Xây dựng chiến lược hướng tới mô hình hải quan thông minh

Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đang xin ý kiến các bộ, ngành, hiệp hội doanh nghiệp (DN) để hoàn thiện Dự thảo Chiến lược này trước khi trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt.

Để thực hiện mục tiêu trên, Dự thảo Chiến lược HQVN hướng đến việc nâng cao chất lượng phục vụ người dân, DN trong thực hiện thủ tục hải quan, quản lý hải quan và thu thuế hiệu quả, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, du lịch và vận tải hợp pháp qua biên giới, tạo môi trường xuất nhập khẩu minh bạch, công bằng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, bảo đảm an ninh, an toàn xã hội và bảo vệ lợi ích, chủ quyền quốc gia.

Về thể chế, hải quan tiếp tục tham mưu xây dựng dự thảo nền tảng pháp luật về hải quan hiện đại, bảo đảm  cơ sở pháp lý đầy đủ cho việc xây dựng, triển khai mô hình hải quan thông minh và thực hiện nhiệm vụ đầu mối kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa nhập khẩu tại cửa khẩu. Các quy định pháp luật về hải quan và pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, quản lý thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu có tính gắn kết chặt chẽ, thống nhất.

Ngành hải quan sẽ xây dựng Hệ thống công nghệ thông tin hải quan tập trung, tích hợp thông minh bảo đảm các yêu cầu về an toàn thông tin hệ thống, với nền tảng số, phù hợp với kiến trúc Chính phủ điện tử, Chính phủ số, chuẩn mực quốc tế, ứng dụng mạnh mẽ những thành tựu khoa học, công nghệ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng, máy móc, trang thiết bị hiện đại đáp ứng yêu cầu quản lý Nhà nước về hải quan trong tình hình mới. Thực hiện cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN, kết nối với các đối tác thương mại của Việt Nam... nhằm tập trung hóa tối đa xử lý thủ tục hành chính, kết nối, trao đổi, chia sẻ thông tin giữa cơ quan hải quan với các bộ, ngành và đơn vị liên quan tham gia chuỗi cung ứng. Điều này sẽ đáp ứng yêu cầu quản lý nghiệp vụ, quản lý toàn diện từ khâu đầu đến khâu cuối đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh và phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh.

Đáng chú ý, Dự thảo Chiến lược phát triển của ngành hải quan hướng tới việc đổi mới tổ chức bộ máy hải quan với cơ cấu gọn nhẹ, giảm đầu mối trung gian đáp ứng yêu cầu triển khai mô hình hải quan thông minh và thực hiện nhiệm vụ đầu mối kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa nhập khẩu tại cửa khẩu. 

Cụ thể, Tổng cục Hải quan sẽ xây dựng tổ chức bộ máy hải quan 3 cấp (cấp tổng cục, cấp vùng và cấp chi cục) theo hướng tinh gọn, giảm đầu mối trung gian, không chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả đáp ứng yêu cầu quản lý theo mô hình nghiệp vụ hải quan tập trung, thông minh. 

Việc tinh gọn bộ máy sẽ giúp cho hải quan Việt Nam thực hiện hiệu quả mô hình hải quan thông minh đề ra tại Dự thảo Chiến lược HQVN, đáp ứng yêu cầu phát triển hoạt động kinh tế, tạo thuận lợi thương mại.

Theo đó, ngành hải quan đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2030: 100% chứng từ thuộc hồ sơ hải quan đối với các loại hình cơ bản được chuyển sang dạng dữ liệu điện tử, tiến tới được số hóa; 100% cảng, cửa khẩu quốc tế trọng điểm được triển khai hệ thống quản lý giám sát hàng hóa tự động, trang bị hệ thống soi chiếu hàng hóa, hành lý, hệ thống giám sát camera và các thiết bị hỗ trợ trong công tác kiểm tra, giám sát hải quan…