TPHCM: Vừa "kéo" vừa "đẩy" để xe buýt chạy nhanh hơn

Xe buýt tại TPHCM. Ảnh: VGP/Phan Hoàng

Cụ thể, nhóm giải pháp thứ nhất là “đẩy” bao gồm: Thực hiện chính sách hạn chế xe cá nhân bằng cách tăng phí trước bạ đăng ký xe, tăng thuế, thu phí xe cá nhân lưu thông, đậu xe..; tái cấu trúc đô thị và không gian kinh tế bằng cách phát triển các trung tâm cấp khu vực, giữ cho vỉa hè thông thoáng, xây dựng trạm dừng, nhà chờ xe buýt hợp lý…

Nhóm giải pháp thứ hai là “kéo” gồm: Đổi mới phương tiện vận chuyển, sắp xếp lại luồng tuyến cho hợp lý hơn; xây dựng bến bãi, trạm trung chuyển xe buýt; cải tiến công tác điều hành hoạt động vận tải hành khách công cộng; tiếp tục triển khai các cơ chế, chính sách hỗ trợ, cho vay ưu đãi đổi mới xe buýt, cho quảng cáo trên xe buýt để tăng thêm nguồn thu; tăng cường vận động người dân đi xe buýt; nhanh chóng hoàn thành và đưa vào khai thác các tuyến buýt nhanh (BRT), Metro…

Hoạt động xe buýt có dấu hiệu chững lại

Theo Sở GTVT Thành phố, sự “cạnh tranh” giữa xe cá nhân và xe công cộng mà chủ yếu là xe buýt đang diễn ra quyết liệt. Do đó, hai nhóm giải pháp trên phải được thực hiện đồng bộ, trong đó xác định một số giải pháp có thể triển khai thực hiện ngay như: Giữ vỉa hè thông thoáng; xây dựng thêm bến bãi, trạm dừng xe buýt; tăng cường đảm bảo an ninh trên xe và các khu vực nhà chờ xe buýt… Đối với các giải pháp có tính lâu dài như tái cấu trúc đô thị, đầu tư các tuyến Metro… TPHCM sẽ tiến hành chọn lọc và cân nhắc ưu tiên thứ tự trước khi triển khai, thực hiện.

Thực tế hiện nay, hoạt động của xe buýt ở TPHCM đang có dấu hiệu chững lại sau một thời gian dài liên tục phát triển.

Với khoảng 50 xe buýt từ năm 2002, đến năm 2010 tổng số xe buýt trên địa bàn Thành phố đã lên đến trên 3.000 chiếc, phục vụ nhu cầu đi lại của hàng trăm triệu lượt hành khách mỗi năm.

Tuy nhiên, trong khoảng một vài năm trở lại đây, biểu đồ phát triển của xe buýt đang có xu hướng đi ngang, thậm chí là giảm so với trước đây. Cụ thể, nếu trong năm 2012 có 413,14 triệu lượt người sử dụng xe buýt làm phương tiện đi lại thì đến năm 2013, con số này giảm xuống còn 411,20 triệu lượt.

Trong năm nay, nếu tiếp tục duy trì hoạt động như hiện tại, hệ thống xe buýt của Thành phố khó hoàn thành mục tiêu chuyên chở khoảng 470 triệu lượt hành khách như đã đề ra trong Chương trình giảm ùn tắc giao thông giai đoạn 2011-2015 của UBND Thành phố.

Nguyên nhân và giải pháp trước mắt

Nhận định về nguyên nhân dẫn đến tình trạng nêu trên, giới chuyên gia cho rằng, bên cạnh thói quen sử dụng phương tiện cá nhân của người dân Thành phố, các vấn đề liên quan đến quy hoạch đô thị, chất lượng dịch vụ, đảm bảo an toàn, an ninh cho hành khách đi xe buýt… cũng đang khiến hoạt động của xe buýt gặp khó khăn.

Ông Nguyễn Trọng Hòa, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM cho rằng, vấn đề quan trọng hiện nay tại TPHCM là có xe buýt mà không có đường đi riêng dành cho xe buýt. Việc có đến hàng chục xe buýt và hàng nghìn phương tiện khác cùng chen chúc trên một tuyến đường đang làm xấu đi hình ảnh của xe buýt trong mắt người dân và giảm sức hút đối với hành khách.

“Trước đây, Thành phố có 4 tuyến đường dành riêng cho xe buýt, nhưng đến nay đã dần bỏ hết. Thực tế là mỗi ngày, hàng trăm chiếc xe buýt phải "bơi" trong dòng xe máy đông đúc, chật chội. Điều này không những gây nguy hiểm cho các phương tiện xung quanh, mà còn dẫn đến tình trạng ùn tắc giao thông ngày một nghiêm trọng, đặc biệt là trong các khung giờ cao điểm”, ông Hòa cho biết.

Còn theo ông Phạm Quốc Tài, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Cơ khí Giao thông vận tải Sài Gòn (Samco), hệ thống xe buýt tại TPHCM chậm phát triển, nguyên nhân là do quy hoạch đô thị vẫn chưa thực sự đồng bộ. Cụ thể, nhiều điểm dừng, nhà chờ xe buýt vẫn đang bố trí cách xa trung tâm thương mại, trường học, bệnh viện... gây khó khăn, bất tiện cho cả hành khách và nhà xe.

Bên cạnh đó, muốn “hút” lượng lớn hành khách, thời gian xe chạy là rất quan trọng. Trong khi đó, hầu hết các tuyến xe buýt tại TPHCM lại gần như chưa đáp ứng được yêu cầu này. Ví dụ các tuyến đi từ trung tâm TPHCM đến Thủ Đức thường xuyên chậm đến hơn 30 phút so với quy định.

Vị chuyên gia này cho rằng, để thu hút sự quan tâm của người dân Thành phố, trước hết cơ quan chức năng cần tập trung chú trọng nâng cao chất lượng dịch vụ của xe buýt. Đồng thời cần triển khai ngay các biện pháp tăng cường đảm bảo an ninh, an toàn cho hành khách đi xe.

Phan Hoàng