Bảo tồn hệ sinh thái đất ngập nước hồ Sông Đầm gắn với phát triển du lịch

Nơi có hệ sinh thái rất đa dạng

Phát biểu tại hội thảo, ông Phan Thái Bình, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết, hồ Sông Đầm (TP. Tam Kỳ) với diện tích toàn bộ lưu vực là 650 ha, trong đó, khoảng 200 ha mặt nước, có hệ sinh thái rất đa dạng gồm hệ thủy sinh, hệ sinh thái mặt nước, hệ sinh thái trên bờ với hệ động thực vật phong phú.

Bên cạnh đó, hồ Sông Đầm còn là khu vực có những giá trị về văn hóa, lịch sử. Giai đoạn 1954 – 1975, nơi đây là căn cứ cách mạng của huyện Tam Kỳ và các lực lượng vũ trang của huyện, của tỉnh, của Quân khu 5. Bãi Sậy Sông Đầm đã được UBND tỉnh công nhận Di tích lịch sử vào năm 2005.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Sông Đầm đang bị tác động bởi nhiều yếu tố bất lợi, làm ảnh hưởng đến chất lượng hệ sinh thái, đa dạng sinh học. Do đó, việc bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học hệ sinh thái hồ Sông Đầm là hết sức cần thiết nhằm phục hồi, tạo môi trường sống an toàn, bền vững cho các loại động thực vật bản địa, tạo sinh kế bền vững cho nhân dân; góp phần phát triển du lịch, dịch vụ theo hướng sinh thái cho thành phố Tam Kỳ.

"Việc bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học hệ sinh thái Sông Đầm là phù hợp với Quy hoạch tỉnh Quảng Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 72/QĐ-TTg ngày 17/01/2024", ông Phan Thái Bình cho hay.

Theo báo cáo của Nhóm nghiên cứu thuộc Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam, khu vực hồ Sông Đầm có nguồn thủy sản phong phú và đa dạng với nhiều loài cá, tôm, cùng với đó là những loài chim cư trú và các loài động vật khác. Khảo sát tại khu vực hồ Sông Đầm đã ghi nhận hơn 80 loài động vật có xương sống, 214 loài động vật không xương sống và 170 loài thực vật, trong đó có một số loài động, thực vật đặc hữu, quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng, ưu tiên bảo tồn như cò nhạn, dơi chó tai ngắn, loài Adoretus, một số bọ cánh cứng, bọ hung đặc hữu…

Tuy nhiên, hiện nay khu vực hồ Sông Đầm đang chịu nhiều áp lực từ việc khai thác quá mức dẫn tới suy giảm nguồn tài nguyên sinh học. Cùng với đó, với sự phát triển của TP. Tam Kỳ, nguồn nước thải đổ vào hồ Sông Đầm ngày càng lớn, làm ô nhiễm nguồn nước.

Để thực hiện nhiệm vụ bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển du lịch sinh thái ở khu vực hồ Sông Đầm, đại diện Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam cho rằng địa phương cần phải có biện pháp quy hoạch bảo tồn sinh thái và sinh cảnh sống của các loài, giảm thiểu nguyên nhân tác động đến số lượng các cá thể của chúng ngoài tự nhiên nhằm phát triển bền vững các loài, các quần thể thực vật tại nơi đây. Trước mắt, tỉnh Quảng Nam xây dựng mô hình, ban hành quy chế quản lý khu bảo tồn đất ngập nước cấp tỉnh nhằm phát triển và bảo tồn đa dạng sinh học bền vững cho khu vực này.

Thành lập Khu bảo tồn đất ngập nước hồ Sông Đầm

Ths. Lê Thị Thủy Trinh, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Nam cho hay, theo Quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, thì hệ sinh thái khu vực Bãi Sậy Sông Đầm được xác định là vùng đất ngập nước quan trọng có diện tích là 155 ha thuộc địa bàn xã Tam Thăng, Tam Phú và phường An Phú.

Do vậy, để bảo vệ hệ sinh thái Bãi Sậy Sông Đầm, trong thời gian tới cần khảo sát, xây dựng hồ sơ trình thẩm định, thành lập Khu bảo tồn đất ngập nước hồ Sông Đầm, làm cơ sở để triển khai các kế hoạch, hoạt động bảo tồn. Trong đó, tập trung xác định và xây dựng quy hoạch chi tiết khu bảo tồn đất ngập nước hồ Sông Đầm; xác định rõ các phân khu bảo vệ nghiêm ngặt, phân khu phục hồi sinh thái; ranh giới từng phân khu theo nguyên tắc tiếp cận hệ sinh thái, bảo đảm duy trì toàn vẹn cấu trúc, chức năng, đặc tính sinh thái và đa dạng sinh học của vùng đất ngập nước.

Đồng thời xác định rõ đặc trưng, cấu trúc sinh thái của khu vực đất ngập nước hồ Sông Đầm. Xây dựng kế hoạch tổng thể khôi phục, phát triển các hệ sinh thái đất ngập nước và có lộ trình thực hiện phù hợp. Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức gắn với thực thi pháp luật liên quan; xây dựng, triển khai mô hình đồng quản lý, các hoạt động sinh kế bền vững cho khu vực hồ Sông Đầm.

Tại hội thảo, nhiều ý kiến cũng đề nghị tỉnh Quảng Nam huy động nguồn lực đầu tư phát triển du lịch sinh thái gắn với cộng đồng địa phương và vùng phụ cận nhằm bảo tồn và phát huy giá trị hệ sinh thái hồ Sông Đầm, gắn kết du lịch sinh thái vùng phụ cận.

Ông Nguyễn Duy Ân, Chủ tịch UBND TP.Tam Kỳ (tỉnh Quảng Nam) cho biết, trong những năm tới, thành phố sẽ tiếp tục bố trí nhiều nguồn lực để phục hồi cây xanh bản địa, xây dựng bến thuyền, nhà đón tiếp, đầu tư khu cảnh quan và vui chơi giải trí du lịch hồ Sông Đầm; củng cố các tổ hội nghề nghiệp du lịch cộng đồng; phát triển các dịch vụ du lịch.

Từ đó, từng bước hoàn thiện hạ tầng, hình thành các dịch vụ du lịch trải nghiệm độc đáo, đặc sắc theo hướng xanh, sinh thái, bền vững tại địa phương; góp phần tạo thêm việc làm, nâng cao thu nhập cho nhân dân; nhất là hướng đến tạo sinh kế bền vững cho các hộ dân vùng phụ cận hồ Sông Đầm.

Nhật Anh