Chuyển đổi số ngành Thuế: Tái cấu trúc hệ thống CNTT để tối ưu quản lý

Tại Hội thảo "Tái cấu trúc hệ thống CNTT đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số trong công tác quản lý thuế" diễn ra trong 2 ngày, từ 27-28/3/2025, nhiều giải pháp quan trọng đã được đưa ra nhằm xây dựng một hệ thống quản lý thuế hiện đại, minh bạch và hiệu quả.

Thực trạng và yêu cầu tái cấu trúc hệ thống CNTT ngành thuế

Trong Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị nhấn mạnh vai trò của khoa học và công nghệ trong phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời yêu cầu ngành thuế phải tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ mới để cải cách hành chính.

Thời gian quan, trước yêu cầu cấp bách của chuyển đổi số trong quản lý thuế, Chính phủ đã có những chỉ đạo cụ thể nhằm đẩy nhanh quá trình tái cấu trúc hệ thống CNTT.

Theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính, trong đó bao gồm ngành thuế cần xây dựng lộ trình chi tiết cho việc tái cấu trúc hệ thống CNTT, đảm bảo tính khả thi và phù hợp với thực tiễn; tăng cường hợp tác với các đơn vị công nghệ hàng đầu trong và ngoài nước để ứng dụng các giải pháp tiên tiến nhất; đẩy mạnh đào tạo nhân lực CNTT trong ngành thuế, đảm bảo đội ngũ cán bộ thuế có đủ năng lực triển khai và vận hành hệ thống mới; giám sát chặt chẽ tiến độ thực hiện, kịp thời điều chỉnh chiến lược khi cần thiết để đạt hiệu quả cao nhất.

Khẳng định bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính, ông Mai Sơn-Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) cho biết: Ngành thuế luôn xác định trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khoa học và công nghệ không chỉ là động lực phát triển kinh tế - xã hội mà còn là yếu tố then chốt giúp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh. Ngành thuế, với vai trò quan trọng trong quản lý ngân sách nhà nước, cần phải đẩy mạnh ứng dụng CNTT và chuyển đổi số để đáp ứng yêu cầu phát triển.

Lãnh đạo Cục Thuế cho hay, dể hiện thực hóa điều này, ngành thuế đặt ra hai mục tiêu chính.

Một là, hiện đại hoá toàn diện công tác quản lý thuế, phù hợp với thông lệ quốc tế và quy định pháp luật Việt Nam, trọng tâm là thể chế quản lý thuế đồng bộ, công khai, minh bạch, công bằng, áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý thuế, tạo điều kiện thuận lợi để người nộp thuế tuân thủ tự nguyện; cơ quan thuế có đủ năng lực quản lý thuế hiệu quả, hiệu lực; hệ thống công nghệ thông tin tích hợp, tập trung, đáp ứng yêu cầu xử lý, cung cấp thông tin cho quản lý thuế, công tác chỉ đạo điều hành của cơ quan thuế và cung cấp dịch vụ điện tử, dịch vụ số cho người nộp thuế.

Hai là, phát triển hệ thống quản lý thuế tích hợp, tập trung, đảm bảo lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, công khai minh bạch, hiệu quả, thúc đẩy cải cách hành chính, nâng cao trải nghiệm cho người nộp thuế thông qua việc ứng dụng CNTT theo định hướng của Chính phủ về Chính phủ điện tử và chuyển đổi số, đảm bảo tính liên thông, tích hợp dữ liệu và bảo mật cao.

Theo đánh giá của các chuyên gia tại hội thảo, hệ thống CNTT hiện tại của ngành Thuế dù đã có nhiều cải tiến nhưng vẫn còn nhiều thách thức. Một số hệ thống quan trọng như Quản lý thuế tập trung (TMS), Hệ thống phân tích rủi ro, Hệ thống thanh tra, kiểm tra thuế cần được nâng cấp để đáp ứng tốt hơn yêu cầu của thực tiễn.

Các giải pháp công nghệ thúc đẩy chuyển đổi số ngành Thuế

Tại Hội thảo, đại diện các công ty cung cấp giải pháp và đại diện các Ban/đơn vị nghiệp vụ của Cục Thuế, các Chi cục Thuế khu vực đã đánh giá thực trạng hệ thống CNTT của ngành Thuế, trao đổi, thảo luận, đề xuất các giải pháp cụ thể cho việc tái thiết kế quy trình nghiệp vụ và tái cấu trúc hệ thống CNTT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu thủ tục hành chính và tạo thuận lợi tốt nhất cho NNT dựa trên thông lệ quốc tế và có khả năng triển khai áp dụng tại Việt Nam.

Nhấn mạnh tầm quan trọng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong hỗ trợ người nộp thuế, trong bài tham luận của mình, đại diện FPT phân tích: Việc áp dụng AI Chatbot và Voicebot sẽ giúp giải quyết tình trạng người nộp thuế gặp khó khăn khi tra cứu thông tin hoặc gửi câu hỏi qua cổng thông tin điện tử. Các hệ thống này có thể cung cấp phản hồi tức thời, hỗ trợ chính xác các thắc mắc về chính sách thuế, qua đó nâng cao trải nghiệm người dùng.

Lợi ích của công nghệ AI trong ngành Thuế giúp: Giảm tải công việc cho nhân viên thuế, tối ưu hóa nguồn lực nội ngành; cung cấp phản hồi nhanh chóng và chính xác, giúp NNT dễ dàng thực hiện nghĩa vụ thuế; tạo cơ sở dữ liệu hỗ trợ quá trình xây dựng, sửa đổi chính sách thuế.

Bên cạnh AI, công nghệ eKYC (Electronic Know Your Customer) cũng được đề xuất nhằm đơn giản hóa thủ tục đăng ký thuế cho cá nhân. Nhờ sử dụng Big Data, AI OCR và FaceID, hệ thống có thể tự động xác thực danh tính, giảm thiểu gian lận và rủi ro trong quá trình đăng ký.

Về ứng dụng Blockchain trong đối soát chứng từ thuế cũng được xem là một bước đột phá, đại diện EY cho biết, việc sử dụng Blockchain sẽ giúp đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong quá trình luân chuyển chứng từ giữa các bên liên quan như cơ quan Thuế, Kho bạc Nhà nước và ngân hàng. Công nghệ này sẽ giúp: Giảm nguồn lực xử lý, tránh sai sót trong đối chiếu dữ liệu; tăng chất lượng dịch vụ công, giúp người dân theo dõi được quy trình nộp thuế.

Công nghệ này cũng đảm bảo thông tin giữa các bên liên quan được truyền tải tức thời, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ thuế.

Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn nhấn mạnh: Ngành thuế trân trọng sự tham gia tích cực và tinh thần trách nhiệm cao, sự chia sẻ tâm huyết của các đơn vị cung cấp giải pháp, sự đóng góp nhiệt tình của đại diện lãnh đạo của các đơn vị, các chuyên gia tư vấn và các đại biểu với ngành thuế.

"Những ý kiến tâm huyết và những khuyến nghị cụ thể, thiết thực sẽ góp phần cùng ngành thuế thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình chuyển đổi số, tái cấu trúc hệ thống CNTT ngành thuế hướng đến xây dựng một hệ thống thuế hiện đại, minh bạch, hiệu quả, phù hợp với xu thế phát triển của thời đại số" - Phó cục trưởng Mai Sơn nhấn mạnh.

Anh Minh