu, hướng tới phát triển lê tai nung, lê địa phương… Tuy nhiên cũng chỉ được vài xã. Cũng bởi vậy vào lúc cao điểm 10% lao động trong độ tuổi của Si Ma Cai đi nơi khác làm thuê, phần lớn là sang Trung Quốc.

Đầu tư phát triển chăn nuôi gia súc ở Si Ma Cai là biện pháp cấp bách và lâu dài. Bởi nếu tính với thu nhập 20 triệu đồng/người/năm thì bình quân 1 hộ một năm phải có 100 triệu đồng cho 5 người. Như vậy phải có 2-4 con trâu. Một con trâu 2-3 năm tuổi có giá 25-30 đồng. Bốn con trâu tính ít cũng được được 60-80 triệu đồng, ngoài ra là những thu nhập khác. Cũng bởi vậy, dự án chăn nuôi hướng tới mục tiêu 60% người dân huyện (2.309 người chăn nuôi ở 13/13 xã) tham gia.

Làm chuồng... chờ bò

Dù dự án Đầu tư phát triển chăn nuôi của huyện đang được trình lên UBND tỉnh và chưa được phê duyệt, song nhiều hộ dân đã chuẩn bị “đi tắt, đón đầu” bằng việc hoàn thiện hệ thống chuồng trại, trồng cỏ… chờ bò và trâu để nuôi.

Như 50/57 hộ dân thôn Sín Chải, xã Bản Mế đăng ký tham gia vào dự án này. Hộ anh Sín Văn Cương đã dốc toàn lực trong nhà để đầu tư vào chuồng trại, hố ủ phân theo đúng mẫu thiết kế của dự án với số tiền 30 triệu đồng. Tất cả đã sẵn sàng, cỏ voi cũng đã được anh nhân giống, chỉ chờ có mưa tới là gieo trồng.

Dù đất canh tác vùng này được coi là thuận lợi nhất huyện Si Ma Cai nhưng anh Cương cũng chẳng thể mở rộng vì nguồn nước vẫn hạn chế. Giải pháp gia tăng thu nhập và giải quyết thời gian nông nhàn cho nhiều người dân ở thôn Sín Chải này là đi làm thuê. Vì vậy, dự án nuôi gia súc tập trung được coi là sợi dây níu kéo những người dân thôn Sín Chải ở lại với thôn bản.

Gia đình Lèng Văn Khởi, thôn Cốc Nghê cũng trong cảnh chờ... trâu về. Nhà anh Khởi thuộc hộ cận nghèo nên anh hiểu việc nuôi trâu bò theo dự án sẽ là cơ hội duy nhất để có thể thoát nghèo và xa hơn là chuẩn bị cho một cuộc sống riêng tư mới của mình mà không phải lo cho cha mẹ và các em. Chính vì thế, anh đã mạnh dạn vay vốn NHCSXH 30 triệu đồng mua trâu.

Tuy nhiên, dự án chưa thể triển khai vì tỉnh không thể cân đối được nguồn đầu tư cho nên trông cậy ngân hàng, còn ngân hàng thì bí vì cơ chế.

Lúng túng khâu thực hiện

Theo chỉ đạo của Tỉnh ủy Lào Cai, tỉnh sẽ dồn tiền cho vay dự án đặc biệt quan trọng là Dự án Đầu tư phát triển chăn nuôi huyện Si Ma Cai giai đoạn 2015-2020.

Theo bản dự án mới nhất, tổng kinh phí đầu tư cho dự án này là 517 tỷ đồng, thời gian thực hiện trong 5 năm. Việc cho vay theo 2 phương án: Thông qua Ban Quản lý dự án chăn nuôi gia súc huyện Si Ma Cai hoặc vay vốn ưu đãi thông qua NHCSXH. Mức cho vay không thế chấp tối thiểu 50 triệu đồng, tối đa 500 triệu đồng/hộ và người dân không phải trả lãi, thời gian vay 36 tháng. Tuy nhiên, cả hai phương án này đều không khả thi.

Giám đốc Phòng giao dịch NHCSXH huyện Si Ma Cai Ngô Đức Dũng cho biết, hiện tỷ lệ hộ vay trên địa bàn huyện đã lên tới 80% với bình quân dư nợ 25 triệu đồng/hộ. Như vậy, với hạn mức cho vay tối đa 50 triệu đồng/hộ cho vay sản xuất kinh doanh, có những hộ đã vay kịch trần. Với các hộ còn lại nếu có cho vay đến mức tối đa cũng chẳng thấm tháp gì so với nhu cầu.

Câu chuyện này cũng được tỉnh bàn bạc với Ngân hàng NN&PTNT chi nhánh tỉnh Lào Cai nhưng lại mắc cơ chế dù nguồn không thiếu.

Hiện Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 41 về cho vay nông nghiệp, nông thôn với mức cho vay không thế chấp 100 triệu đồng vẫn chưa được ban hành. Điều đó có nghĩa hạn mức tối đa cho vay không thế chấp của Ngân hàng NN&PTNT cũng chỉ là 50 triệu đồng.

Tính khả thi từ nguồn vốn này lại càng mong manh khi Ngân hàng NN&PTNT không có phòng giao dịch hay chi nhánh cấp 2 tại địa bàn Si Ma Cai. Cơ sở để ngân hàng cho vay là cầm cố tài sản, nhưng triển khai ở Si Mai Cai cũng không thể một sớm một chiều.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Nguyễn Bình Minh, dù đã đo đạc địa chính xong nhưng cấp sổ cho các hộ dân Si Ma Cai là cả một vấn đề vì phải khảo sát kỹ tránh xâm canh, tranh chấp. Trong năm 2015, huyện cũng chỉ đặt mục tiêu hoàn thành đo đạc địa chính…

Lãnh đạo NHCSXH Chi nhánh tỉnh Lào Cai cho biết, ngân hàng này cũng có nguồn vốn cho vay sản xuất kinh doanh với hạn mức lên đến 100 triệu đồng/hộ, nhưng mức cho vay tối đa chỉ là 3% tổng dư nợ với lĩnh vực này. Do đó, dù có ưu ái cho Si Ma Cai cũng chẳng thể dồn hết cả 15 tỷ đồng nguồn vốn cho dự án này vì còn những huyện khác trong tỉnh người dân cũng đang chờ vay vốn.

Cũng bởi vậy để đổi đời cho người dân Si Ma Cai, bên cạnh tín dụng chính sách cũng như tín dụng thương mại, địa phương cần có sự chủ động cấp ngân sách và ban hành một quy chế sử dụng vốn đặc thù cho dự án.

Hoàng Xuân