Bộ trưởng Công Thương: Ngành công thương kiên định thực hiện mục tiêu đã đề ra

Hoàn thành vượt mức các chỉ tiêu đề ra

Nhân dịp đầu xuân mới Quý Mão, trao đổi với Báo Điện tử Chính phủ về những kết quả đã đạt được trong năm 2022, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chia sẻ: Năm 2022, nước ta thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh tình hình quốc tế diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường và dị biệt. Trong khi đó, với một nền kinh tế có độ mở lớn như Việt Nam, năng lực nội tại, sức chống chịu, khả năng thích ứng còn hạn chế, lại đang trong quá trình phát triển và chuyển đổi với những tồn tại kéo dài từ trước chưa thể khắc phục triệt để… đã đặt ra nhiều khó khăn, thách thức phải đối diện.

Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo chủ động, quyết liệt của Lãnh đạo Đảng và Nhà nước; sự vào cuộc kịp thời, hiệu quả của các Bộ, ngành, địa phương cùng với những nỗ lực vượt bậc của cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân, tình hình phát triển kinh tế - xã hội năm 2022 đã phục hồi mạnh mẽ, đạt được nhiều kết quả tích cực, kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm, tăng trưởng kinh tế đạt cao nhất trong nhiều năm qua… 

Trong thành tích chung này, ngành công thương đã đóng góp nhiều kết quả tích cực, hoàn thành và hoàn thành vượt mức các chỉ tiêu được Quốc hội, Chính phủ giao. Nổi bật là:

Sản xuất công nghiệp phục hồi tích cực ở hầu hết các ngành, lĩnh vực và địa phương; trong đó, công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục là động lực tăng trưởng của toàn nền kinh tế với tốc độ tăng 8,1%, đóng góp 2,1 điểm phần trăm vào tốc độ tăng trưởng GDP và hơn 86% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.

Xuất nhập khẩu hàng hóa đạt mức kỷ lục mới 732,5 tỷ USD - trong bối cảnh kinh tế thế giới suy giảm, tăng gần 10% so với năm 2021, đưa Việt Nam vào nhóm các nền kinh tế hàng đầu về thương mại quốc tế; trong đó, xuất khẩu ước đạt gần 372 tỷ USD, tăng 10,6% so với năm trước, hoàn thành vượt mức chỉ tiêu kế hoạch được Quốc hội và Chính phủ giao (kế hoạch tăng 8%). 

Nhập khẩu ước đạt 360,7 tỷ USD, tăng 8,4% và cơ bản được kiểm soát tốt. Nhóm hàng hóa phục vụ sản xuất và hàng hóa thiết yếu luôn chiếm gần 90% kim ngạch nhập khẩu. Cán cân thương mại năm 2022 tiếp tục ghi nhận Việt Nam xuất siêu năm thứ 7 liên tiếp với thặng dư 11,2 tỷ USD, gấp 3,3 lần so với năm 2021, góp phần tích cực cho cán cân thanh toán, giúp nâng cao dự trữ ngoại hối, ổn định tỉ giá và các chỉ số kinh tế vĩ mô khác của nền kinh tế.

Cùng với xuất khẩu, thị trường trong nước cũng hồi phục mạnh mẽ với các chương trình kích cầu tiêu dùng, tháng khuyến mại tập trung được tổ chức đồng loạt ở các địa phương trên cả nước, đáp ứng nhu cầu mua sắm của người dân sau thời gian bị gián đoạn sau đại dịch. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ năm 2022 tăng gần 20%, vượt mục tiêu kế hoạch của ngành (mục tiêu tăng 8%), cơ bản đáp ứng đủ hàng hóa thiết yếu cho sản xuất và tiêu dùng. Công tác kết nối cung cầu được thực hiện tốt, giá cả tương đối ổn định, góp phần đạt mục tiêu kiểm soát lạm phát; gắn kết tạo nguồn hàng ổn định giữa các nhà sản xuất trong nước với các hệ thống phân phối lớn trên toàn quốc.

Thương mại điện tử tiếp tục tăng trưởng mạnh, trở thành phương thức phân phối quan trọng, đưa Việt Nam vào nhóm 5 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử hàng đầu thế giới, tạo động lực phát triển kinh tế và dẫn dắt chuyển đổi số trong doanh nghiệp.

