Bắc Ninh bứt phá trong xây dựng nông thôn mới: Diện mạo đổi thay, đời sống người dân được nâng cao

Từ kết cấu hạ tầng đến đời sống kinh tế – văn hóa – xã hội, từ cảnh quan môi trường đến chất lượng sống của người dân, nông thôn Bắc Ninh hôm nay đang khoác lên mình diện mạo mới: Khang trang hơn, hiện đại hơn và đáng sống hơn.

Diện mạo nông thôn khởi sắc, lan tỏa rộng khắp

Trước thời điểm sáp nhập (1/7/2025), toàn tỉnh Bắc Ninh (cũ) có 66 xã, tỉnh Bắc Giang (cũ) sau sắp xếp còn 143 xã, nâng tổng số xã tham gia Chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh mới lên 209 xã. Đến hết tháng 6/2025, toàn tỉnh đã có 185/209 xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, đạt tỷ lệ 88,5%; trong đó có 8 xã thuộc diện đặc biệt khó khăn. Nhiều địa phương không dừng lại ở "về đích" mà tiếp tục nâng cao chất lượng, phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu.

Cùng với đó, 12/16 huyện, thị xã, thành phố đã được công nhận đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, chiếm 75%. Ở cấp thôn, kết quả cũng rất ấn tượng với 516 thôn đạt chuẩn nông thôn mới và 452 thôn kiểu mẫu, góp phần tạo nên sự chuyển biến rõ nét, đồng đều trong không gian nông thôn toàn tỉnh.

Với quyết tâm chính trị cao và sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, Chương trình xây dựng nông thôn mới tại Bắc Ninh được triển khai bài bản, hiệu quả. Hạ tầng kinh tế – xã hội tiếp tục được đầu tư cải tạo, nâng cấp và xây dựng mới theo hướng đồng bộ, hiện đại. Giao thông nông thôn được mở rộng, kiên cố hóa; trường học, trạm y tế, nhà văn hóa được quan tâm đầu tư, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của người dân.

Song song với đó, nhiều mô hình phát triển sản xuất hiệu quả được nhân rộng, tạo sinh kế bền vững cho người dân nông thôn. Giáo dục – Đào tạo phát triển ổn định, vững chắc; các hoạt động văn hóa, thể dục thể thao ngày càng phong phú, nâng cao đời sống tinh thần. Môi trường nông thôn được cải thiện rõ rệt theo hướng sáng – xanh – sạch – đẹp; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững; hệ thống chính trị cơ sở ngày càng trong sạch, vững mạnh.

Đến nay, 100% hộ dân trên địa bàn nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh, trong đó 83,11% hộ sử dụng nước sạch theo quy chuẩn Việt Nam. Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng lên mức khá; tỷ lệ hộ nghèo giảm sâu, thấp hơn bình quân chung của cả nước.

Một điểm nhấn quan trọng trong xây dựng nông thôn mới ở Bắc Ninh là sự chuyển dịch mạnh mẽ từ đầu tư hạ tầng cơ bản sang nâng cao chất lượng các tiêu chí. Tỷ trọng xã đạt chuẩn nâng cao, kiểu mẫu ngày càng tăng, thể hiện rõ định hướng phát triển bền vững, chú trọng dịch vụ công, cảnh quan – môi trường, văn hóa, chuyển đổi số và sinh kế lâu dài.

Khoảng cách giữa các vùng, miền từng bước được thu hẹp. Những xã miền núi trước đây được xem là "điểm nghẽn" trong xây dựng nông thôn mới nay cơ bản đã bảo đảm các tiêu chí nền, đang tập trung hoàn thiện các tiêu chí khó như thu nhập, môi trường, an ninh trật tự. Điều này cho thấy nông thôn Bắc Ninh không chỉ phát triển về số lượng xã đạt chuẩn mà còn không ngừng nâng cao chất lượng và chiều sâu của chương trình.

Sức dân – động lực then chốt cho thành công

Trong hành trình xây dựng nông thôn mới, cùng với nguồn lực đầu tư của Nhà nước, sự chung sức, đồng lòng của nhân dân chính là yếu tố quyết định tạo nên thành công. Giai đoạn 2021–2025, toàn tỉnh đã vận động người dân hiến hơn 660 nghìn m² đất, phá dỡ 52 nghìn m² tường rào, đóng góp trên 150 nghìn ngày công lao động để xây dựng đường giao thông, công trình công cộng và hạ tầng thiết yếu.

Tinh thần "dân biết, dân bàn, dân làm, dân hưởng thụ" không chỉ giúp giảm gánh nặng ngân sách mà còn tạo sự đồng thuận xã hội cao, làm cho mỗi công trình nông thôn mới thực sự là công trình của lòng dân.

Bắc Ninh đã hình thành nhiều nhóm mô hình nông thôn mới tiêu biểu, mang tính lan tỏa cao. Trong đó, nhóm mô hình về môi trường và năng lượng tái tạo góp phần giải quyết bài toán rác thải và phát triển bền vững, như: Nhà máy điện rác Lương Tài, Nhà máy xử lý rác Ngũ Thái, Phù Lãng…

Nhóm mô hình chuyển đổi số bước đầu hình thành thói quen giao dịch điện tử, tạo nền tảng xây dựng nông thôn thông minh, tiêu biểu tại xã Phúc Hòa. Đặc biệt, nhóm mô hình OCOP gắn với làng nghề truyền thống và du lịch cộng đồng đã khai thác hiệu quả giá trị văn hóa bản địa, vừa tạo sinh kế vừa bảo tồn bản sắc, như gốm Phù Lãng, tranh Đông Hồ, quan họ Viêm Xá, du lịch sinh thái Sâm Nam núi Dành, Chè Bản Ven… Những mô hình này không chỉ làm đẹp cảnh quan mà còn nâng cao thu nhập, cải thiện chất lượng sống cho người dân nông thôn.

Sau sáp nhập, tỉnh Bắc Ninh hiện có 99 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 66 xã và 33 phường. Phát huy những kết quả đã đạt được, tỉnh tiếp tục triển khai chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021–2025, dự kiến đến hết năm 2025 sẽ có 51/66 xã đạt chuẩn nông thôn mới và 452 thôn đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu.

Bước sang giai đoạn 2026–2030, Bắc Ninh đặt mục tiêu xây dựng nông thôn mới theo chiều sâu, hiệu quả và bền vững: Cơ cấu lại ngành nông nghiệp gắn với phát triển kinh tế nông thôn; thúc đẩy đô thị hóa hợp lý; đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng nông thôn mới thông minh. Đồng thời nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân, thúc đẩy bình đẳng giới; xây dựng hạ tầng kinh tế – xã hội nông thôn đồng bộ, từng bước hiện đại, bảo đảm môi trường sáng – xanh – sạch – đẹp, an toàn và giàu bản sắc văn hóa.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, toàn tỉnh Bắc Ninh hiện có 13 thôn thuộc xã đặc biệt khó khăn được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới; 516 thôn đạt chuẩn và 452 thôn đạt chuẩn kiểu mẫu. Giai đoạn 2026–2030, tổng kế hoạch vốn đề nghị bố trí cho Chương trình xây dựng nông thôn mới của tỉnh lên tới gần 8,4 nghìn tỷ đồng. Điều này thể hiện quyết tâm chính trị cao trong việc kiến tạo những miền quê đáng sống, phát triển bền vững vì hạnh phúc của nhân dân.

Thiện Tâm