Cơ quan thuế giải đáp khúc mắc khi dùng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền

 Gỡ vướng mắc từ kho, hóa đơn đến tài khoản chuyển tiền

Tại Hội nghị trực tuyến giữa cơ quan thuế toàn quốc và hộ kinh doanh để: "Hỗ trợ, hướng dẫn, giải đáp vướng mắc của hộ kinh doanh trong việc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền" vừa qua, hàng loạt tình huống cụ thể đã được nêu ra nhằm làm rõ các điểm khó khi hộ kinh doanh chuyển sang áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền theo quy định của Nghị định 70/2025/NĐ-CP.

Một số hộ kinh doanh (HKD) cho biết đang hoạt động song song cả bán trực tiếp lẫn bán online và có từ 1–2 mã số thuế (MST), điển hình như HKD tại quận Gò Vấp (TPHCM) có 2 MST, câu hỏi được đặt ra là với 2 MST thì phải xử lý hóa đơn như thế nào cho đúng?

Còn một HKD là Bánh bao Thúy Đỗ ở Quận 1 thắc mắc về việc mở thêm điểm kinh doanh nhưng chỉ có một MST.

Đại diện thuế cơ quan thuế trả lời: không cần tách MST, có thể dùng một mã chung cho tất cả các điểm kinh doanh và nộp thuế thống nhất.

Trong khi đó, một HKD tại Bình Thạnh cho biết đang kinh doanh đồ điện tử theo diện khoán, đồng thời phản ánh việc thường xuyên mua hàng cũ không có chứng từ, dẫn đến khó khăn trong kê khai đầu vào khi bán ra không có hóa đơn hợp pháp.

Về vấn đề này, đại diện Ban Chính sách, thuế quốc tế - Cục Thuế cho biết: Việc hộ khoán có cần chuyển sang kê khai hay không đã được hướng dẫn rõ trong Thông tư 40 và Thông tư 100/2021 của Bộ Tài chính. Trong đó, nếu doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm thì bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Đối với trường hợp không có hóa đơn đầu vào (mua từ cá nhân tiêu dùng hoặc nông dân), HKD có thể sử dụng hợp đồng mua bán, chứng từ thanh toán để chứng minh nguồn gốc hàng hóa. Không bắt buộc cá nhân bán phải xuất hóa đơn trong trường hợp này.

Cơ quan thuế cho biết thêm, theo quy định, nếu chứng minh được tài sản phục vụ hoạt động sản xuất – kinh doanh thì có thể đưa vào chi phí khấu hao hợp lý khi tính thuế.

Liên quan đến hoạt động thương mại điện tử (TMĐT), HKD nêu câu hỏi liệu có cần tách kho hàng hóa nếu sử dụng nhiều MST. Giải đáp thắc mắc này, cơ quan thuế khẳng định: nếu đã có MST dùng để phát hành hóa đơn điện tử từ máy tính tiền thì không cần tách kho. Trong trường hợp doanh thu bán hàng qua sàn TMĐT đã được nộp thuế bởi sàn, hộ không cần nộp lại trừ khi có quy định khác từ sàn hoặc cơ quan thuế địa phương.

Một HKD văn phòng phẩm tại quận Gò Vấp – đang nộp thuế theo phương pháp kê khai, xuất hóa đơn điện tử có chữ ký số có đặt câu hỏi liệu có cần chuyển sang hóa đơn điện tử từ máy tính tiền hay không. Trường hợp mặt bằng không thuận lợi, bán lẻ ít, việc mua máy tính tiền có thực sự cần thiết?

Giải đáp câu hỏi trên, cơ quan thuế cho biết: Nếu hộ đã kê khai và sử dụng hóa đơn điện tử theo đúng quy định, thì không bắt buộc phải chuyển sang dùng máy tính tiền, trừ khi có yêu cầu cụ thể theo ngưỡng doanh thu. Ngoài ra, HKD vẫn có thể sử dụng hóa đơn trực tiếp nếu chưa đáp ứng điều kiện chuyển đổi và cơ quan thuế chưa yêu cầu.

