Bài phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại phiên khai mạc WEF ASEAN 2018

Thưa Tổng Bí thư, các ngài Tổng thống, Thủ tướng và các vị Trưởng đoàn,

Thưa GS.Klaus Schwab, người sáng lập – Chủ tịch điều hành WEF, thưa toàn thể quý vị và các bạn,

Trước hết, thay mặt Chính phủ Việt Nam, với sự chân thành nhất tôi nhiệt liệt chào mừng và cám ơn các nhà lãnh đạo và toàn thể quý vị tham dự Diễn đàn kinh tế thế giới về ASEAN (WEF ASEAN) tại Hà Nội. Tôi hoan nghênh Giáo sư Schwab đồng chủ trì hội nghị này.

Thưa quý vị,

Khi nghĩ đến ASEAN nhiều người từng nghĩ đến các nguồn tài nguyên thiên nhiên hết sức phong phú và giàu tiềm năng, là một công xưởng sản xuất của thế giới. Tuy nhiên, trong làn sóng của Cách mạng công nghiệp (CMCN) 4.0 với sự tiến bộ vượt bậc của khoa học kỹ thuật, ASEAN ngày nay còn được biết đến như là một trong những nơi khởi nguồn của nhiều ý tưởng mới, sáng tạo trên thế giới. Chính công nghệ cao và nền kinh tế số mới là những lĩnh vực đầy tiềm năng của ASEAN với dự báo sẽ tăng gấp 4 lần lên tới 200 tỷ USD vào năm 2025.

Những cơ hội mà cuộc CMCN 4.0 mang lại cho các nước ASEAN là vô cùng lớn. Tôi xin nêu một số cơ hội và lợi ích lớn như: (1) Tạo đột phá về năng suất trên 5 ngành công nghiệp lớn điện tử, hóa chất và dầu khí, hàng tiêu dùng, thực phẩm và dược phẩm. (2) Thúc đẩy tăng trưởng bao trùm hơn hướng tới Mục tiêu Phát triển bền vững (SDG) của Liên Hợp Quốc trên cơ sở của ứng dụng CMCN 4.0 tạo ra các kết nối và chia sẻ các giá trị và sự sáng tạo mới. (3) Phát huy các doanh nghiệp nhỏ và vừa vốn là xương sống của các nền kinh tế ASEAN và là nơi khởi nguồn của nhiều ý tưởng mới. CMCN 4.0 mở ra cơ hội kết nối doanh nghiệp nhỏ và vừa với các thị trường xuyên quốc gia và toàn cầu. (4) Đi tắt trong chính sách công nghiệp hóa. ASEAN có thể vượt qua các giai đoạn phát triển công nghiệp truyền thống bằng cách mạnh dạn phát triển trí tuệ nhân tạo, robot tự động, máy bay không người lái, thiết bị vệ tinh, hệ thống cảm biến… nâng cao năng suất, sử dụng hiệu quả nguồn lực và tài nguyên.

Tuy nhiên, những thách thức mà ASEAN phải đối mặt cũng rất lớn. Điều nhận thấy rõ là: (1) Nguy cơ mất việc làm khi áp dụng tự động hóa: Theo ILO, 56% số việc làm ở 5 nước ASEAN có khả năng sẽ chuyển sang trí tuệ nhân tạo và robot và do đó có nguy cơ chấm dứt kỷ nguyên “công xưởng châu Á” truyền thống của các nước. (2) Gia tăng khoảng cách về thu nhập xã hội: CMCN 4.0 có tiềm năng làm tăng tốc thu nhập đối với người dân và quốc gia có tài năng và có tri thức; làm tăng khoảng cách thu nhập và là nguy cơ về bất ổn xã hội…

Trong bối cảnh đó, ASEAN, chúng ta tự hào có Singapore, là một hình mẫu thành công về tinh thần tiên phong trong nền kinh tế số, đã vận dụng những thành tựu của CMCN 4.0 để đạt mức phát triển vượt bậc thời gian qua.

Thưa quý vị,

Đứng trước những cơ hội và thách thức, các nước ASEAN cần đặt ra các ưu tiên chính sách của mình nhưng trên cơ sở lăng kính của cả khối. Từ cách tiếp cận này, tôi đề xuất một số ưu tiên sau đây:

Một là, kết nối số, chia sẻ dữ liệu: Lãnh đạo ASEAN đã thông qua Kế hoạch Tổng thể kết nối ASEAN về hạ tầng, thể chế và con người. Trong CMCN 4.0, tôi đề nghị chúng ta trao đổi để có thêm “kết nối số” được lồng ghép và nâng cao hiệu quả của các kết nối nêu trên, cùng với chú trọng phát triển thương mại điện tử, thanh toán điện tử, chính phủ điện tử… Đồng thời dữ liệu là nền tảng của CMCN 4.0. Chúng ta cần xây dựng các Quy tắc của ASEAN về hợp tác chia sẻ dữ liệu nhằm điều chỉnh cách thức và điều kiện để dữ liệu có thể được chia sẻ và sử dụng hiệu quả.