Tình hình sản xuất và cung ứng điện năng cơ bản đáp ứng nhu cầu phục vụ sản xuất và đời sống sinh hoạt của nhân dân trong bối cảnh khủng hoảng năng lượng toàn cầu cũng là một điểm sáng đáng ghi nhận của ngành công thương.

Kịp thời xử lý khó khăn về nguồn cung xăng, dầu

Riêng đối với mặt hàng xăng dầu, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thừa nhận: Năm 2022 là một năm đặc biệt khó khăn đối với thị trường xăng dầu trong nước, khi giá xăng dầu tăng cao và biến động bất thường với biên độ lớn theo giá xăng dầu thế giới, xung đột địa chính trị và cạnh tranh giữa các nước lớn, đặc biệt là cuộc xung đột vũ trang giữa Nga - Ukraine và các biện pháp trừng phạt đối với Nga đã gây khủng hoảng về nguồn cung xăng dầu trên phạm vi toàn cầu, dẫn tới một số thời điểm đã xảy ra tình trạng thiếu xăng dầu cục bộ ở một số địa phương.

Thực hiện những chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã thực hiện quyết liệt, đồng bộ, kịp thời và hiệu quả các giải pháp nhằm bảo đảm nguồn cung xăng dầu trong nước. "Nhờ đó, từ giữa tháng 11 năm 2022 đến nay, thị trường xăng dầu trong nước đã ổn định, nguồn cung xăng dầu được bảo đảm, các cửa hàng bán xăng, dầu hoạt động bình thường, đáp ứng đầy đủ, kịp thời nhu cầu sử dụng xăng dầu phục vụ sản xuất và tiêu dùng của người dân, doanh nghiệp", Bộ trưởng cho biết.

Năm 2023, Bộ trưởng khẳng định: Bộ Công Thương sẽ tập trung chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc các doanh nghiệp thực hiện nghiêm phương án nhập khẩu bổ sung đã được phân giao, bảo đảm duy trì nguồn cung liên tục cho thị trường trong nước, kiên quyết không để xảy ra thiếu hụt nguồn cung trong mọi tình huống. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính trong việc rà soát, cập nhật, điều chỉnh kịp thời các chi phí kinh doanh xăng dầu, bảo đảm phù hợp với thực tế phát sinh để khuyến khích các doanh nghiệp tạo nguồn cung ổn định cho thị trường; theo dõi diễn biến giá xăng dầu thế giới để có giải pháp điều hành giá xăng dầu trong nước phù hợp; sử dụng linh hoạt, hiệu quả công cụ Quỹ Bình ổn giá theo quy định của pháp luật, góp phần thực hiện mục tiêu kiểm soát lạm phát và hỗ trợ phục hồi kinh tế.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động kinh doanh xăng dầu, xử lý nghiêm các hành vi đầu cơ, găm hàng; chú trọng tuyên truyền về tình hình cung cầu, giá cả để ổn định tâm lý người dân, doanh nghiệp; khẩn trương rà soát, tham mưu với Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định số 83/2014-NĐ/CP và Nghị định số 95/2021-NĐ/CP của Chính phủ, bảo đảm khoa học, hợp lý, hiệu quả, khả thi, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn và công tác quản lý nhà nước, bảo đảm hài hòa lợi ích của nhà nước, người dân và doanh nghiệp; thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành kinh doanh xăng dầu tại các doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối và tổng địa lý kinh doanh xăng dầu trên toàn quốc, bảo đảm công khai, minh bạch, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý kinh doanh xăng dầu trên phạm vi cả nước.

"Theo Kế hoạch thanh tra năm 2023, Bộ Công Thương đã yêu cầu Cục Quản lý thị trường các tỉnh, thành phố sẽ phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Công Thương, Cục Thuế, Công an tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tổng cục Quản lý thị trường tiến hành thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật về kinh doanh xăng dầu, kinh doanh khí trên cả nước", Bộ trưởng thông tin.

