Cách cấp cứu ban đầu đúng cách với trẻ bị đuối nước

Một bệnh nhi 6 tuổi ở Hà Nội vừa may mắn được các bác sĩ BV Nhi Trung ương cứu sống khỏi tình trạng rất nguy kịch do đuối nước.

Theo lời kể của gia đình bệnh nhi, ngày 31/5, trẻ được đưa xuống bể bơi gần nhà họ hàng. Chỉ vài phút sơ xuất, trẻ được mọi người xung quanh phát hiện bị đuối nước và đưa lên bờ trong tình trạng không tỉnh, tím tái, ngừng tim, ngừng thở.

Sau khi được dốc ngược chạy quanh bể nhưng tình trạng của trẻ không cải thiện, trẻ mới được đưa đến bệnh viện cách đó khoảng 5 phút di chuyển.

Tại đây, bệnh nhi được các bác sĩ nhanh chóng hồi sức tim phổi, sau 15 phút tim của bệnh nhi mới đập trở lại. Bệnh nhi được đặt nội khí quản và chuyển đến BV Nhi Trung ương để tiếp tục điều trị.

Khi đến BV Nhi Trung ương, bệnh nhi vẫn trong tình trạng hôn mê sâu, suy hô hấp, suy tuần hoàn, tiên lượng rất nặng nề. Các bác sĩ phải áp dụng các biện pháp hồi sức tích cực, phối hợp với liệu pháp hạ thân nhiệt chủ động để bảo vệ não của bệnh nhi.

Sau 4 ngày hôn mê, bệnh nhi dần tỉnh lại. Tới thời điểm hiện tại, bệnh nhi đã tỉnh, tự thở, tuy nhiên bệnh nhi vẫn phải tiếp tục theo dõi lâu dài vì các di chứng thần kinh vẫn có thể xảy ra.

Đây chỉ là 1 trong 7 bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nguy kịch do đuối nước trong thời gian từ 30/5– 4/6/2023 tại BV Nhi Trung ương. Trong số này, có 3 trẻ ngừng tim kéo dài và 4 trẻ suy hô hấp nguy kịch.

Điều đáng nói, trong số 7 trẻ này, chỉ có duy nhất 1 trẻ được hồi sức ban đầu đúng cách, các trường hợp còn lại đều cấp cứu sai cách. Nhiều trường hợp dù không tỉnh, không thở nhưng vẫn không được cấp cứu ngừng tim ngay, thay vào đó là bế dốc chạy vòng quanh, làm chậm trễ việc cấp cứu.

Sơ cấp cứu ban đầu cho trẻ đuối nước rất quan trọng

Theo TS.BS. Phan Hữu Phúc, Viện trưởng Viện Đào tạo và nghiên cứu sức khoẻ trẻ em, BV Nhi Trung ương, sơ cấp cứu ban đầu cho trẻ đuối nước rất quan trọng, vì nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ đuối nước là tổn thương não do thiếu oxy.

Thời gian chịu đựng thiếu oxy của não tối đa chỉ khoảng từ 4-5 phút, nếu quá thời gian này sẽ dẫn tới tổn thương não không hồi phục, gây tử vong hoặc di chứng thần kinh. Do đó, khi thấy trẻ bị đuối nước không tỉnh, không thở, ngừng tim thì cần phải hồi sức tim phổi (thổi ngạt, ép tim) ngay lập tức vì đây là thời điểm vàng để cứu sống trẻ.

Với trường hợp của bệnh nhi trên, thời gian trẻ bị ngừng tim kéo dài, không được hồi sức tim phổi ngay do sơ cứu sai cách bằng cách dốc ngược chạy. Song, may mắn là nơi trẻ gặp nạn rất gần cơ sở y tế. Bên cạnh việc hồi sức tích cực cho trẻ tại BV Nhi Trung ương, một phần rất lớn quyết định thành công của ca bệnh này, đó chính là trẻ đã được cấp cứu ngừng tuần hoàn hiệu quả ở tuyến trước.

TS.BS Phan Hữu Phúc cũng chia sẻ, để hồi sức thành công được các trường hợp ngừng tim do đuối nước cần áp dụng phối hợp rất nhiều các biện pháp hồi sức tích cực.

Bên cạnh các biện pháp hồi sức thường quy, tại BV Nhi Trung ương đã áp dụng liệu pháp hạ thân nhiệt chủ động theo đích, nghĩa là dùng các thiết bị đưa thân nhiệt cơ thể trẻ giảm xuống 33-34 độ C trong một vài ngày để bảo vệ não, tránh não tổn thương nặng hơn, giúp hồi phục trở lại.

"Tuy nhiên, chỉ định và hiệu quả của liệu pháp hạ thân nhiệt phụ thuộc vào thời gian trẻ ngừng tim và trẻ có được hồi sức tim phổi kịp thời, đúng cách hay không. Trường hợp trẻ ngừng tim kéo dài nhưng trong suốt khoảng thời gian đó, trẻ được hồi sức tim phổi tốt thì kết quả điều trị sẽ tốt hơn. Ngược lại, nếu trẻ chỉ ngừng tim 5-7 phút nhưng lại không được xử lý cấp cứu ban đầu đúng cách thì kết quả điều trị sẽ không khả quan bằng", BS Phúc cho biết.

Mùa hè với thời tiết nắng nóng và kỳ nghỉ kéo dài là thời điểm trẻ em thường xuyên tham gia hoạt động bơi lội hoặc đi chơi, du lịch ở những địa điểm có hồ nước, sông, suối, biển,... do đó nguy cơ bị đuối nước gia tăng.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong thập kỷ vừa qua, đuối nước đã cướp đi sinh mạng của hơn 2,5 triệu người trên toàn cầu. Ước tính, mỗi năm có khoảng 236.000 người tử vong do đuối nước. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em từ 5 đến 14 tuổi. Tại Việt Nam, theo số liệu của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, hiện có gần 2.000 trẻ dưới 16 tuổi tử vong do đuối nước mỗi năm.

Hiền Minh