Bắc Ninh phát huy vai trò hợp tác xã: Động lực làm mới diện mạo nông thôn

Không chỉ góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho nông dân, các HTX còn là lực đẩy then chốt giúp tổ chức lại sản xuất nông nghiệp, thúc đẩy tái cơ cấu kinh tế nông thôn và từng bước làm thay đổi căn bản diện mạo làng quê theo hướng hiện đại, văn minh và bền vững.

Theo ông Lưu Văn Khải, Chi cục trưởng Chi cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Ninh), trong quá trình xây dựng nông thôn mới, các xã trên địa bàn tỉnh đã chủ động lồng ghép hiệu quả các nguồn vốn đầu tư công và chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới để đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng kinh tế – xã hội thiết yếu, từng bước đáp ứng yêu cầu sản xuất và nâng cao chất lượng đời sống người dân. Đặc biệt, các HTX ngày càng khẳng định vai trò là "cầu nối" tổ chức lại sản xuất ở khu vực nông thôn, góp phần đưa tiến bộ kỹ thuật, liên kết thị trường, hình thành nhiều mô hình sản xuất theo hướng kinh tế hàng hóa tập trung, hiệu quả và bền vững. Thông qua hoạt động của các HTX, giá trị sản xuất nông nghiệp được nâng lên, tạo việc làm ổn định, tăng thu nhập cho người dân, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

Đời sống vật chất được cải thiện đã tạo điều kiện để các địa phương quan tâm hơn tới việc khôi phục, duy trì và phát triển các hoạt động văn hóa, thể thao, học tập trong cộng đồng, qua đó củng cố khối đoàn kết ở khu dân cư, giữ vững quốc phòng – an ninh, trật tự an toàn xã hội.

Những ngày này, về nhiều vùng nông thôn, miền núi trong tỉnh, dễ dàng nhận thấy diện mạo nông thôn đổi thay rõ nét với những tuyến đường bê tông rộng rãi nối liền thôn xóm, vườn đồi, trang trại; những ngôi nhà khang trang ẩn mình dưới tán cây xanh. Trong bức tranh khởi sắc ấy, các HTX tiếp tục giữ vai trò nòng cốt trong phát triển kinh tế nông thôn, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, hướng tới những miền quê đáng sống trong giai đoạn mới.

Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh Phan Minh Hiền khẳng định, phong trào thi đua phát triển kinh tế tập thể giai đoạn 2020 – 2025 đã ghi nhận nhiều kết quả nổi bật, đóng góp thiết thực vào tăng trưởng kinh tế - xã hội của tỉnh, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh và bảo đảm an sinh xã hội.

Thực tiễn cho thấy, nhiều mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao và chuyển đổi số bước đầu được hình thành, nhất là trong các lĩnh vực nông nghiệp, thương mại – dịch vụ, công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp. Nhờ đó, doanh thu bình quân của các HTX trên địa bàn tỉnh tăng khoảng 7% – 8% mỗi năm; thu nhập của thành viên và người lao động trong HTX cao hơn từ 1,2 – 1,3 lần so với các hộ sản xuất ngoài HTX. Những con số này phản ánh rõ nét hiệu quả kinh tế cũng như vai trò dẫn dắt của HTX trong phát triển nông thôn.

Nhiều mô hình HTX tiêu biểu đã khẳng định hiệu quả và sức lan tỏa như: HTX rau sạch Yên Dũng, HTX mỳ Chũ Nam Thể, HTX Hồng Xuân, HTX nông nghiệp hữu cơ Bình Minh, HTX Dược liệu Việt Kết, HTX Lúa Vàng, HTX Đông Bình – Gia Bình, HTX Hà Nam – Tiên Du… Các HTX này không chỉ tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho hàng chục nghìn lao động mà còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực kinh tế tập thể toàn tỉnh. Đặc biệt, các HTX dịch vụ nông nghiệp công nghệ cao, HTX thương mại – dịch vụ tổng hợp, Quỹ tín dụng Nhân dân… ngày càng khẳng định vai trò nòng cốt trong phát triển kinh tế cộng đồng, đóng góp tích cực vào chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu và bảo đảm an sinh xã hội.

