Cần làm gì để ngăn chặn lạm phát, bão giá?

Rủi ro nhập khẩu lạm phát không thể tránh khỏi

Các yếu tố kinh tế cả ở trong và ngoài nước, đang gây áp lực lạm phát rất lớn đối với kinh tế Việt Nam trong phần còn lại của năm 2022.

Cụ thể là, kinh tế thế giới đang trong giai đoạn phục hồi khi dịch COVID-19 được kiểm soát khiến tổng cầu tăng nhanh.

Ở trong nước, với đà tăng trưởng của quý I, cùng với tác động của gói hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng, trong đó tập trung cho đầu tư hạ tầng, kinh tế Việt Nam có khả năng sẽ phục hồi mạnh hơn trong các quý tiếp theo.

Bên cạnh đó, các hoạt động du lịch, dịch vụ vui chơi, giải trí, ăn uống ngoài gia đình sẽ khôi phục trở lại, khi đó nhu cầu tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ tăng đẩy giá cả lên cao vào các tháng tiếp theo, tạo áp lực cho lạm phát.

Nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn gần 200% nhưng nguồn nguyên, nhiên vật liệu sản xuất hàng hóa sử dụng trong nước và xuất khẩu phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu nên rủi ro nhập khẩu lạm phát không thể tránh khỏi.

Giá đầu vào tăng cao gây áp lực lạm phát chi phí đẩy

Hiện nay, giá hàng hóa trên thế giới đang tăng mạnh, đặc biệt thị trường cung cấp nguyên vật liệu chính cho Việt Nam là Trung Quốc tiếp tục thực hiện chính sách Zero Covid, hạn chế xuất nhập khẩu đường bộ, các doanh nghiệp phải tìm cách chuyển sang nhập khẩu bằng đường biển, đường hàng không, dẫn đến tăng thời gian vận chuyển và chi phí rất lớn.

Việc nhập khẩu nguyên liệu với mức giá cao sẽ ảnh hưởng đến chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm, từ đó đẩy giá hàng hóa tiêu dùng trong nước lên cao.

Thêm vào đó, xung đột giữa Nga - Ucraina đang làm tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng trở nên trầm trọng hơn. Đặc biệt, giá xăng dầu đang tạo áp lực rất lớn đến chi phí sản xuất của doanh nghiệp và tiêu dùng của người dân.

Trong quý I, giá xăng dầu trong nước tăng 48,81% so với cùng kỳ năm trước, tác động làm tăng 1,76 điểm phần trăm trong mức lạm phát chung của toàn nền kinh tế là 1,92%.

Bên cạnh đó, mặc dù là quốc gia có nguồn lương thực, thực phẩm dồi dào nhưng Việt Nam không tránh khỏi những ảnh hưởng từ giá thế giới khi nguồn cung phân bón và ngũ cốc dùng làm thức ăn chăn nuôi của các nước hiện nay đang sụt giảm mạnh làm cho chí phí sản xuất khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng cao.

Giá các dịch vụ liên quan đến du lịch, vui chơi giải trí, giáo dục, y tế… sẽ tăng do mở cửa nền kinh tế. Giá điện, nước nhiều khả năng tăng vào các tháng tiếp theo để đáp ứng nhu cầu sản xuất của doanh nghiệp và tiêu dùng của người dân.

Giá đầu vào của các ngành, lĩnh vực tăng cao gây áp lực lạm phát chi phí đẩy cho nền kinh tế.

Tiếp tục điều hành giá thận trọng, chủ động, linh hoạt

Để bảo đảm kiểm soát tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng bình quân năm 2022 ở mức khoảng 4% theo mục tiêu Quốc hội đề ra, công tác quản lý, điều hành giá trong thời gian tới cần tiếp tục thực hiện một cách thận trọng, chủ động và linh hoạt, tập trung vào một số nội dung chủ yếu sau:

Thứ nhất, Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương theo dõi chặt chẽ diễn biến giá cả, lạm phát trên thế giới, kịp thời cảnh báo các nguy cơ ảnh hưởng đến giá cả, lạm phát của Việt Nam.

Đặc biệt, cần đánh giá, nhận định các mặt hàng, nguyên vật liệu nào có khả năng thiếu hụt tạm thời hay trong dài hạn để từ đó đưa ra được chính sách phù hợp. Kiểm soát giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào, tăng cường sử dụng nguồn nguyên liệu trong nước dần thay thế nguồn nhập khẩu.

Việc điều chỉnh giá các mặt hàng do nhà nước quản lý cần đúng thời điểm. Đặc biệt trong thời điểm áp lực lạm phát đang cao như hiện nay thì không nên điều chỉnh giá dịch vụ y tế hay dịch vụ giáo dục theo lộ trình.

Sử dụng linh hoạt các công cụ bình ổn giá xăng dầu

Đối với mặt hàng xăng dầu, Bộ Công Thương và Bộ Tài chính cần theo dõi sát diễn biến giá xăng dầu thế giới.

Triển khai các giải pháp đảm bảo nguồn cung xăng dầu cho hoạt động sản xuất và tiêu dùng ở trong nước, giảm bớt sự lệ thuộc và tác động tiêu cực của giá xăng dầu thế giới tăng cao đến sự ổn định và phát triển kinh tế.

Xu hướng giá dầu thế giới được các tổ chức quốc tế dự báo sẽ tiếp tục ở mức cao. Do đó cần chuẩn bị sẵn các kịch bản với các giải pháp tương ứng theo diễn biến của giá thế giới trong thời gian tới, sử dụng linh hoạt quỹ bình ổn kết hợp với các công cụ thuế, phí để bình ổn giá xăng dầu.

Đảm bảo đầy đủ các loại hàng hóa thiết yếu; chống găm hàng, thổi giá

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có các giải pháp hợp lý để bình ổn giá phân bón, thức ăn chăn nuôi, khuyến khích việc tăng tái đàn gia súc, diện tích nuôi thủy sản và cây trồng để đảm bảo nguồn cung cho nhu cầu tiêu dùng, mở cửa du lịch trong nước cũng như xuất khẩu.

Các địa phương cần chuẩn bị đầy đủ nguồn hàng nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu tiêu dùng của người dân, đặc biệt là các hàng hóa thiết yếu.

Đồng thời, cần phải kiểm soát giá, niêm yết giá và sử dụng hiệu quả mạng lưới phân phối của các siêu thị để bình ổn giá.

Ngoài ra, cần phải tăng cường kiểm tra, thanh tra thị trường, chống việc găm hàng, thổi giá, tránh tình trạng lợi dụng giá xăng dầu để tăng giá hàng hóa bất hợp lý.

Siết chặt cho vay đầu tư bất động sản

Các công cụ chính sách tiền tệ cần được điều hành linh hoạt, đồng bộ (hạn chế tối đa nguồn tiền ra thị trường, quản lý và siết chặt cho vay đầu tư bất động sản) nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra, đồng thời góp phần hỗ trợ tháo gỡ khó khăn trong sản xuất kinh doanh và đời sống người dân chịu ảnh hưởng của dịch COVID-19.

Tăng cường công tác thông tin, truyền thông nhằm đưa thông tin kịp thời, minh bạch, ổn định tâm lý người tiêu dùng, ổn định lạm phát kỳ vọng./.

Nguyễn Trung Tiến

Phó Tổng cục trưởng Tổng Cục Thống kê