Bạo lực học đường: Trước hết nhà trường phải chịu trách nhiệm

PGS.TS Huỳnh Văn Sơn, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm TPHCM, Phó Chủ tịch Hội Tâm lý học Xã hội Việt Nam.

Đây là bàn luận của PGS.TS Huỳnh Văn Sơn, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Sư phạm TPHCM, Phó Chủ tịch Hội Tâm lý học Xã hội Việt Nam khi phân tích những nguyên nhân và tìm phương hướng để giải quyết các vụ bạo hành liên tiếp xảy ra trong thời gian gần đây.

Theo PGS.TS Huỳnh Văn Sơn, gần đây chúng ta chứng kiến liên tiếp các vụ bạo lực học đường xảy ra theo nhiều hình thức khác nhau như đánh bạn lột đồ, bắt bạn quỳ xin lỗi, đánh hội đồng gây thương tích… Những hành động xuất phát từ chính các bạn học sinh còn ngồi trên ghế nhà trường thực hiện một cách dã man…

Vấn đề văn hóa, kiểu ứng xử, xử lý mâu thuẫn bằng cách xúc phạm, xâm phạm, hạ nhục, đe dọa trong môi trường học đường cho thấy chính văn hóa của các em đang rất có vấn đề.

“Trước hết, xin khẳng định rằng nhà trường phải chịu trách nhiệm và rõ ràng sự xử lý chưa thấu đáo, chưa đến nơi đến chốn dẫn đến việc đình chỉ trách nhiệm quản lý, công tác là điều cần làm. Dẫu có chút đáng buồn nhưng đó có thể là tín hiệu cho thấy cần phải quyết liệt để xử lý vấn đề”, PGS.TS Huỳnh Văn Sơn nói.

Thứ nữa, theo PGS.TS Huỳnh Văn Sơn, toàn ngành giáo dục của các địa phương phải rút kinh nghiệm về tình huống này với những hành động thiết thực. Nhiều vấn đề dài hơi, có tính chiến lược và có tính đột phá ngành giáo dục các địa phương sẽ phải làm như: Đề xuất và thực hiện giải pháp đồng bộ để giải quyết thực trạng bạo lực học đường, xem xét vấn đề trang bị cho học sinh kỹ năng bảo vệ bản thân trong tình huống có nguy cơ bị bạo lực cần được xem xét và tiến hành nghiêm túc.

“Những hành vi bạo lực của bạn học sinh thiếu sự cân nhắc về hậu quả; nuông chiều cái tôi và được đẩy đi theo hướng làm nhục người khác trên nhiều cấp độ như: Quỳ gối, tát, đấm và cả việc lột trần... Ngẫm để thấy chính những sự lạnh lùng, chính những áp lực từ mục tiêu “bảo vệ danh dự”, thể hiện mình khi đe dọa bạn đồng trang lứa đã buộc học sinh đã hành xử thế”, ông Huỳnh Văn Sơn phân tích.

Từ đó, theo PGS. Huỳnh Văn Sơn, nguyên nhân của những sự vụ đáng buồn là việc giáo dục chưa tới, chưa sâu sắc vào thế giới riêng của học trò. Nhưng đó là sự dạy dỗ mang tính làm người. Ở đây, nhà trường và xã hội cùng với gia đình phải có trách nhiệm.

“Theo nhiều nghiên cứu về tâm lý cho thấy sự ảnh hưởng của gia đình và những nhóm xã hội lân cận quyết định phần lớn tới hành vi của các em. Câu hỏi khó trả lời là liệu bao nhiêu bậc phụ huynh quan tâm đến con cái mình một cách đúng nghĩa? Thời gian dành cho việc trò chuyện với con không có, điều kiện để uốn nắn cũng không. Nếu trong gia đình diễn ra cảnh “chén bay, đĩa bay” thì nó cũng trở thành một dấu ấn trong hành vi khó kiểm soát của chính con mình”, PGS. Huỳnh Văn Sơn cho hay.