Vấn đề chuyển đổi giữa phương pháp khoán và kê khai tiếp tục được quan tâm. Một số HKD phản ánh từng mua hàng không lấy hóa đơn, hiện hàng tồn kho không có chứng từ đầu vào. Nếu chuyển sang kê khai, thì liệu có thể dùng bảng kê làm căn cứ hợp pháp?

Cơ quan thuế nhấn mạnh: các bảng kê liệt kê hàng tồn kho có thể được sử dụng để chứng minh tính hợp pháp, nếu HKD lập danh sách rõ ràng, có đầy đủ thông tin hàng hóa, ngày mua, nơi mua, và chứng minh nguồn gốc không vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, việc này cần được đánh giá cụ thể theo từng trường hợp.

Yêu cầu lập kênh phản ứng nhanh – hỗ trợ kỹ thuật, siết chặt ngăn gian lận

Một tình huống được phản ánh là là hộ kinh doanh Cafe Giảng (Hà Nội), sau khi khách đã thanh toán, phần mềm vẫn báo hủy hóa đơn. Hộ này đề nghị cơ quan thuế tìm giải pháp hỗ trợ vì không kết nối được hệ thống để phát hành hóa đơn đúng thời điểm.

Ông Vũ Lê Huy – Phó trưởng ban Chuyển đổi số (Cục Thuế) giải đáp: Lỗi này không phát sinh từ hệ thống của ngành thuế mà từ phần mềm hóa đơn điện tử của đơn vị cung cấp. Hệ thống có thể đã tự động hủy hóa đơn trước khi kết nối với hệ thống của cơ quan thuế. Sau khi kiểm tra, đúng là lỗi phần mềm bán hàng và nhà cung cấp đã khắc phục ngay.

Từ trường hợp trên, ngành thuế kiến nghị các đơn vị cung cấp giải pháp hóa đơn cần lập kênh phản ứng nhanh kỹ thuật, có khả năng xử lý tức thì mọi sự cố, đặc biệt trong giai đoạn cao điểm tháng 6–7/2025.

Ngoài hỗ trợ kỹ thuật, ông Mai Sơn – Phó Cục trưởng Cục Thuế thẳng thắn nêu thực trạng: Một số người kinh doanh online cố tình dùng tài khoản không chính chủ, không ghi nội dung chuyển khoản nhằm né thuế". Trong các trường hợp này, cơ quan thuế có thể sẽ phối hợp cùng Bộ Công an, ngân hàng, Bộ Công Thương, các sàn TMĐT và đơn vị vận chuyển để đối chiếu dữ liệu, kiểm tra và xử lý theo quy định.

Với những giao dịch COD (thu hộ), dữ liệu từ đơn vị vận chuyển sẽ được khai thác liên tục. Nếu phát hiện có sử dụng tài khoản người khác để nhận tiền, cơ quan thuế có thể truy thu, xử phạt hoặc chuyển hồ sơ nếu có dấu hiệu hình sự.

Lãnh đạo ngành thuế khẳng định: "Không tăng thuế – chỉ tăng mức minh bạch".

"Trong tháng 6 này, ngành thuế sẽ đến từng hộ kinh doanh để hỗ trợ trực tiếp việc chuyển đổi sang hóa đơn điện tử từ máy tính tiền", ông Mai Sơn chia sẻ.

Lãnh đạo Cục Thuế khẳng định: Để đảm bảo người nộp thuế được hướng dẫn đầy đủ, đúng quy định, nhiều chi cục thuế đã bố trí cán bộ trực ngoài giờ hành chính, phối hợp với các đơn vị cung cấp phần mềm đến tận nơi hỗ trợ hộ kinh doanh làm quen và sử dụng thành thạo hóa đơn điện tử.

Đây là một trong những bước triển khai quan trọng theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP và Nghị quyết 68-NQ/TW, tiến tới xóa bỏ hoàn toàn hình thức thuế khoán từ ngày 1/1/2026, chuyển sang tự khai, tự nộp thuế theo doanh thu thực tế. Theo lãnh đạo Cục Thuế, việc này có ý nghĩa lớn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững, minh bạch và hiện đại.

Anh Minh