Vĩnh việt "báu vật sống" của nhã nhạc cung đình Huế

Nghệ sĩ Trần Kích sinh ngày 15/8/1921 tại làng Thành Trung, xã Quảng Thành, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Xuất thân từ một gia đình có truyền thống âm nhạc dân tộc, nghệ sĩ đã được thân sinh, vốn là một nghệ nhân kỳ cựu nổi tiếng với những ngón đàn tuyệt kỹ, những điệu kèn kỳ tài truyền dạy cho nhiều bài bản nhã nhạc cung đình triều Nguyễn ngay từ nhỏ. Từ năm 17 tuổi ông đã chuyên biểu diễn Nhã nhạc và bằng sự đam mê học hỏi, sưu tầm và tập luyện từ bạn bè, đồng nghiệp, các bật đàn anh tham gia trong đội Nhã nhạc của vua Bảo Đại, ông đã tích lũy cho mình một kho kiến thức rất đáng tự hào mà khó có nghệ nhân nào có được; ông chơi giỏi từ kèn đại, kèn lỡ, nhị, nguyệt, tỳ bà, cho đến đàn bầu, sáo...cho cả đại nhạc, tiểu nhạc, nhạc Phật, và nhạc đệm cho ca Huế.

Với tài nghệ nổi tiếng của ông, năm 1962 ông được mời tham gia giảng dạy tại Trường quốc gia âm nhạc Huế (tiền thân của trường Đại học Nghệ thuật Huế và Học viện âm nhạc Huế bây giờ). Từ ngôi trường này, nhiều lớp học trò đã được đào tạo và phát triển, trong đó có những nghệ sĩ tên tuổi như NSƯT La Cẩm Vân, NSƯT Ngô Hữu Lan, NSƯT Trần Đại Dũng; Tôn Nữ Lệ Hoa, Quý Cát, Nguyễn Đình Vân, Trần Thảo...

Nghệ sĩ Trần Kích là người có công lao to lớn trong việc đưa nhã nhạc cung đình Huế ra với thế giới. Năm 1970, nghệ sĩ Trần Kích lần đầu tiên đi biểu diễn ở Nhật Bản để giới thiệu về âm nhạc truyền thống Huế. Năm 1995, ông cùng với CLB Phú Xuân do ông làm chủ nhiệm đã biểu diễn và thu đĩa CD tại Nhà Văn hóa thế giới tại Pháp. Đĩa CD này lập tức gây tiếng vang lớn ở Pháp và các nước khác trên thế giới, được báo giới phương Tây đã bình chọn đây là 1 trong 10 CD âm nhạc truyền thống hay nhất của năm.

Chính bản thân ông và các nhạc hữu cùng thời đã hoàn chỉnh các bài bản trong hệ thống âm nhạc cung đình triều Nguyễn để truyền bá giới thiệu, đưa âm nhạc truyền thống cung đình Huế đến với công chúng trong và ngoài nước. Ông đã dày công nghiên cứu cách ký âm hoàn chỉnh, góp phần ghi lại được 30 bài bản về Đại nhạc và Tiểu nhạc của loại hình nghệ thuật cung đình. Năm 2004, Unesco công nhận nhã nhạc cung đình Huế là di sản văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại, có một phần đóng góp to lớn của của người nghệ sĩ tài hoa Trần Kích.

Với những thành tích nổi bật của ông, năm 2000, được Bộ Văn hóa Thông tin tặng Huy chương chiến sĩ văn hóa. Năm 2003, được phong tặng danh hiệu Nghệ Nhân Dân Gian Việt Nam . Năm 2007. được phong tặng ông là Nghệ sĩ Ưu tú. Đặc biệt ngày 26-2-2008, NSƯT-Nghệ nhân dân gian Trần Kích đã được Bộ Văn hóa Pháp phong tặng tước hiệu Hiệp sĩ Văn hóa và Nghệ thuật Pháp.

Vĩnh biệt nghệ nhân dân gian, nghệ sĩ ưu tú Trần Kích, nghệ nhân Nhã nhạc cuối cùng còn lại của triều đình nhà Nguyễn. Ông đã ra đi, nhưng các thế hệ nối tiếp của Nhã nhạc cung đình Huế, mà trong đó có rất nhiều người là học trò của ông, chắc chắn sẽ không quên những ngón đàn tuyệt kỷ của ông.

Lễ tang nghệ sĩ Trần Kích được tổ chức tại nhà riêng ở 34/4 kiệt 320 đường Bạch Đằng, thành phố Huế, an táng tại nghĩa trang quê nhà vào ngày 24/12/2010.