30 năm bình thường hóa quan hệ Việt – Mỹ: Nỗ lực phi thường, hành trình độc đáo

Từ dấu mốc Tổng thống Mỹ Bill Clinton và Thủ tướng Võ Văn Kiệt tuyên bố bình thường hóa quan hệ ngoại giao, hai nước từng bước mở rộng hợp tác. Năm 2013, hai bên thiết lập quan hệ Đối tác toàn diện và đến tháng 9/2023, nâng cấp lên Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững.

Một trong những nền tảng quan trọng là hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh: rà phá bom mìn, xử lý dioxin, tìm kiếm người mất tích. Đây cũng là biểu tượng hòa giải mạnh mẽ giữa hai quốc gia từng là cựu thù.

Trong lĩnh vực kinh tế, kim ngạch thương mại hai chiều tăng hơn 200 lần kể từ năm 1995, đạt 132 tỷ USD năm 2024. Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ tám của Mỹ. Sự hiện diện của các tập đoàn lớn như Boeing, Apple, Intel… cho thấy sự tin tưởng vào môi trường đầu tư tại Việt Nam.

Hai nước cũng đẩy mạnh giao lưu nhân dân, hợp tác giáo dục, khoa học và công nghệ cao. Những chương trình trao đổi sinh viên, chuyên gia và hợp tác nghiên cứu đã góp phần tăng cường hiểu biết giữa hai xã hội.

Theo Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Nguyễn Quốc Dũng, quan hệ song phương đang tiếp tục phát triển cả về chiều rộng hợp tác và chiều sâu tin cậy. Trong thời gian tới, các lĩnh vực kinh tế, công nghệ cao, quốc phòng, chuyển đổi số và giáo dục sẽ là trụ cột thúc đẩy quan hệ hai nước tiến lên tầm cao mới.

Ba thập kỷ qua, từ quá khứ chiến tranh, Việt Nam và Mỹ đã cùng nhau viết nên một chương mới – chương của hợp tác thực chất, bền vững và hướng tới tương lai.

Từ quá khứ đến tương lai

Nhân dịp này, tại Washington D.C, ba cựu Đại sứ Mỹ tại Việt Nam – Michael Michalak, Ted Osius và Daniel Kritenbrink – đã cùng tham gia một tọa đàm kỷ niệm, chia sẻ về chặng đường hợp tác 30 năm qua và triển vọng tương lai.

Theo cựu Đại sứ Kritenbrink, chính các hoạt động nhân đạo như xử lý hậu quả chiến tranh, khắc phục ô nhiễm dioxin, rà phá bom mìn và hỗ trợ người khuyết tật đã đặt nền móng cho quan hệ Việt – Mỹ. Mỹ đã đầu tư lớn vào các chương trình này và tiếp tục cam kết duy trì tài trợ thông qua USAID. Ông nhấn mạnh, những nỗ lực đó giúp hình thành thiện chí và đối thoại, từ đó xây dựng lòng tin giữa hai dân tộc.

Cựu Đại sứ Michalak đánh giá giáo dục là lĩnh vực hợp tác nổi bật. Số sinh viên Việt Nam tại Mỹ đã tăng gấp ba lần trong nhiệm kỳ của ông, đưa Việt Nam trở thành nước có số sinh viên lớn nhất từ ASEAN tại Mỹ. Hai nước cũng đang đẩy mạnh hợp tác trong các ngành khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo – đặc biệt sau khi thiết lập quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, với các trụ cột như đào tạo tiếng Anh cho sinh viên STEM, hợp tác bán dẫn, AI và thành lập Quỹ Công nghệ – An ninh – Đổi mới quốc tế (ITSE).

Theo cựu Đại sứ Ted Osius, Việt Nam đã có bước ngoặt khi chọn con đường hội nhập kinh tế từ năm 1986. Sự kiện bình thường hóa quan hệ, ký Hiệp định Thương mại song phương (2002) và gia nhập WTO đã tạo nền tảng cho phát triển vượt bậc. Từ mức vài trăm triệu USD năm 1996, kim ngạch thương mại song phương đã đạt khoảng 132 tỷ USD năm 2024, đưa Việt Nam trở thành đối tác thương mại lớn thứ 8 của Mỹ.

Ông Osius nhấn mạnh, Việt Nam đang nổi lên như một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, nhờ đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ mới như AI và nguồn nhân lực chất lượng cao. Ông cũng dẫn lại phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Liên Hợp Quốc (2024), kêu gọi phía Mỹ hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực sản xuất và hợp tác trong các lĩnh vực công nghệ cao, R&D và đào tạo nhân tài.

Các cựu Đại sứ đều khẳng định, hành trình từ đối đầu sang hợp tác là kết quả của thiện chí, lòng can đảm và nỗ lực không ngừng nghỉ từ cả hai phía.

Những chương trình như tìm kiếm hài cốt người mất tích, giao lưu nhân dân, giáo dục và thương mại đã giúp hai nước vượt qua khác biệt, tạo dựng nền tảng vững chắc cho tương lai.

Quan hệ Việt – Mỹ sau 30 năm đã vươn tới tầm cao mới – không chỉ là đối tác chiến lược toàn diện về danh nghĩa, mà là mối quan hệ thực chất, bền vững, dựa trên lòng tin, lợi ích chung và tầm nhìn dài hạn vì hòa bình, hợp tác và phát triển.

An Bình