Cân não 9 giờ đồng hồ để cứu bệnh nhân “thoát” liệt

TS Nguyễn Việt Nam thăm khám bệnh nhân sau phẫu thuật. Ảnh: VGP/Đào Thúy

Bệnh nhân Nguyễn Văn T (25 tuổi, Nam Định) bị tai nạn giao thông tháng 3/2017. Sau tai nạn, bệnh nhân bị mất cảm giác vận động cẳng tay và rơi vào trạng thái liệt không hoàn toàn cánh cẳng tay trái. Tình trạng này kéo dài suốt gần 2 năm. Tuy nhiên, tháng 1/2019, bệnh nhân đã được phẫu thuật thành công tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

TS. Nguyễn Việt Nam, Chủ nhiệm khoa Chấn thương chi trên và vi phẫu thuật, Bệnh viện 108 cho biết, bệnh nhân bị vết thương nặng dập nát cánh cẳng tay bên trái do tai nạn giao thông và đã cắt lọc vết thương, kết xương bằng cố định ngoài, kiểm tra ba dây thần kinh quay, trụ, giữa và nối động mạch cánh tay. Toàn bộ cánh cẳng tay trái đã được cứu, tuy nhiên còn để lại di chứng liệt toàn bộ cẳng tay, tổn thương 3 dây thần kinh dạng đứt sợi trục mức độ nặng, toàn bộ cơ ở vùng cẳng tay xơ hóa do chấn thương.

Theo TS. Nguyễn Việt Nam, với  trường hợp này, toàn bộ các phương pháp kinh điển như chuyển gân, chuyển ghép thần kinh đều không có giá trị.

Tuy nhiên, như một “phép màu” đối với bệnh nhân, các bác sĩ Bệnh viện 108 đã chỉ định phục hồi một số động tác cơ bản của bàn tay bệnh nhân bằng phẫu thuật chuyển cơ động lực. Tại Việt Nam, đây là một phẫu thuật rất ít cơ sở y tế có thể làm được. Song một thách thức tiếp theo đặt ra cho các bác sĩ là làm sao nối những mạch máu nhỏ của đơn vị cơ đươc chuyển đến mạch máu đã ghép trước đó. Lại một quyết định táo bạo nữa được các bác sĩ đưa ra là sử dụng Coupler lần đầu tiên được áp dụng ở Việt Nam để nối mạch cho bệnh nhân.

Sau khi thực hiện các xét nghiệm, các bác sĩ đã tiến hành phẫu thuật cho bệnh nhân bằng hai kỹ thuật chuyên sâu lần đầu tiên cùng áp dụng tại Việt Nam, đó là kỹ thuật chuyển cơ động lực và kỹ thuật Coupler - thao tác nối vi phẫu động mạch và tĩnh mạch bằng vòng nối cho bệnh nhân. Từ việc cắt lọc vết thương, kết xương gãy bằng cố định ngoài; cắt đoạn động mạch bị huyết khối, ghép phục hồi động mạch cánh tay bằng đoạn ghép tĩnh mạch hiển đến phẫu thuật chuyển cơ động lực đã giúp bệnh nhân thoát khỏi trạng thái tâm lý bị “tàn phế”.

Ca phẫu thuật diễn ra trong 9 giờ căng não với hai kíp thực hiện song song. Một kíp thực hiện phẫu thuật lấy toàn bộ đơn vị cơ vùng đùi (bao gồm: da, cơ) có mạch máu , thần kinh để chuyển đến vùng cần phục hồi. Một kíp bộc lộ nơi cần ghép cơ, chuẩn bị động mạch cho, tĩnh mạch nhận, và các sợi trục thần kinh sẽ chỉ đạo cho cơ mới. Sau đó, toàn bộ các bác sĩ đã dùng Coupler (các vòng nối mạch vi phẫu) để nối động mạch, tĩnh mạch, cuối cùng là cố định cơ, nối gân và nối thần kinh chỉ đạo cơ.

Khi nối thần kinh, tiếp tục một câu hỏi khó đặt ra cho kíp mổ là làm sao chỉ chọn được những sợi trục vận động của dây thần kinh trụ và thần kinh giữa, sử dụng máy kích thích thần kinh. Trong suốt quá trình mổ các bác sĩ sử dụng kính vi phẫu - hệ thống kính hiển vi vi phẫu tiên tiến nhất tại Việt Nam giúp phóng đại những mạch máu nhỏ nhất mà mắt thường nhìn không rõ.

Sau phẫu thuật, tình trạng bệnh nhân cải thiện dần. Hiện tại bệnh nhân đã hồi phục cử động tay…, tình trạng tê bì giảm hẳn. Bệnh nhân đang được tập vật lý trị liệu khoảng 3-6 tháng là hồi phục hoàn toàn.

Theo TS. Nam, những trường hợp liệt gần hoàn toàn và liệt hoàn toàn, bằng kỹ thuật chuyển ghép cơ động lực có nối thần kinh, mạch máu vi phẫu có thể trả lại chức năng vận động và khả năng hòa nhập cuộc sống của người bệnh, điều mà trước kia được coi là mơ ước của các bác sĩ chấn thương chỉnh hình, hoặc việc dùng cả vạt lớn ở những vùng kín đáo như lưng, đùi, cẳng chân… thay thế cho những những vết thương đã bị khuyết hổng phần mềm, những gân đã bị mất, những xương đã bị viêm chết giúp người bệnh có đi lại, vận động và quan trọng hơn là hòa nhập cộng đồng.