Vinafood 1 phải dẫn dắt phát triển hệ sinh thái kinh tế nông nghiệp khép kín, đa giá trị

Phó Thủ tướng nêu rõ, với hành trình 30 năm xây dựng và phát triển đầy tự hào, Vinafood 1 ghi dấu ấn đậm nét trong ngành lương thực Việt Nam, trở thành biểu tượng của sự vượt khó, sáng tạo và khát vọng vươn lên.

Biểu tượng vượt khó, sáng tạo và khát vọng vươn lên

Thương hiệu Vinafood 1 không chỉ là niềm tự hào, mà còn là uy tín, chất lượng của nông dân, nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế. Truyền thống đoàn kết, bản lĩnh vượt khó và tinh thần đổi mới sáng tạo là giá trị cốt lõi làm nên một Tổng công ty vững mạnh, sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới, hội nhập sâu rộng với thế giới.

Theo Phó Thủ tướng, Đại hội đại biểu Đảng bộ Vinafood 1 lần thứ 8, nhiệm kỳ 2025 - 2030 là sự kiện chính trị, dấu mốc quan trọng để Tổng công ty bước vào giai đoạn phát triển mới, khẳng định vị thế then chốt trong phát triển kinh tế nông nghiệp, gắn với nhu cầu thị trường, tích hợp đa giá trị.

Trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, kế thừa truyền thống 30 năm xây dựng và phát triển, Đảng bộ Vinafood 1 đã lãnh đạo, tổ chức thực hiện đạt được nhiều thành tựu nổi bật trên tất cả các lĩnh vực, trọng tâm như là xây dựng tổ chức Đảng vững mạnh và thực hiện xuất sắc nhiệm vụ chính trị được giao.

Đảng bộ Vinafood 1 đã thể hiện được năng lực lãnh đạo toàn diện, đổi mới phương thức chỉ đạo theo nguyên tắc dân chủ, kỷ cương và đoàn kết. Trong nhiệm kỳ qua, công tác bồi dưỡng nâng cao trình độ, bản lĩnh chính trị, năng lực ngoại ngữ, kinh doanh quốc tế được đặc biệt chú trọng.

Công tác phát triển đảng viên mới đạt kết quả tích cực với tỷ lệ đảng viên trẻ tăng đáng kể, tạo nguồn nhân lực kế thừa có chất lượng. Công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện nghiêm minh, góp phần xây dựng tổ chức Đảng trong sạch và vững mạnh.

Trong 5 năm liền, Đảng bộ Vinafood 1 đã hoàn thành tốt và xuất sắc nhiệm vụ, doanh nghiệp được xếp loại A trong số các doanh nghiệp của nhà nước.

Tổng công ty được giao nhiệm vụ chính trị quan trọng, đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, ổn định thị trường nội địa, nâng cao giá trị xuất khẩu nông sản, đặc biệt là gạo, kết nối các chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp, đồng thời thực hiện các chương trình an sinh xã hội và hỗ trợ quốc tế theo định hướng của Đảng và Nhà nước.

"Vinafood 1 đã thực hiện xuất sắc nhiệm vụ chính trị được Đảng và Nhà nước giao phó. An ninh lương thực quốc gia được đảm bảo. Thị trường lúa gạo trong nước cơ bản ổn định. Lợi nhuận của người nông dân trồng lúa được giữ ở mức rất hợp lý cho lĩnh vực nông nghiệp. Đây là kết quả của sự cố gắng, nỗ lực rất lớn", Phó Thủ tướng nói.

Trong bối cảnh thị trường lương thực thế giới biến động phức tạp, Vinafood 1 đã linh hoạt ứng phó, đạt nhiều kết quả ấn tượng. Năm 2023, khi nguồn cung toàn cầu khan hiếm, nhiều nước tích lũy kho dự trữ, Tổng công ty đã đề xuất và tổ chức xuất khẩu 4,8 triệu tấn gạo, đóng góp 2,6 tỷ USD vào kim ngạch xuất khẩu nông sản quốc gia. Kết quả này thể hiện rõ năng lực đánh giá, dự báo và niềm tin của Tổng công ty vào thị trường lúa gạo Việt Nam, vừa đảm bảo nhu cầu trong nước, vừa đưa hàng ra thị trường quốc tế kịp thời.

