Đưa đồng bằng sông Cửu Long phát triển thịnh vượng, bền vững

Đồng bằng sông Cửu Long chiếm 12% diện tích và 19% dân số của cả nước, trung tâm sản xuất nông nghiệp lớn nhất của Việt Nam đóng góp 50% sản lượng lúa, 95% lượng gạo xuất khẩu, 65% sản lượng nuôi trồng thủy sản, 60% sản lượng cá xuất khẩu và 70% các loại trái cây của cả nước, là khu vực có tầm quan trọng trong bảo đảm an ninh, chính trị, phát triển kinh tế của đất nước. Vì vậy, trong nhiều năm qua, Đảng, Nhà nước đã xây dựng chính sách, huy động nguồn lực, triển khai nhiều giải pháp nhằm phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội đồng bằng sông Cửu Long, nhất là trong bối cảnh khu vực này tiếp tục chịu tác động nặng nề hơn của biến đổi khí hậu.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc giao Bộ Tài nguyên và Môi trường, với vai trò là cơ quan thường trực, tiếp tục tập hợp rà soát, tập hợp, tổng hợp ý kiến đóng góp thiết thực cả trong và ngoài nước, chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương có liên quan hoàn thiện quan điểm tiếp cận chiến lược mới về phát triển bền vững đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu (Quan điểm chiến lược 8G), bổ sung những nội dung còn thiếu vào Nghị quyết số 120/NQ-CP ngày 17 tháng 11 năm 2017 theo hướng tập trung thực hiện nhiều giải pháp đột phá hơn nữa đưa vùng đồng bằng sông Cửu Long phát triển thịnh vượng, bền vững.

Lan tỏa kết nối vùng

Cụ thể, về phát triển hạ tầng giao thông, Thủ tướng giao Bộ Giao thông vận tải phối hợp với các bộ, ngành và địa phương liên quan ưu tiên tập trung nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, đặc biệt là các công trình quan trọng có tính động lực, lan tỏa kết nối vùng và liên vùng như các tuyến đường bộ cao tốc Bắc Nam kết nối đồng bằng sông Cửu Long với Đông Nam Bộ, tuyến Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, An Hữu - Cao Lãnh, Mỹ An - Cao Lãnh, các cầu đặc biệt lớn như Rạch Miễu 2, Đại Ngãi, nâng cấp một số tuyến quốc lộ là điểm nghẽn trong vùng; hoàn chỉnh luồng cho tàu biển lớn vào Sông Hậu giai đoạn 2, luồng kênh chợ Gạo giai đoạn 2, triển khai đầu tư dự án phát triển các hành lang đường thủy và logistics khu vực phía Nam…; nghiên cứu để kêu gọi đầu tư tuyến đường sắt từ thành phố Hồ Chí Minh đi Cần Thơ.

Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trong vùng phối hợp với Bộ Giao thông vận tải và các bộ ngành liên quan tập trung các nguồn lực đầu tư xây dựng tuyến đường bộ ven biển, các tuyến đường do địa phương quản lý để kết nối và phát huy hiệu quả đầu tư của các tuyến cao tốc, quốc lộ, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội; kêu gọi đầu tư xây dựng các cảng lớn trong vùng như cảng Trần Đề, cảng Long An... đáp ứng nhu cầu xuất khẩu hàng hóa trực tiếp, giảm chi phí trung chuyển

Bộ Giao thông vận tải nghiên cứu bổ sung làm rõ khái niệm kinh tế sông đưa vào Nghị quyết số 120/NQ-CP để có các giải pháp cụ thể tận dụng tối đa các lợi thế từ hệ thống sông ngòi, kênh rạch của vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Đẩy mạnh giáo dục trình độ cao

Về giáo dục, đào tạo, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long đảm bảo cho mọi người dân, đặc biệt là trẻ em phải được học hết phổ thông; định hướng giáo dục nghề đảm bảo cho người dân, nhất là các đối tượng dễ bị tổn thương tiếp cận việc làm cơ bản; đẩy mạnh giáo dục trình độ cao để nâng cao về năng suất, thu nhập, sẵn sàng về lao động với kỹ năng nghề nghiệp gắn với thích ứng với biến đổi khí hậu, hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao từ kỹ thuật đến lãnh đạo để quản trị sự thay đổi của vùng trước thiên nhiên; thực hiện các chính sách thu hút tài năng, đóng góp chất xám, trí tuệ cho phát triển bền vững vùng đồng bằng sông Cửu Long, ứng phó hiệu quả với thách thức của biến đổi khí hậu.