Thay đổi diện mạo nông thôn từ những mô hình điểm

Trong bức tranh chung đó, HTX Rau củ quả Liên Ấp đang nổi lên như một điểm sáng trong phát triển nông nghiệp theo chuỗi giá trị tại Bắc Ninh. Trên cánh đồng rộng lớn của thôn Liên Ấp, xã Liên Bão, những ngày đầu đông càng trở nên sinh động bởi sắc xanh trải dài của các loại rau màu. Rau cải, bắp cải, su hào, cà chua… đang vào vụ phát triển mạnh, phản ánh sức sống của một vùng sản xuất nông nghiệp được tổ chức bài bản, khoa học và có sự hỗ trợ thông tin, kỹ thuật kịp thời cho nông dân.

Ông Nguyễn Văn Hiệp, Giám đốc HTX Liên Ấp cho biết, HTX hiện duy trì khoảng 30ha canh tác, trong đó có 20ha rau an toàn và 10ha cây ăn quả. Mỗi năm sản xuất ba vụ, HTX cung ứng ra thị trường từ 500 – 800kg rau củ quả mỗi ngày. Toàn bộ sản phẩm đều được kiểm soát chặt chẽ về chất lượng, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng, đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.

Đáng chú ý, HTX Liên Ấp đã vận động bà con tích tụ ruộng đất, chuyển đổi từ sản xuất manh mún sang trồng rau củ quả theo quy trình VietGAP, đồng thời tổ chức lại toàn bộ chuỗi sản xuất, từ cung ứng giống, phân bón, chuyển giao kỹ thuật đến tiêu thụ sản phẩm. Nhờ đó, các thành viên HTX và nông dân liên kết yên tâm sản xuất, không còn nỗi lo "được mùa mất giá" như trước đây. Hiện nay, khoảng 70% công đoạn sản xuất tại HTX đã được cơ giới hóa, từ làm đất, tưới tiêu đến sơ chế.

Đến nay, HTX Rau củ quả Liên Ấp có trên 110 thành viên, sản xuất hơn 20ha rau củ quả và 10ha cây ăn trái. Doanh thu bình quân đạt gần 300 triệu đồng/ha/năm, trong đó nhiều loại cây trồng như mướp, cà chua, cải bắp cho thu nhập cao. Khoảng 20 hộ thành viên có thu nhập trên 100 triệu đồng mỗi năm. Những kết quả này không chỉ giúp người dân ổn định sinh kế mà còn đóng góp quan trọng vào việc hoàn thiện các tiêu chí kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới của địa phương.

Từ những mô hình nông nghiệp ứng dụng cơ giới hóa, sản xuất theo chuỗi giá trị như HTX Liên Ấp, đến các HTX gìn giữ và phát triển nghề truyền thống gắn với công nghệ cao như HTX Minh Trưởng, tất cả đang góp phần tạo dựng một nền nông nghiệp – nông thôn Bắc Ninh hiện đại, năng động và phát triển bền vững.

Đến hết tháng 9/2025, toàn tỉnh có 51/66 xã đạt chuẩn nông thôn mới và 5 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Dự kiến đến cuối năm 2025, Bắc Ninh sẽ có 452 thôn đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu.

Giai đoạn 2026 – 2030, tỉnh đặt mục tiêu trên 90% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó 50% đạt chuẩn nâng cao và 30% đạt chuẩn kiểu mẫu. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Bắc Ninh dự kiến huy động tổng nguồn lực hơn 7.235 tỷ đồng đầu tư cho hạ tầng kinh tế – xã hội, giao thông, thủy lợi, điện, trường học, môi trường và các thiết chế văn hóa, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển nông thôn bền vững trong những năm tới.

Thiện Tâm