Các cách tiếp cận giúp doanh nghiệp thúc đẩy bình đẳng giới

Theo ông Lê Quang Bình, Giám đốc ECUE, nếu DN nhận thức được vai trò của BĐG tác động quan trọng tới sự phát triển bền vững của DN thì sẽ có thái độ nghiêm túc về việc thúc đẩy BĐG tại DN mình. Ảnh: VGP/Thanh Thủy

Để đi tìm những giải pháp giúp doanh nghiệp (DN) thúc đẩy hơn nữa bình đẳng giới (BĐG), Phóng viên Báo Điện tử Chính phủ đã có cuộc trao đổi với ông Lê Quang Bình, Giám đốc ECUE đồng thời là điều phối viên của VGEM – phong trào thúc đẩy BĐG Việt Nam xoay quanh vấn đề này.

Xin ông cho biết, một DN muốn thúc đẩy BĐG thì nên bắt đầu từ đâu?

Ông Lê Quang Bình: Theo tôi, trước tiên DN đó, chủ DN đó phải nhận thức được vai trò của BĐG tới sự phát triển bền vững của DN mình nói riêng và cả xã hội nói chung. Đồng thời hiểu một cách đầy đủ về BĐG là xóa bỏ định kiến về giới và xây dựng một văn hóa bình đẳng cho cả nam và nữ trong DN mình. Như vậy, các chủ DN hay những người xây dựng chính sách cho DN cần bắt đầu từ việc tìm hiểu về giới, hiểu rõ và xác định xem giới là gì? Điều này nghe có vẻ đơn giản nhưng cách hiểu chính xác về giới sẽ giúp DN xác định được mục đích đúng, từ đó đưa ra những quyết định chính xác, phù hợp trong quá trình DN xây dựng chính sách, văn hóa và quy trình của mình.

Tôi lấy ví dụ, nếu DN hiểu về giới là sự khác nhau giữa nam và nữ về năng lực do giáo dục tạo ra thì họ sẽ lấy mục tiêu BĐG là tăng năng lực cho nhân viên nữ để họ có thể giống nam giới, có thể làm được những việc nam giới làm. Dựa trên mục đích này, DN sẽ đưa ra chính sách đào tạo cho nhân viên nữ, xây dựng các mô hình phụ nữ thành công trong công việc, thăng tiến để truyền cảm hứng. Tuy nhiên, cách hiểu về giới này có thể giúp cho một số cá nhân nữ thành công nhưng không bền vững vì nó không đại diện cho lợi ích của số đông phụ nữ và nó không giải quyết nguyên nhân sâu xa của bất BĐG.

Còn nếu DN hiểu về giới là một hệ thống các khuôn mẫu giới mang tính áp chế, dựa trên cấu trúc xã hội phụ hệ, coi trọng nam giới (đây chính là bản chất của bất BĐG hiện nay) thì DN đó sẽ có mục tiêu khác, chính sách khác. Cụ thể, họ sẽ phải xây dựng chính sách, quy trình để thay đổi các định kiến về giới và khuôn mẫu giới này. Quá trình này không thể ngày một, ngày hai mà nó thường diễn ra từ từ, lâu dài, xuyên suốt trong quá trình hình thành và phát triển của DN cũng như nó đòi hỏi nhiều can thiệp khác nhau nhưng nếu thành công sẽ tạo ra một văn  hóa DN mới, đó là văn hóa bình đẳng và coi trọng sự đang dạng giới.

Do đó, theo tôi, nếu DN nào nhận thức được vai trò của BĐG đang là xu thế của thế giới, của xã hội hiện đại và nó có tác động quan trọng tới sự phát triển bền vững của DN thì DN đó sẽ có thái độ nghiêm túc về việc thúc đẩy BĐG tại DN mình. Tuy nhiên, tôi cho rằng trước khi xây dựng chiến lược phát triển, DN đó cần phải có những buổi đào tạo, thảo luận để hiểu về giới để có tư duy đúng về thúc đẩy BĐG từ đó mới có thể lồng ghép các BĐG vào các chính sách của DN một cách hài hòa và hiệu quả.

Như vậy, cụ thể doanh nghiệp cần phải làm gì để thúc đẩy BĐG, thưa ông?

Ông Lê Quang Bình: Có rất nhiều việc DN có thể làm. Thứ nhất, việc nâng cao nhận thức về giới, BĐG cho nhân viên, đặc biệt là đội ngũ lãnh đạo trung và cao cấp. Đây chính là trụ cột và nền tảng để tạo dựng các thay đổi khác. Việc thay đổi nhận thức này thường thông qua các khóa tập huấn, chương trình truyền thông, thậm chí đưa vào các buổi đánh giá nhân viên. Tuy nhiên, cần lưu ý để hình thành tư duy từ đó thay đổi nâng cao nhận thức thì quá trình này cần thời gian lâu dài và liên tục. Không thể mong đợi sau một khóa tập huấn hoặc một chương trình truyền thông là có thể thay đổi được.