Hai là, hài hòa môi trường kinh doanh: Các hạ tầng kết nối nền tảng về tài chính, ngân hàng, thị trường, truyền thông, logistics… cần phải hoạt động ở quy mô khu vực. Trên cơ sở đó, tôi đề nghị cần phải xây dựng cơ chế hài hòa môi trường kinh doanh, hệ thống luật pháp và quy định giữa các thành viên ASEAN, giúp các doanh nghiệp nội khối có thể đạt được lợi thế nhờ quy mô và nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu. Liên kết Một cửa ASEAN (ASW) về hải quan là ví dụ tốt, triển khai thực tế nhiều năm qua.

Tại hội nghị này, ở cấp bộ trưởng và doanh nghiệp, Việt Nam sẽ đưa ra các sáng kiến mới về hòa mạng di động một giá cước toàn ASEAN, hợp tác trí tuệ bảo đảm an ninh mạng, hợp tác đào tạo nhân lực công nghệ thông tin chất lượng cao. Tôi được biết một tin vui, tin nóng, đó là vào lúc 15h hôm nay tại Hà Nội, là GO-JEK, một doanh nghiệp khởi nghiệp Indonesia và GO-VIET, công ty khởi nghiệp Việt Nam, sẽ khai trương dịch vụ vận chuyển hành khách trên nền tảng công nghệ 4.0. Tại hội nghị này có 80 nhà khởi nghiệp (start-up) tham gia, điều đó hứa hẹn sẽ có nhiều hợp tác tốt đẹp trong tương lai. Chính phủ Việt Nam mong muốn được nhìn thấy nhiều hơn nữa những hợp tác như thế, để nói với toàn thế giới rằng không khí hợp tác khởi nghiệp đang thực sự lan tỏa trong ASEAN.

Ba là, thúc đẩy hình thành và kết nối các vườn ươm sáng tạo: Trong thời đại CMCN 4.0, nhiều nước ASEAN đã có các trung tâm đổi mới sáng tạo và vườn ươm ở cấp quốc gia. Tôi đề nghị xây dựng khuôn khổ kết nối các vườn ươm quốc gia vào mạng lưới vườn ươm rộng lớn hơn của cả khu vực.

Bốn là, tìm kiếm phát huy tài năng: Theo một báo cáo năm 2017 của Google, tình trạng thiếu kĩ sư lành nghề là một thách thức lớn đối với ASEAN. Chính vì vậy, tôi đề nghị xây dựng chiến lược ươm mầm các tài năng của các nước ASEAN. Nhân đây tôi cũng vui mừng thông báo, tại Kỳ thi Olympic Tin học quốc tế lần thứ 30 tại Nhật Bản vừa qua, có 335 học sinh quốc tế tham gia. Cả 4 học sinh Việt Nam đều đạt huy chương, gồm 1 Huy chương vàng, 1 Bạc, 2 Đồng.

Năm là, hình thành mạng lưới giáo dục ASEAN và hệ thống học tập suốt đời: Dưới tác động của CMCN 4.0 đòi hỏi sự chuyển đổi mạnh mẽ về giáo dục phù hợp với xu thế phát triển mới, sự biến đổi liên tục của nghề nghiệp. Tôi đề nghị hình thành kết nối mạng lưới giáo dục và xây dựng hệ thống học tập suốt đời ở các nước ASEAN.

Thưa quý vị,

Với dân số hơn 640 triệu người (chiếm 8,5% dân số thế giới), quy mô kinh tế năm 2017 đạt hơn 2.760 tỷ USD, ASEAN giờ đã là nền kinh tế lớn thứ 3 châu Á và thứ 5 trên thế giới. Cùng với việc hướng ra bên ngoài, nhất là về thương mại, tôi đề nghị chúng ta cần phát huy thị trường nội khối, là một thị trường đủ lớn cho các chiến lược phát triển. Hướng đến Tầm nhìn ASEAN 2025 với một ASEAN mở, hợp tác đa dạng với các đối tác; trong đó chúng tôi đánh giá cao vai trò quan trọng và sự hợp tác tích cực của WEF, nơi khởi nguồn của nhiều ý tưởng, chiến lược sáng tạo toàn cầu.

Trong bối cảnh lan tỏa của CMCN 4.0, môi trường khu vực và toàn cầu cạnh tranh gay gắt, chúng ta phải chung tay hợp tác tăng cường đoàn kết, phát huy sức mạnh nội khối để xây dựng một ASEAN hòa bình, ổn định và tự cường dựa trên luật lệ, hướng tới người dân, lấy người dân làm trung tâm. ASEAN đã và sẽ tiếp tục nỗ lực khẳng định vai trò trung tâm ở khu vực, cùng với các đối tác duy trì hòa bình và ổn định, đảm bảo tự do lưu chuyển hàng hóa, dịch vụ trên không, trên bộ, trên biển và phát triển khu vực thịnh vượng.

Tôi xin tuyên bố khai mạc Hội nghị WEF ASEAN 2018 và chúc hội nghị thành công tốt đẹp.

Xin chúc các nhà lãnh đạo và toàn thể quý vị sức khỏe, thành công.

Xin chân thành cám ơn.