Bước sang đầu năm 2025, khi thị trường dư cung, Tổng công ty tiếp tục phát huy vai trò chủ động, dự trữ 1,2 triệu tấn lúa gạo và phát triển 10 sản phẩm gạo cao cấp mới đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Mỗi thời điểm khó khăn đều là lúc Tổng công ty phát huy sáng tạo, tìm ra cách làm mới. Khi giá lúa gạo giảm, Tổng công ty vẫn giữ vững nhận định không bị lệ thuộc vào thị trường đang giảm, với thế mạnh là sự khác biệt trong chất lượng lúa gạo mang thương hiệu đặc sản. Nhờ đó, Vinafood 1 vừa góp phần tăng dự trữ nhà nước, vừa tăng dự trữ doanh nghiệp.

Đặc biệt, Tổng công ty đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ chính trị, từ bình ổn thị trường trong nước đến hỗ trợ lương thực cho các chương trình quốc tế và an sinh xã hội, khẳng định trách nhiệm của một doanh nghiệp đầu ngành. Đồng thời, Tổng công ty cũng đã chủ động đổi mới mô hình kinh doanh, mở rộng liên doanh với các đối tác Nhật Bản, Malaysia trong lĩnh vực sản xuất gạo, bột mì và muối, từng bước nâng cao giá trị và gia tăng thị phần trong nước và quốc tế.

Những thành tựu này là minh chứng sống động cho bản lĩnh, trí tuệ và tinh thần đoàn kết của Đảng bộ, cán bộ, đảng viên và người lao động Tổng công ty Lương thực miền Bắc. Những thế hệ tiếp nối, ở các vị trí công tác khác nhau, đã có đóng góp to lớn đưa thương hiệu Vinafood 1 vươn tầm thế giới, trở thành niềm tự hào của ngành nông nghiệp Việt Nam.

Thay mặt Đảng ủy Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chúc mừng và biểu dương những thành tựu vẻ vang mà Đảng bộ Tổng công ty đã đạt được trong 30 năm qua, đặc biệt trong nhiệm kỳ 2020–2025; và sẽ tiếp tục viết nên những trang sử mới, rạng rỡ hơn nữa.

Những thử thách lớn là động lực đổi mới tư duy, phát huy bản lĩnh

Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, Phó Thủ tướng cũng nhất trí với những đánh giá khá thẳng thắn, đối mặt với các tồn tại và hạn chế được nêu trong báo cáo chính trị của Đảng bộ Vinafood 1.

Cụ thể, Tổng công ty chưa khai thác hết tiềm năng trong chế biến sâu, với tỷ lệ sản phẩm giá trị gia tăng mới chỉ đạt 15%, so với mục tiêu là 25%. Trong khi đó, mục tiêu 25% vẫn chưa phải là một mục tiêu cao. "muốn khẳng định vị thế, phải đặt mục tiêu cao hơn nữa".

Công tác quản trị doanh nghiệp chưa đáp ứng các chuẩn mực quốc tế, khi hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (Enterprise Resource Planning) mới chỉ được triển khai tại hơn 30% đơn vị trực thuộc. Việc ứng dụng công nghệ số còn hạn chế, với chỉ 10% sản phẩm lúa gạo xuất khẩu tích hợp truy xuất nguồn gốc điện tử. Điều này đang gây ra hạn chế lớn trong quá trình ứng dụng chuyển đổi số.

Phó Thủ tướng đề nghị Đại hội cần thảo luận kỹ, phân tích sâu sắc, chính xác nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế, nhất là các nguyên nhân chủ quan, có tính hệ thống và nguyên nhân nội tại. Từ đó, cần hoạch định các giải pháp đồng bộ, hiệu quả, khắc phục dứt điểm ngay trong năm đầu của nhiệm kỳ, tạo sức bật cho sự phát triển trong giai đoạn mới, vươn mình phát triển.

Phó Thủ tướng đã "điểm danh" một số khó khăn, thách thức nổi cộm hiện nay trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh lương thực. Đó là thị trường lương thực toàn cầu biến động khó lường, yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, an toàn thực phẩm và phát triển bền vững. Cạnh tranh từ các quốc gia xuất khẩu lớn diễn ra gay gắt, trong khi điều kiện thương mại toàn cầu thay đổi nhanh chóng, cùng với các rào cản về thuế, thương mại, biến đổi khí hậu và an ninh lương thực.