Các FTA sẽ là "đòn bẩy" trong bối cảnh kinh tế nhiều khó khăn

Sang năm 2023, Bộ trưởng nhận định: Nền kinh tế nước ta nói chung và ngành công thương nói riêng sẽ tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do kinh tế thế giới có xu hướng tăng chậm lại, các rủi ro về tài chính, tiền tệ, an ninh năng lượng và lương thực vẫn chưa thể kết thúc sớm; bảo hộ mậu dịch, căng thẳng địa chính trị và cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt; xung đột Nga - Ukraine kéo dài sẽ khiến cho nguồn cung và giá cả năng lượng tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường; sức ép lạm phát, giá xăng dầu, nguyên vật liệu đầu vào vẫn ở mức cao; các thị trường xuất, nhập khẩu lớn, truyền thống bị thu hẹp; việc tiếp cận thị trường và nguồn vốn của các doanh nghiệp tiếp tục khó khăn...

Ở trong nước, mặc dù nền kinh tế đã có những dấu hiệu phục hồi đáng ghi nhận, nhưng các chỉ số tăng trưởng đã có những dấu hiệu suy giảm trong những tháng cuối năm 2022. Các tác động của kinh tế toàn cầu đối với đất nước là rất rõ rệt khi độ mở cửa của nền kinh tế ngày càng lớn sẽ tác động đến việc thực hiện các mục tiêu tăng trưởng mà Quốc hội và Chính phủ đề ra.

Trong bối cảnh khó khăn đó, người đứng đầu ngành công thương cho rằng: Việc Việt Nam tham gia vào mạnh mẽ các Hiệp định thương mại (FTA) trong giai đoạn vừa qua là hết sức đúng đắn, bảo đảm nền tảng vững chắc cho sự phát triển của Việt Nam trong tương lai.

Dấu ấn đặc biệt là trong bối cảnh diễn biến phức tạp của dịch bệnh COVID-19, việc tham gia các FTA, đặc biệt là các FTA thế hệ mới như: Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - liên minh châu Âu (EVFTA) và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland (UKVFTA) đã giúp duy trì hoạt động xuất khẩu của Việt Nam tăng trưởng ấn tượng, đồng thời hạn chế phần nào những tác động tiêu cực của dịch bệnh đến thương mại và kinh tế của đất nước.

Có thể nhận định việc thực thi các FTA của Việt Nam sẽ tiếp tục phát huy hiệu quả trong năm 2023, đặc biệt là ở các thị trường được đánh giá là còn tiềm năng và dư địa tận dụng FTA cho Việt Nam do tỉ lệ thị phần của ta trong nhiều ngành hàng có thế mạnh xuất khẩu còn thấp, như Liên minh châu Âu với các ngành như thủy sản, gạo, dệt may, giày dép, rau quả tươi, rau củ quả chế biến (tỉ lệ thị phần các mặt hàng này của ta mới chỉ đạt lần lượt 4,2%, 2,7%, 3,8%, 20% và 2,7%) hay tương tự là Canada và Mexico với các ngành thủy sản, điện thoại và linh kiện, dệt may, giày dép, gỗ và sản phẩm gỗ.

"Tôi tin rằng các cơ quan quản lý nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp sẽ tiếp tục chung tay để các FTA tiếp tục là động lực cho tăng trưởng xuất khẩu tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của ta, sự tăng trưởng của nền kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt trong sự cân bằng với các doanh nghiệp FDI, góp phần định vị thương hiệu sản phẩm Việt trên thị trường quốc tế", Bộ trưởng nói.

Kiên định mục tiêu, đồng bộ giải pháp

Tại Hội nghị Tổng kết Bộ Công Thương ngày 26/12/2022, ngành công thương đặt mục tiêu chỉ số sản xuất công nghiệp tăng khoảng 8-9%; tổng kim ngạch xuất khẩu tăng khoảng 6% so với năm 2022. Những mục tiêu này được đánh giá là "khá cao" so với những dự báo về tình hình khó khăn chung của toàn thế giới. 

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định: Để khắc phục những khó khăn, thách thức, tiếp tục thực hiện thắng lợi và toàn diện các mục tiêu, nhiệm vụ kế hoạch năm 2023 được giao, ngành công thương sẽ tập trung vào 5 nhóm nhiệm vụ trong tâm sau:

Một là, tiếp tục nghiên cứu, quán triệt sâu sắc và tổ chức thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhất là các chủ trương, chính sách có liên quan về phát triển công nghiệp, thương mại. Khẩn trương xây dựng Kế hoạch hành động và tập trung triển khai thực hiện đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ được giao tại các Nghị quyết của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu phát triển kinh tế - xã hội và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2023; trong đó, chú trọng các giải pháp tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi, phát triển sản xuất, kinh doanh; đẩy nhanh triển khai các dự án phát triển công nghiệp, thương mại, nhất là các dự án trọng điểm để sớm đưa các dự án vào hoạt động, tạo động lực mới cho tăng trưởng kinh tế đất nước.