Về liên kết vùng, thúc đẩy liên kết nội vùng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan, Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long đẩy mạnh thực hiện các giải pháp nhằm tăng cường đầu tư, gắn kết nội vùng, liên kết với thành phố Hồ Chí Minh và vùng Đông Nam Bộ.

Về an sinh xã hội, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đề xuất các chính sách chủ động đối với vấn đề dân số già hóa và hình thành mạng lưới an sinh xã hội tốt hơn để nâng cao phúc lợi cho người già, những người yếu thế; lồng ghép vào các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy bình đẳng giới, tạo điều kiện tiếp cận cơ hội việc làm và phát huy vai trò, vị trí của người phụ nữ.

Nâng cao năng lực cạnh tranh

Thủ tướng yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tưp hối hợp với các Bộ, ngành liên quan, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố vùng đồng bằng sông Cửu Long thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và mỗi địa phương, thúc đẩy sự linh hoạt của chính sách, các yếu tố kinh tế nhằm thu hút đầu tư (gồm cả nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức và vốn vay ưu đãi nước ngoài và các nguồn vốn hợp pháp khác…), thúc đẩy hình thành các doanh nghiệp triển khai các dự án trong vùng và liên vùng thích ứng với biến đổi khí hậu, nước biển dâng.

Đồng thời, phối hợp với Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nghiên cứu cơ chế huy động vốn, thúc đẩy sự phát triển thị trường tài chính, tạo lập nguồn vốn đầu tư, các dự án phát triển sản xuất thích ứng với biến đổi khí hậu; ưu tiên nguồn lực của nhà nước để đầu tư cho kết cấu hạ tầng giao thông, thủy lợi, các dự án thích ứng với biến đổi khí hậu ở vùng đồng bằng sông Cửu Long; nghiên cứu cơ chế để hỗ trợ theo phương thức đối ứng phù hợp với từng địa phương.

Chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu

Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Tài chính nghiên cứu đưa ngân sách chi cho ứng phó với biến đổi khí hậu thành một nhiệm vụ chi chính trong ngân sách địa phương để chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu. Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố vùng đồng bằng sông Cửu Long xem xét dành ngân sách cần thiết để ứng phó với biến đổi khí hậu từ nay đến năm 2025 để chi cho các chương trình, nhiệm vụ ứng phó với biến đổi khí hậu. Nghiên cứu cơ chế về thuế đối với phát thải khí nhà kính để khuyến khích cắt giảm phát thải khí nhà kính, chia sẻ trở lại nguồn thu để hỗ trợ các địa phương bị tác động nặng của biến đổi khí hậu.

Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan thúc đẩy phát triển kinh tế đô thị, kiểm soát tốt quy hoạch để nâng cấp, phát triển các thành phố, thị xã, thị tứ trong vùng; quy hoạch, sắp xếp lại dân cư ứng phó hiệu quả với nước biển dâng.

Bộ Tài nguyên và Môi trường nghiên cứu, sửa đổi chính sách, pháp luật đất đai nhằm thúc đẩy chuyển đổi đất đai để thích nghi với nhu cầu và mục đích sử dụng đất trước sự biến đổi nhanh chóng và khó lường của thiên nhiên. Nghiên cứu để có cơ sở linh hoạt trong quy hoạch diện tích đất trồng lúa để chuyển đổi mục đích sử dụng sang các cây trồng có giá trị kinh tế cao hơn, có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu đảm bảo thu nhập và sinh kế bền vững của người dân. Nâng cao năng lực cảnh báo thiên tai, xây dựng các kịch bản ứng phó với biến đổi khí hậu trong các thời điểm hàng năm.

Vũ Phương Nhi