Tình trạng biến đổi khí hậu, hạn hán, xâm nhập mặn tiếp tục gây áp lực lớn đến nguồn cung nông sản. Yêu cầu chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ hiện đại đòi hỏi Vinafood 1 phải đầu tư mạnh mẽ về nguồn lực và nhân tài, tiếp tục khắc phục một số hạn chế về quản trị, đổi mới sáng tạo.

"Nhìn vào chỉ tiêu đầu tư của nhiệm kỳ qua thì rõ ràng nhận ra để hình thành hệ sinh thái khép kín, quy mô đầu tư của Vinafood 1 còn rất thận trọng và khiêm tốn", Phó Thủ tướng nhận định và bày tỏ tin tưởng "những thử thách lớn sẽ là động lực để Tổng công ty đổi mới tư duy, phát huy bản lĩnh, biến khó khăn thành cơ hội, biến điều không thể thành có thể".

Tạo ra các giá trị riêng biệt của sản phẩm nông nghiệp Việt Nam

Phó Thủ tướng nêu rõ, đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, thịnh vượng của dân tộc. Nhiều chủ trương, chính sách có ý nghĩa trụ cột, bền vững, tạo đột phá cho phát triển đã được ban hành, như phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển kinh tế nhân, đổi mới và tăng cường hoàn thiện thể chế.

Mỗi cán bộ, đảng viên của Vinafood 1 cần quan tâm và đóng góp vào quá trình đánh giá lại vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong kinh tế nhà nước, "cái gì thì theo thị trường, cạnh tranh lành mạnh; cái gì là nhiệm vụ mà Nhà nước giao", bảo đảm công bằng, bình đẳng giữa doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp nhà nước. Thực tế hiện nay cho thấy, nhiều doanh nghiệp nhà nước đang phải "gánh hai vai": Vừa cạnh tranh trên thị trường toàn cầu, vừa thực hiện các yêu cầu về an sinh, ổn định kinh tế vĩ mô. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp nhà nước cần được nâng cao năng lực quản trị, nghiên cứu và áp dụng các mô hình quản trị tiên tiến trên thế giới, nhằm thích ứng, linh hoạt, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ toàn cầu hóa.

Riêng trong lĩnh vực nông nghiệp, Phó Thủ tướng cho rằng cần chuyển mạnh tư duy từ sản xuất sang phát triển kinh tế nông nghiệp hiệu quả, bền vững, tích hợp đa giá trị, gắn với nhu cầu của thị trường. Trong bối cảnh chịu tác động ngày càng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu, áp lực cạnh tranh gay gắt và yêu cầu ngày càng cao từ thị trường, nếu tiếp tục duy trì phương thức sản xuất nông nghiệp như hiện nay thì chất lượng, hiệu quả sản xuất buộc phải được nâng lên, tạo ra giá trị gia tăng vượt trội. Nếu không, chưa chắc người nông dân sẽ tiếp tục duy trì hoạt động sản xuất.

Bên cạnh đó, định hướng sử dụng đất nông nghiệp, đặc biệt là đất trồng lúa, đang được xem xét để sắp xếp lại nhằm phục vụ cho các ngành sản xuất có giá trị gia tăng cao hơn. Tuy nhiên, song song với quá trình này, cần đặc biệt chú trọng tới công ăn việc làm, sinh kế cho người dân, nông dân – đây là nhiệm vụ chính trị. Dù vậy, năng suất và hiệu quả mới là chỉ số cần quan tâm, bởi đó là điều kiện tiên quyết để đảm bảo sự bền vững của kinh tế nông nghiệp.

Trong định hướng đó, các doanh nghiệp như Vinafood 1 sẽ tiếp tục đóng vai trò nòng cốt trong hệ sinh thái sản xuất, chế biến, tiêu thụ và liên kết bốn nhà: Nhà nước, nhà nông, nhà nghiên cứu, nhà doanh nghiệp. "Nếu chúng ta không đưa giá trị vào toàn bộ chuỗi khép kín – từ đầu tư khoa học công nghệ, nguồn nhân lực, sản xuất, chế biến, kinh doanh đến thương mại – thì sẽ không thể làm chủ được hệ thống, cũng không thể tạo ra các giá trị riêng biệt của sản phẩm nông nghiệp Việt Nam để cạnh tranh với thế giới", Phó Thủ tướng nói.

