Đa dạng hóa để phát triển du lịch Việt Nam

Bờ biển dài với những bãi biển đẹp là một trong những lợi thế lớn của du lịch Việt Nam

Du lịch là ngành vừa dễ lại vừa khó phát triển, vừa rất bình dân lại vừa phức tạp và đòi hỏi sự đầu tư nghiêm túc, cũng như khả năng tổ chức mang tính chuyên nghiệp cao.

Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2010, với trên 2,2 triêu lượt khách quốc tế và 17 triệu lượt khách nội địa trong bối cảnh suy thoái kinh tế đang còn hiện hữu đậm nét cả trên phạm vi toàn cầu, cũng như ở mỗi địa phương, Việt Nam đã bước vào nhóm các cường quốc hàng đầu về du lịch ở châu Á.

Thực tiễn cho thấy, dù có nhiều thành công đáng ghi nhận trong thời gian qua, song để du lịch Việt Nam phát triển bền vững và hội nhập quốc tế, thời gian tới cần có những đột phá lớn theo hướng đa dạng hoá cả về sản phẩm du lịch, chất lượng dịch vụ và cơ chế tổ chức quản lý các hoạt động này trên phạm vi cả nước, cũng như trong từng lĩnh vực và loại hình du lịch...

Đa dạng hóa về sản phẩm và thị trường du lịch là mục tiêu và cũng là động lực hàng đầu để phát triển du lịch Việt Nam trong thời gian tới.

Được thiên nhiên ưu đãi để thực hiện các loại hình và hoạt động du lịch quanh năm, cả nội địa và xuyên quốc gia, do có sự đa dạng về điều kiện địa hình, khí hậu và thủy văn tự nhiên và lịch sử phát triển văn hoá-xã hội, đặc biệt là hàng chục nghìn di tích và các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể phong phú, trong đó nhiều di sản có lịch sử hàng trăm, hàng ngàn năm, nhiều thắng cảnh tự  nhiên đẹp nổi tiếng và được xếp hạng quốc gia và cả quốc tế.

Đây là điều kiện thuận lợi để phát triển các sản phẩm và các trung tâm, khu du lịch và loại hình du lịch có tính đặc sản và độc đáo cao, đồng thời hết sức đa dạng, đa sở hữu, có quy mô lớn, tầm vóc quốc gia và khu vực, để thông qua du lịch mang Việt Nam và các sản phẩm du lịch Việt Nam đến với thế giới, cũng như mang tinh hoa thế giới đến với Việt Nam.

Trong thời gian tới cần có sự quy hoạch, sàng lọc, nghiên cứu và đầu tư, xây dựng và quảng bá thương hiệu  bài bản  nhằm tạo ra những sản phẩm du lịch đa dạng, có quy mô và tính chất đặc trưng, độc đáo, làm sao để có sản phẩm du lịch cấp quốc gia và cấp địa phương, có tính liên kết cao hướng đến mọi loại nhu cầu và đối tượng thụ hưởng, trong đó tập trung vào những sản phẩm phát huy được các thế mạnh, bản sắc địa phương, vùng và cả nước và có tính hấp dẫn cao.

Có thể kể đến các loại hình như Du lịch lịch sử-lễ hội-tâm linh-văn hoá-thể thao; Du lịch kỳ quan, thắng cảnh thiên nhiên, nhất là hang động, rừng; Du lịch biển và tắm khoáng, điều dưỡng, chữa bệnh và ẩm thực; Du lịch làng quê, vườn, leo núi  và sông nước; Du lịch hội thảo khoa học, hội nghị và kết hợp học tập; Du lịch hội chợ-làng nghề-kinh doanh; Du lịch khám phá và mạo hiểm; Du lịch quốc tế…

Du lịch biển, du lịch lễ hội, văn hoá-sinh thái và điều dưỡng sẽ ngày càng có triển vọng, nhất là hướng đến thị trường những người có thu nhập cao, về hưu, như ở Nhật và một số nước khác có điều kiện tự nhiên hạn chế và khí hậu khắc nghiệt muốn sang Việt Nam du lịch kết hợp điều dưỡng thời gian dài.

Đồng thời, nên quan tâm phát triển loại hình du lịch đồng quê, bình dân, trong đó du khách có thể cùng ăn ngủ và giao lưu chan hoà trong gia đình và cộng đồng người dân bản địa để cảm nhận và hiểu biết sâu hơn đời sống văn hoá –xã hội địa phương, nhất là các sinh viên và tầng lớp dân cư giữa các miền, vùng trong nước và quốc tế…

Bên cạnh các sản phẩm-tour du lịch đó, cần phát triển các sản phẩm, hiện vật  lưu niệm cụ thể ngày càng đa dạng, đặc sắc, tạo nhu cầu chi tiêu cho khách du lịch, nhất là những sản phẩm thủ công mỹ nghệ, những đặc sản làng quê và những kỷ vật có tính độc đáo và giá trị nhân văn, lịch sử…

Đặc biệt, cần mạnh dạn đầu tư để mở các cuộc thi định kỳ và không định kỳ quy mô cấp tỉnh và cấp quốc gia thiết kế sản phẩm du lịch.