Hai là, chú trọng nâng cao chất lượng và tính chủ động trong tham mưu thể chế hóa kịp thời các chủ trương, chính sách của Đảng liên quan đến ngành, lĩnh vực quản lý. Hoàn thành có chất lượng và đúng thời hạn các nhiệm vụ được giao tại Chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của Bộ năm 2023 và các dự án sửa đổi, bổ sung các luật, các chiến lược, quy hoạch phát triển ngành; đồng thời, tiếp tục rà soát, tham mưu sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện những cơ chế, chính sách còn bất cập, chồng chéo, cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh và đề xuất cấp có thẩm quyền cho thực hiện thí điểm những quy định, chính sách có tính đột phá để khơi thông và giải phóng các nguồn lực, nhất là nguồn xã hội hóa trong đầu tư phát triển Ngành.

Ba là, tập trung tham mưu cho Chính phủ ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 khóa XIII về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Khẩn trương xây dựng Luật Phát triển công nghiệp và cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp có tính nền tảng, góp phần nâng cao năng lực tự chủ của nền công nghiệp quốc gia. Tích cực tham mưu tổng kết cơ chế, chính sách về hội nhập kinh tế quốc tế, nhất là việc thực hiện chính sách thu hút đầu tư FDI trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại; từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm khuyến khích, ràng buộc các doanh nghiệp FDI có sự lan tỏa, chia sẻ, hỗ trợ thực chất các doanh nghiệp trong nước để thúc đẩy chuyển giao công nghệ, phát triển kỹ năng quản trị, hình thành các chuỗi cung ứng vật tư, nguyên liệu và cụm liên kết ngành, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt để từng bước tham gia sâu vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.

Bốn là, chủ động rà soát, tham mưu cho cấp có thẩm quyền đàm phán, ký kết các cơ chế hợp tác song phương và đa phương mới; đồng thời, tiếp tục phát huy tốt vai trò của hệ thống cơ quan Thương vụ Việt Nam ở ngoài nước, góp phần hỗ trợ các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp khai thác có hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do đã ký kết để mở rộng, đa dạng hóa thị trường, chuỗi cung ứng và mặt hàng xuất nhập khẩu. Chú trọng hỗ trợ các địa phương, doanh nghiệp chuyển mạnh sang xuất khẩu chính ngạch gắn với xây dựng thương hiệu, thúc đẩy xuất khẩu bền vững. 

Tiếp tục đổi mới công tác xúc tiến thương mại, kết hợp chặt chẽ giữa thương mại truyền thống với hiện đại, khai thác hiệu quả thị trường nội địa 100 triệu dân còn nhiều tiềm năng; đồng thời, theo dõi sát diễn biến cung cầu, giá cả, thị trường các mặt hàng thiết yếu để điều hành phù hợp, hiệu quả. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường; đẩy mạnh đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, gian lận xuất xứ, cạnh tranh không bình đẳng; nâng cao năng lực phòng vệ thương mại... bảo đảm môi trường sản xuất kinh doanh lành mạnh, bình đẳng cho doanh nghiệp, bảo vệ sản xuất và lợi ích người tiêu dùng trong nước, phù hợp với các cam kết quốc tế.

Năm là, tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính; nâng cao hiệu lực, hiệu quả chỉ đạo, điều hành và ý thức chấp hành gắn với đề cao trách nhiệm người đứng đầu trong triển khai thực hiện nhiệm vụ theo đúng phương châm điều hành của Chính phủ là "Đoàn kết kỷ cương, bản lĩnh linh hoạt, đổi mới sáng tạo, kịp thời hiệu quả". Tiếp tục đổi mới lề lối, phương thức làm việc, đẩy mạnh cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh; chủ động phối hợp xử lý công việc gắn với đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong toàn hệ thống, góp phần thực hiện thắng lợi, toàn diện các mục tiêu, nhiệm vụ được Lãnh đạo Đảng và Nhà nước giao.

Phan Trang (ghi)