Điều này dẫn đến việc thứ hai DN cần làm, đó là phân bổ nguồn lực thường xuyên cho các hoạt động thúc đẩy BĐG. Ngoài nguồn lực tài chính thì cam kết của lãnh đạo với BĐG cũng rất quan trọng. Lãnh đạo cần tham gia các sự kiện liên quan, phát biểu công khai về cam kết của cá nhân và công ty với BĐG trong các sự kiện chung của cơ quan và có thể phân công người phụ trách chủ đề và báo cáo trực tiếp cho mình. Nếu chỉ đưa ra tuyên bố hùng hồn thúc đẩy BĐG, nhưng lại không phân bổ nguồn lực hay nhận thức vấn đề BĐG là một yếu tố quan trọng trong quá trình phát triển của DN mình thì chắc chắn rất khó thực hiện hoặc thực hiện có hiệu quả.

Việc thứ ba DN cần làm đó chính là xây dựng một chính sách về thúc đẩy BĐG với các chỉ số cụ thể, rõ ràng và mang tính ràng buộc. Chính sách này cần được thể hiện trong các chính sách liên quan và lồng ghép vào chiến lược phát triển lâu dài của DN. Ví dụ như tuyển dụng nhân sự, phát triển tài năng trẻ, đào tạo cán bộ nguồn, hoặc chính sách phúc lợi. Có như vậy, chính sách BĐG mới có cơ hội phát huy tác dụng trong chuyển đổi văn hóa DN.

Cuối cùng nhưng rất quan trọng, đó là bất BĐG nhiều khi được duy trì trong những không gian phi chính thức. Ví dụ như cách nhóm nam giới nói về nữ giới, những câu đùa thể hiện phân biệt giới xảy ra ở trong văn phòng hoặc bên ngoài nhưng lại có vai trò duy trì các khuôn mẫu BĐG. Chính vì vậy, việc đối mặt và tỏ rõ thái độ phản đối với những thái độ, hành vi, lời nói phân biệt giới cần được thực hiện thường xuyên ngay ở cả không gian làm việc chính thức (trong văn phòng, trong công sở...) hay phi chính thức (trên mạng xã hội, trong gia đình hay ngoài xã hội).

Qua những phân tích nêu trên của ông, rõ ràng chúng ta thấy việc thúc đẩy BĐG trong DN là rất cần thiết và khả thi. Ông có những chia sẻ gì thêm cho DN để quá trình này có hiệu quả hơn?

Ông Lê Quang Bình: Đúng là thúc đẩy BĐG là xu thế của thời đại. BĐG là một trong những mục tiêu phấn đấu của các quốc gia trên thế giới nhằm hướng đến một xã hội tiến bộ, bình đẳng và phát triển bền vững. Đối với DN, các đối tác, nhà đầu tư sẽ ưu tiên tới yếu tố này khi khảo sát để đưa ra quyết định đầu tư vì thực hiện BĐG cho thấy DN đó coi trọng các yếu tố về con người, xã hội. Như vậy, để không bị loại khỏi vòng xoay của xu thế thời đại, các DN cần phải ý thức, thúc đẩy BĐG là việc cần làm ngay và làm lâu dài.

BĐG nên được xuyên suốt và bao trùm trong các chiến lược, chính sách của DN và cần truyền thông, hướng dẫn cho các DN trong việc hiện thực hóa, áp dụng các hướng dẫn này trong thúc đẩy chính sách, chiến lược và xây dựng văn hóa tôn trọng BĐG của DN.

Để hiệu quả, tôi nghĩ DN nên xây dựng một mạng lưới những nhà quản lý cởi mở, mong muốn thúc đẩy BĐG. Nên ủng hộ họ, tạo ra những không gian và khuyến khích họ là những người thúc đẩy. Nhiều nghiên cứu chỉ ra, việc có các nhóm quản lý cấp trung thúc đẩy từ bên trong sẽ tạo ra nhiều thay đổi tích cực.

Ngoài ra, việc minh bạch các tiến trình tuyển dụng, đào tạo, hoặc thăng chức cũng giúp cho việc thúc đẩy BĐG được cải thiện, tất nhiên khi công ty đã có những chính sách và chỉ số cụ thể cho mục đích thúc đẩy BĐG. Nói chung, việc khuyến khích các sáng kiến thay đổi tự thân trong nhân viên và các quy định mang tính áp đặt của công ty khi được tiến hành đồng thời sẽ tạo ra hiệu quả cao hơn.

Cuối cùng, tôi nghĩ DN cần vừa làm vừa học, vừa chiêm nghiệm hiệu quả của những hoạt động của mình. Việc tạo ra một môi trường an toàn, cầu thị để học rất quan trọng. Nếu có thể, việc học và tiến trình thúc đẩy bình đẳng nên có sự hỗ trợ của các tổ chức hoặc chuyên gia về giới để bảo đảm sự hiệu quả.