“Không thể bỏ qua nguyên nhân từ phía xã hội khi có quá nhiều điều cần suy ngẫm xoay quanh chuyện môi trường lớn của sự phát triển nhân cách. Hàng ngày, hàng giờ, sự thu nạp những hình ảnh thực tế của đứa trẻ đang trưởng thành luôn diễn ra. Các hình ảnh đánh ghen, ẩu đả xảy ra nhan nhản trên đường phố và trở thành kinh nghiệm bị động thu được chính là nguyên nhân khiến các em ngày càng “manh động” hơn”.

Theo PGS.TS Huỳnh Văn Sơn, không thể giải quyết vấn đề khi nhìn chưa đúng. Cần nhìn vấn đề này từ góc nhìn văn hóa và giáo dục để lý giải vấn đề cho tường tận.

“Ngoài giờ học, các em làm gì? Internet và Mạng xã hội có sức ảnh hưởng đáng kể và biến các em trở thành người lệ thuộc. Đặt vào bối cảnh các em, chỉ cần có chiếc điện thoại hay vài chục nghìn là trở thành fan hâm mộ của các bộ phim. Trong đó nam hay nữ thần tượng là những người gây ấn tượng mạnh mẽ với biết bao hành động bạo lực và cả những sự ứng xử đầy tính bạo hành. Chưa kể mạng xã hội lan truyền các clip đánh nhau, các clip trừng phạt “người thứ ba” bằng hành vi bạo hành đẳng cấp với những cái like và comment quá vô tư. Hay thậm chí ngay khi các em có hành vi sai và đáng trách thì bị tấn công bằng những lời lẽ miệt thị, bằng kiểu đề xuất bạo hành đầy sáng tạo... Đó là minh chứng cho kiểu bạo lực đa dạng: Nhanh và mạnh và đầy công nghệ”, PGS.TS Huỳnh Văn Sơn nhìn nhận.

Theo PGS.TS Huỳnh Văn Sơn, những học sinh bị bạo hành là người yếu thế bởi gia đình khó khăn và hoàn cảnh. Bản thân em cũng không phải là người thể hiện được khả năng thích nghi, chống chọi... “Ai có thể định dạng những tổn thương tâm lý của các em cả người bị bạo hành và người bị bạo hành. Rõ ràng, sự bạo hành xảy ra đó là điều điều bất hạnh mà có lẽ cả đời các em và người thân cũng như xã hội này đều không muốn? Chính các em bạo hành bạn cũng thấy xấu hổ. Chính bạn bị bạo hành vẫn chưa biết mình sẽ ứng xử thế nào…”.

“Ngành giáo dục và nhiều ban ngành khác trong xã hội đã và đang có nhiều nỗ lực. Những thay đổi về chương trình giáo dục được thực hiện bằng nhiều giọt mồ hôi và nước mắt của nhiều người thì chỉ cần những hành động trên đã làm giảm đi niềm tin ngay lập tức… Quyền trẻ em đã có đó, Luật phòng chống bạo lực gia đình ở đây, Luật Dân sự và những quy định có liên quan cũng có hiệu lực. Nhưng cần lắm việc xây dựng một cơ sở văn hóa vững chắc hiểu về luật, tuân thủ; làm chủ các giá trị sống, giá trị văn hóa nhân loại để ứng xử... Chỉ có cách nhìn đủ, hành động đúng mà không chỉ là lời nói; phải bằng hành động từ trái tim với sự soi sáng bởi khối óc của mỗi người dẫu ở vị trí này hay khác”, PGS.TS Huỳnh Văn Sơn bày tỏ.

Theo PGS.TS Huỳnh Văn Sơn, dân trí không chỉ thể hiện ở bằng cấp mà là bằng hành động ứng xử, bằng cách sống. Băn khoăn về dân trí khi chúng ta đang có những dấu hiệu chưa thật tích cực với các hành động bạo lực học đường. Theo ông Huỳnh Văn Sơn, chỉ có cách hành động đủ với sự cảm thông và lòng bao dung để tác động tích cực đến xã hội mới là điều cần thực hiện. Đánh giá đúng về bạo lực học đường, bày tỏ chính kiến và thái độ; đề xuất và cả bình luận có liên quan đến bạo lực học đường cần lắm cái nhìn đúng, hành động đủ và thông tuệ mới có thể giải quyết vấn đề có trọng điểm và căn cơ./.

Nhật Nam (thực hiện)