Đây chính là thời cơ thuận lợi để các doanh nghiệp nông nghiệp, trong đó có Vinafood 1, phát triển vươn tầm, nếu chủ động điều chỉnh chiến lược phát triển phù hợp với xu thế phát triển, nhu cầu thị trường và thị hiếu của người tiêu dùng.

Xây dựng thương hiệu và chuỗi giá trị nông nghiệp khép kín

Cơ bản đồng ý với mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp nhiệm kỳ 2025–2030 nêu trong báo cáo chính trị tại Đại hội, Phó Thủ tướng gợi mở thêm một số nhiệm vụ, giải pháp đối với Đảng bộ Vinafood 1.

Trước hết, trong bối cảnh chính sách về đầu tư, tài chính, thương mại và các mục tiêu toàn cầu đang thay đổi từng ngày, từng giờ, sự hội nhập sâu rộng của đất nước đòi hỏi doanh nghiệp phải linh hoạt thích ứng nếu muốn giữ vững chỗ đứng và thị phần trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Vì vậy, Đảng ủy Vinafood 1 cần tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với các mặt công tác, hoạt động doanh nghiệp, trong đó có việc lãnh đạo thông qua công tác tổ chức, lựa chọn nhân sự phù hợp với yêu cầu chiến lược sản xuất kinh doanh. "Công tác Đảng, nếu làm tốt về nhân sự, sẽ mang tính quyết định". Lãnh đạo, chỉ đạo quyết định chiến lược, kế hoạch sản xuất kinh doanh cần đi đôi với việc trao quyền cho người đứng đầu và cá nhân chịu trách nhiệm triển khai.

Trong thời gian tới, Vinafood 1 cần phát huy vai trò nòng cốt trong thúc đẩy liên kết, hợp tác theo chuỗi giá trị; nâng cao giá trị; kết nối; đóng vai trò bà đỡ; thúc đẩy chuyển giao, ứng dụng khoa học công nghệ.

Cụ thể, hệ sinh thái của Vinafood 1 phải gắn với các nghị quyết về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, thu hút nhân lực trình độ cao về khoa học công nghệ, kỹ thuật nông nghiệp, quản trị, để nghiên cứu thường xuyên, phát triển năng lực cạnh tranh. Từ đó, tạo ra sự kết nối và ảnh hưởng, nắm toàn bộ chuỗi từ nghiên cứu, chuyển giao đến sản xuất ở đồng ruộng, liên kết với nông dân.

"Chúng ta cần hỗ trợ cho người nông dân những khâu họ còn thiếu: Hỗ trợ khoa học công nghệ, kinh nghiệm sản xuất, tiêu thụ, chế biến, thương mại, xây dựng thương hiệu. Đó vừa là vai trò bà đỡ, vừa là cách khẳng định thương hiệu và chuỗi giá trị khép kín của Vinafood 1 trên thị trường quốc tế", Phó Thủ tướng trao đổi.

Cùng với đó, Vinafood 1 cần thúc đẩy phát triển nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn, nghiên cứu xây dựng mô hình chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) theo hướng xây dựng các sản phẩm OCOP thành thương hiệu quốc gia, góp phần đưa sản phẩm Việt Nam cạnh tranh với thế giới.

Tổng công ty cần chủ động tham gia vào các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước như chương trình 1 triệu hecta lúa phát thải thấp, xây dựng vùng nguyên liệu lớn cho nông nghiệp, xác định diện tích đất sản xuất nông nghiệp để đảm bảo an ninh lương thực...

Tiên phong mở rộng, phát triển thị trường cho nông sản Việt Nam

Phó Thủ tướng đề nghị Tổng công ty chủ động, tích cực, tiên phong trong phát triển kinh tế tuần hoàn trong sản xuất nông nghiệp, biến phế phụ phẩm, chất thải nông nghiệp thành tài nguyên đầu vào của chu trình sản xuất tiếp theo, nhằm gia tăng giá trị, nâng cao hiệu suất và năng suất sản xuất nông nghiệp. Đồng thời, giảm khai thác tài nguyên, hạn chế chất thải, giảm ô nhiễm, suy thoái môi trường, kết hợp khoa học công nghệ trong sử dụng đất đa mục đích, phát triển du lịch nông nghiệp, tối ưu hóa sản xuất, thúc đẩy phát triển bền vững nông nghiệp, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân.

