Chính thức thông qua Luật Nhà giáo: Xác lập vị thế, nâng tầm chính sách cho đội ngũ thầy cô giáo

Lần đầu xác lập vị trí pháp lý đầy đủ cho nhà giáo

Một trong những điểm mới quan trọng của Luật Nhà giáo là xác lập vị trí pháp lý rõ ràng và đầy đủ cho nhà giáo, bao gồm cả ở cơ sở giáo dục công lập và ngoài công lập. Theo đó, nhà giáo trong các cơ sở ngoài công lập được công nhận là người hành nghề đặc thù, có chuẩn nghề nghiệp, có quyền và nghĩa vụ tương đồng với nhà giáo công lập – thay vì chỉ được xem là người lao động theo hợp đồng như trước đây.

Luật cũng khẳng định quyền được tôn trọng, bảo vệ danh dự và nhân phẩm của nhà giáo, đồng thời bổ sung quy định cấm tổ chức, cá nhân phát tán thông tin quy kết khi chưa có kết luận của cơ quan chức năng. Cơ chế xử lý nghiêm các hành vi xúc phạm danh dự, uy tín của thầy cô là bước tiến mạnh mẽ nhằm giữ gìn môi trường giáo dục an toàn, văn minh.

Lương giáo viên sẽ “xếp cao nhất” trong hệ thống hành chính sự nghiệp

Một chính sách mang tính đột phá khác là quy định: “Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp”. Chính phủ sẽ có trách nhiệm cụ thể hóa nội dung này thông qua các văn bản dưới luật.

Bộ Giáo dục và Đào tạo hiện đang xây dựng Dự thảo Nghị định về chính sách tiền lương, phụ cấp, chế độ hỗ trợ, thu hút đối với nhà giáo. Trong đó, đề xuất xếp lại bảng lương của một số chức danh giáo viên (như giáo viên mầm non, phổ thông, giáo dục nghề nghiệp…) để bảo đảm nguyên tắc "xếp cao nhất", đồng thời tạo sự thống nhất trong hệ thống bảng lương viên chức các ngành.

Ngoài lương, nhà giáo còn được hưởng các chế độ phụ cấp đặc thù như: Phụ cấp trách nhiệm, ưu đãi, vùng khó khăn, giáo dục hòa nhập, thâm niên, lưu động…, góp phần cải thiện thu nhập và nâng cao đời sống. 

Chính sách hỗ trợ toàn diện – thu hút nhân lực chất lượng cao

Luật Nhà giáo mở rộng và thống nhất hệ thống chính sách hỗ trợ đội ngũ nhà giáo theo hướng bao trùm và toàn diện. Cụ thể: Hỗ trợ nhà ở công vụ hoặc tiền thuê nhà cho giáo viên vùng đặc biệt khó khăn; trợ cấp sức khỏe định kỳ, bồi dưỡng nghề nghiệp cho tất cả nhà giáo, không phân biệt công lập hay ngoài công lập; ưu tiên trong tuyển dụng, điều động, tiếp nhận đối với nhà giáo công tác ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; cơ chế thu hút nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực như khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, giáo dục nghề nghiệp…

Đặc biệt, giáo viên mầm non nếu có nguyện vọng có thể nghỉ hưu sớm hơn tối đa 5 năm mà không bị giảm lương hưu, nếu đủ 15 năm đóng bảo hiểm xã hội. Ngược lại, các nhà giáo có học hàm học vị cao, làm việc trong lĩnh vực đặc thù được quyền làm việc lâu hơn tuổi nghỉ hưu, nhằm giữ chân nhân lực chất lượng.

Chuẩn hóa đội ngũ – bảo đảm chất lượng giáo dục

Luật thống nhất hai hệ thống tiêu chuẩn (chuẩn nghề nghiệp và tiêu chuẩn chức danh) thành một hệ thống duy nhất: Chức danh gắn với chuẩn năng lực nghề nghiệp, áp dụng cho cả công lập và ngoài công lập. Điều này tạo ra mặt bằng chất lượng chung, góp phần bình đẳng trong tiếp cận giáo dục chất lượng giữa các nhóm học sinh.

Việc tuyển dụng nhà giáo theo Luật cũng sẽ phải gắn với thực hành sư phạm, bảo đảm đầu vào chất lượng, phù hợp với từng cấp học và trình độ đào tạo. 

Đạo đức nghề nghiệp được luật hóa, bảo vệ uy tín người thầy

Lần đầu tiên, đạo đức nhà giáo được quy định trong một đạo luật với các quy tắc ứng xử cụ thể đối với người học, đồng nghiệp, phụ huynh và xã hội. Trách nhiệm nêu gương được xác định là một phần không thể tách rời trong nghề giáo – thể hiện qua sự mẫu mực, tận tâm, liêm chính.

Luật cũng bổ sung cơ chế bảo vệ nhà giáo trước các hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm, đặc biệt là cấm phát tán thông tin quy kết sai sự thật trên mạng xã hội khi chưa có kết luận của cơ quan chức năng. Đồng thời, cũng yêu cầu xử lý nghiêm các vi phạm đạo đức nghề nghiệp để giữ gìn chuẩn mực sư phạm.

Trao quyền chủ động cho ngành giáo dục trong tuyển dụng, phát triển đội ngũ

Một điểm mới đáng chú ý là việc giao quyền tuyển dụng, sử dụng nhà giáo về cho ngành giáo dục. Cụ thể, người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp công lập được quyền tự chủ tuyển dụng nhà giáo. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo được giao thẩm quyền quy định về tuyển dụng đối với cơ sở giáo dục phổ thông, mầm non, giáo dục thường xuyên.

Luật cũng quy định Bộ Giáo dục và Đào tạo là cơ quan chủ trì xây dựng các chiến lược, kế hoạch phát triển đội ngũ, phối hợp với các bộ, ngành và địa phương để xác định tổng biên chế nhà giáo, trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Ngay sau khi luật được thông qua, Bộ đã khẩn trương xây dựng 2 nghị định và gần 20 thông tư hướng dẫn thi hành, dự kiến ban hành đồng thời với thời điểm Luật có hiệu lực ngày 1/1/2026. Đây là bước chuẩn bị cần thiết nhằm bảo đảm luật đi vào cuộc sống một cách đồng bộ, hiệu quả. 

Thu Trang