Toyota chế tạo động cơ không dùng đất hiếm

Tại triển lãm xe hơi quốc tế Detroit (Mỹ) đang diễn ra, Công ty Toyota loan báo sắp đạt được bước đột phá trong việc chế tạo một loại động cơ điện dành cho xe hơi hybrid (vừa chạy xăng vừa chạy điện) không sử dụng đất hiếm - loại nguyên liệu đang tăng giá rất nhanh do chính sách hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc.

Mọi động cơ điện đều hoạt động dựa vào nam châm. Phần lớn động cơ trong các xe hơi chạy điện hoặc xe hybrid đều sử dụng nam châm vĩnh cửu chế tạo từ neodymium - một kim loại trong 17 nguyên tố đất hiếm, hầu như chỉ do Trung Quốc khai thác, chế biến và bán ra thị trường thế giới.

Theo ông Jack Lifton, một chuyên gia về đất hiếm, người sáng lập Trung tâm Nghiên cứu Techonology Metals Research (TMR) ở Mỹ, ngành công nghiệp xe hơi tiêu thụ khoảng 40% sản lượng neodymium toàn cầu và Toyota là công ty mua nhiều neodymium nhất. Ông Lifton cho rằng trong mỗi chiếc xe hybrid Toyota Prius có khoảng 1 ki lô gam neomydium nhưng Toyota không bình luận về con số này.

Từ mùa hè năm ngoái, Trung Quốc bắt đầu thực hiện chính sách hạn chế xuất khẩu đất hiếm. Tháng 12-2010, Trung Quốc tăng thuế xuất khẩu đất hiếm thêm 67% và giảm đáng kể hạn ngạch xuất khẩu nguyên liệu này trong năm nay. Biện pháp đó của Trung Quốc đã khiến giá neodymium và lithium trên thị trường thế giới tăng vọt, đẩy các công ty công nghệ cao vào tình cảnh khó khăn và gây một áp lực rất lớn lên toàn ngành công nghiệp xe hơi đang chuyển hướng sang các loại xe không dùng xăng dầu để tránh gây ô nhiễm môi trường.

Để đối phó với sự thay đổi chính sách của Trung Quốc, các công ty xe hơi hoặc phải tìm kiếm nguồn cung ứng nguyên liệu khác hoặc nghiên cứu công nghệ mới tạo ra những loại động cơ sử dụng ít hoặc không sử dụng đất hiếm.

Toyota gần đây đã khởi động một liên doanh khai thác đất hiếm ở Việt Nam và đầu tư một dự án khai thác lithium ở Argentina . Một viên chức lãnh đạo Công ty Toyota Tsusho - thuộc Tập đoàn Toyota và chuyên nhập khẩu đất hiếm - cho biết, việc khai thác đất hiếm ở Việt Nam, chủ yếu là neodymium, sắp được bắt đầu nay mai. Các công ty xe hơi khác thì thúc đẩy việc tái khai thác các mỏ đất hiếm ở Mỹ và Australia .

Ông Mike Crane, phụ trách chương trình xe hơi chạy điện của Công ty Continental AG, nói rằng loại động cơ mới không chỉ tránh được sự phụ thuộc vào nguồn cung đất hiếm mà còn có thể tiết kiệm chi phí do giá nam châm vĩnh cửu dựa vào neodymium sẽ tăng cao chót vót trong thời gian tới. “Nhu cầu tiêu thụ neodymium sẽ có sự thay đổi lớn một khi Toyota , GM và các hãng xe hơi khác chuyển sang dùng động cơ điện kiểu mới”, ông Lifton của TMR dự báo.

Tuy nhiên, về mặt công nghệ, giáo sư khoa điện Elias Strangas của Đại học Michigan State University nói rằng, việc chế tạo động cơ dùng nam châm điện cho xe hơi có những trở ngại khó vượt qua nổi. “Động cơ dùng nam châm điện thì rẻ tiền, nhưng kích thước lớn và rất không hiệu quả; còn cải tiến nó sao cho vừa nhỏ gọn vừa mạnh mẽ là một việc rất gian nan”, ông Elias nói và thêm rằng ông đã nghe nói đến nỗ lực của Toyota nhưng chưa thấy tài liệu nào về công nghệ này đăng trên các tạp chí chuyên ngành quốc tế.

(Theo NYT)