Dành thời gian trao đổi về những vấn đề đặt ra trong phát triển ngành muối, Phó Thủ tướng cho rằng hiện nay, chúng ta nhập khẩu quá nhiều muối công nghiệp, trong khi muối sạch, muối hữu cơ, muối thủ công – những sản phẩm rất quý – lại chưa có thị trường tương xứng; cũng như chưa có chính sách đa dạng hóa thị trường muối. Trong khi đó, Việt Nam có tài nguyên muối rất lớn, hiếm nước nào có được.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng cũng lưu ý, "khi nói đến diêm dân, nói đến nông nghiệp, là nói đến rất nhiều giá trị mà nhiều nước phát triển hiện nay không còn nữa. Vinafood cần chú trọng phát triển đa giá trị, bao gồm cả bản sắc dân tộc, truyền thống, nghề nghiệp thủ công, thương hiệu, từ đó phát triển thêm du lịch".

Phó Thủ tướng đề nghị Vinafood 1 cùng các doanh nghiệp hàng đầu cần tiên phong mở rộng, phát triển thị trường cho nông sản Việt Nam, khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại tự do như FTA, EVFTA, CPTPP và các thị trường tiềm năng như Halal food, các nước Trung Đông và châu Phi, trên cơ sở "am hiểu sâu sắc về văn hóa và nhu cầu của từng thị trường", hướng tới các thị trường đòi hỏi chất lượng cao.

Vinafood khẩn trương nghiên cứu, đánh giá, định hướng, hỗ trợ bà con nông dân chuyển đổi nuôi trồng, sản xuất những mặt hàng nông sản có giá trị ngày càng cao; đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ về giống, vật tư nông nghiệp, bảo quản, chế biến nông sản như trung tâm chiếu xạ, đồng thời thúc đẩy thương mại điện tử và truy xuất nguồn gốc. Đây là những yêu cầu cấp thiết từ người dân và nông dân, nhằm xây dựng sản phẩm đạt chuẩn và quy mô hàng hóa để thâm nhập thị trường.

"Trong nhiệm kỳ này, Vinafood 1 cần lựa chọn một vùng – có thể là đồng bằng sông Cửu Long, đồng bằng sông Hồng hoặc miền núi phía Bắc – để xây dựng một trung tâm tích hợp chợ giao thương, logistics, kho bãi, xuất khẩu, hải quan, ngân hàng, chiếu xạ, và các hoạt động nghiên cứu – triển khai nhằm hỗ trợ nông dân. Qua đó khẳng định vai trò nhà đầu tư, tổ chức sản xuất và dẫn dắt chuỗi giá trị trong nước và quốc tế của Vinafood 1", Phó Thủ tướng mong muốn.

Cuối cùng, Phó Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu chuyển đổi số là nhiệm vụ then chốt mà Tổng công ty cần tập trung thực hiện trong thời gian tới. Vinafood 1 phải sớm xây dựng hệ thống dữ liệu thị trường trong nước và quốc tế, tích hợp với dữ liệu khí hậu và cập nhật thường xuyên hằng ngày, hằng năm, làm cơ sở quan trọng cho công tác tham mưu chính sách, trong đó có nhiệm vụ chiến lược là dự trữ lương thực, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia.

"Tinh thần chỉ đạo của Trung ương là mọi kế hoạch phải đi kèm với mục tiêu, chỉ tiêu và tiến độ cụ thể. Ý tưởng tốt chỉ thực sự có giá trị khi được hiện thực hóa bằng hành động cụ thể. Đại hội đại biểu Đảng bộ Vinafood 1 lần thứ 8, nhiệm kỳ 2025 - 2030 cần xây dựng chương trình hành động rõ ràng theo từng năm, có thể điều chỉnh linh hoạt nhưng phải bảo đảm tính khoa học và phù hợp với thực tiễn", Phó Thủ tướng nói.

Minh Khôi