Xem xét cơ chế đặc thù để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia

Trình bày tờ trình về dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các CTMTQG, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, qua đánh giá kết quả thực hiện giai đoạn 2021-2023, một trong những nguyên nhân dẫn đến kết quả giải ngân vốn sự nghiệp của các CTMTQG đạt thấp do cơ chế giao chi thường xuyên ngân sách trung ương cho các địa phương chi tiết đến dự án thành phần, lĩnh vực chi nhưng không có cơ chế cho các địa phương được thực hiện điều chỉnh, dự toán kế hoạch (đặc biệt là điều chỉnh vốn được kéo dài). 

Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc này của các địa phương, Chính phủ đề xuất Quốc hội thông qua cơ chế đặc thù chưa được quy định tại Luật Ngân sách nhà nước để tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân vốn các CTMTQG.

Cùng với Tờ trình, Chính phủ gửi kèm các tài liệu, gồm: Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các CTMTQG; Báo cáo đánh giá tác động của chính sách; Báo cáo tiếp thu, giải trình các ý kiến Thành viên Chính phủ; Báo cáo thẩm định của Bộ Tư pháp; Báo cáo tổng hợp, giải trình, tiếp thu ý kiến các bộ, cơ quan Trung ương…

Thẩm tra nội dung Chính phủ trình nêu trên, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê K’đăm cho biết, trên cơ sở hồ sơ Tờ trình của Chính phủ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các CTMTQG, Hội đồng Dân tộc đã gửi hồ sơ xin ý kiến các cơ quan của Quốc hội và tổ chức họp mở rộng để thẩm tra. 

Hội đồng Dân tộc thống nhất với sự cần thiết hành cơ chế, chính sách đặc thù là xuất phát từ thực tiễn để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện các CTMTQG và thực hiện khoản 2, Điều 2, Nghị quyết số 108/2023/QH15 ngày 29/11/2023 của Quốc hội về giám sát chuyên đề về các CTMTQG.

Về tên gọi của Nghị quyết, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê K’đăm cho biết, đa số ý kiến Hội đồng Dân tộc đề xuất tên là "Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia". Về phạm vi điều chỉnh nên là: "Nghị quyết này quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gõ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia". 

Về các cơ chế, chính sách đặc thù trong thực hiện các CTMTQG, Hội đồng Dân tộc đề nghị Chính phủ cần làm rõ việc xác định bảo đảm tổng nguồn là căn cứ quan trọng để các địa phương có sơ sở thực hiện. 

Về tổ chức thực hiện (Điều 5), Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê K’đăm đề nghị bổ sung một khoản tại Điều này quy định về trách nhiệm của các bộ, ngành, trách nhiệm của người đứng đầu các bộ, ngành trong việc chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù quy định tại Nghị quyết này. 

Đồng thời, đề nghị Chính phủ rà soát, quy định thống nhất giữa khoản 1 Điều 5 dự thảo Nghi quyết với điểm g khoản 3 Điều 2 Nghị quyết số 108/2023/QH15 ngày 29/11/2023 là: "Trên cơ sở đánh giá kết quả thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia thực hiện trong giai đoạn 2021-2025, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 tại kỳ họp cuối năm 2025".

Bên cạnh đó, Hội đồng Dân tộc đề xuất thời gian áp dụng cho đến khi có quy định mới. Vì nếu các quy định hiện hành không được sửa đổi, bổ sung thì các vấn đề này vẫn vướng mắc khi triển khai các dự án tương tự. 

Tại phiên họp, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến vào các nội dung lớn của dự thảo Nghị quyết về: tên gọi, các nội dung cụ thể và tính khả thi của các chính sách, thời hạn áp dụng, cơ chế chuyển tiếp…

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội bày tỏ thống nhất và đánh giá cao với sự cần thiết ban hành cơ chế, chính sách đặc thù là xuất phát từ thực tiễn để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia để đẩy nhanh tiến độ, hiệu quả của các chương trình này trong thời gian tới. 

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đánh giá cao sự nỗ lực, trách nhiệm của Chính phủ, của các cơ quan cũng như Hội đồng Dân tộc, các cơ quan của Quốc hội trong công tác thẩm tra. Về tên gọi, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị, nên đảm bảo ngắn gọn, rõ ràng, có tính khái quát. Về hồ sơ dự thảo nghị quyết, đề nghị Chính phủ bổ sung các nội dung theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật…

Về các cơ chế, chính sách đặc thù, cơ bản Ủy ban Thường vụ Quốc hội đều nhất trí và đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát các chính sách nhằm thể hiện đầy đủ nội dung đã được giao tại Nghị quyết 98, Nghị quyết 100, Nghị quyết 108 sát với tình hình thực tiễn và bảo đảm khắc phục được những khó khăn, vướng mắc.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng đề nghị Chính phủ phối hợp với cơ quan thẩm tra hoàn chỉnh hồ sơ, chỉnh lý dự thảo nghị quyết, bảo đảm chất lượng; đề nghị Hội đồng Dân tộc tổ chức phiên thẩm tra chính thức về nội dung này để kịp trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp bất thường lần thứ 5 tới.

Hải Liên