Đồng thời, cần chú ý thổi hồn vào các sản phẩm du lịch trên cơ sở những bài thuyết minh, những sự tích và lai lịch thắng cảnh, di tích lịch sử và di sản văn hoá vật thể và phi vật thể. Cần quan tâm và chuyên nghiệp hoá công tác chuẩn bị hồ sơ, tài liệu du lịch và mở rộng tuyên truyền về các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể dục thể thao, các địa danh, đường phố, các công trình kỷ niệm.

Bên cạnh đó, cần dành trọng tâm đầu tư  phát triển các loại hình và sản phẩm du lịch đặc thù mới ở các vùng biển đảo, biên giới, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và du lịch sinh thái-văn hoá-nghỉ dưỡng, các  hội chợ và lễ hội du lịch trên nhiều cấp độ và quy mô khác nhau, kết hợp với Hội chợ hàng Việt Nam chất lượng cao, Hội làng nghề Tiểu thủ công nghiệp, Làng văn hoá ẩm thực, Lễ hội hoa và triển lãm sinh vật cảnh …

Mạnh dạn cho phép mở thêm nhiều sản phẩm dịch vụ mới, vừa giữ gìn và quảng bá văn hoá dân tộc, vừa  đáp ứng nhu cầu khách du lịch theo tiêu chuẩn quốc tế;  cho phép các khách sạn từ 4 sao trở lên kéo dài thời gian phục vụ một số dịch vụ giải trí tới 24/24 giờ...

Trong khi coi trọng ngày càng đa dạng hóa các sản phẩm và thị trường du lịch, cần tăng đầu tư và liên kết với các đối tác nước ngoài đẩy mạnh công tác quảng bá, xúc tiến du lịch có trách nhiệm và tính chuyên nghiệp cao, tập trung vào các sản phẩm và thị trường trọng điểm, các đối tượng khách cần ưu tiên. Thu hút và khai thác các tiềm năng Việt kiều cho công tác tổ chức và quảng bá du lịch ở nước ngoài, nhất là ở thị trường Pháp, Trung Quốc, Đông Bắc Á, Bắc Mỹ, khu vực ASEAN và Tây Bắc Âu.

Đặc biệt, cần tạo sự đa dạng hóa trong liên thông, liên kết, thống nhất và bổ sung, hỗ trợ lẫn nhau giữa các sản phẩm du lịch và các cơ quan, đơn vị, ban, ngành, các khâu và các hoạt động  khách sạn- lữ hành- hàng không- thương mại trong việc hợp tác tổ chức tua du lịch để tăng tính cạnh tranh quốc tế, đồng thời giảm thiểu sự cạnh tranh tự phát, thiếu lành mạnh giữa các tỉnh, địa phương, phát huy thế mạnh riêng của từng địa phương và đơn vị, tạo nên các tour, tuyến du lịch mang tính liên kết chặt chẽ và hấp dẫn du khách vì lợi ích phát triển chung.

Cần gia tăng các tour trọn gói tại các trọng điểm du lịch với sự tham gia chặt chẽ của các doanh nghiệp lữ hành, khách sạn và resort lớn, các hãng vận chuyển, nhà hàng, trung tâm mua sắm lớn trên mỗi địa phương và cả nước, cũng như có sự kết nối cao, chặt chẽ với các tổ chức và đối tác hữu quan ngoài nước.

Bên cạnh đó, thu hút khả năng của các sứ quán, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và kiều bào Việt Nam ở nước ngoài tham gia làm cầu nối và tạo mạng liên kết bao phủ ngày càng rộng trên phạm vi trong nước và ở nước ngoài.

Đa dạng hóa về cơ chế chính sách du lịch là chìa khóa để khai thác và phát huy tốt hơn các tiềm năng du lịch Việt Nam. Trước mắt, cần có thêm những đột phá mới, căn bản hơn  về cơ chế, chính sách, và cơ sở hạ tầng du lịch tạo môi trường thông thoáng để thu hút các nhà đầu tư trong nước và quốc tế, phát triển du lịch một cách chủ động, có tổ chức, có tính xã hội hoá cao và hợp tác hoá chặt chẽ, tăng liên kết giữa các sản phẩm, loại hình du lịch, cũng như giữa các vùng, miền và các doanh nghiệp và các tổ chức, hoạt động  du lịch và có liên quan.

Cụ thể, tiếp tục nghiên cứu giảm, miễn thuế hỗ trợ các hoạt động du lịch; tạo thuận lợi hơn nữa về thủ tục xuất nhập cảnh, đi lại, lưu trú và miễn giảm lệ phí visa cho khách quốc tế; tăng cường đầu tư các điểm đón và hỗ trợ thông tin cho du khách ở cửa khẩu, bến cảng du lịch; xây dựng các trạm dừng chân dọc những tuyến đường, quốc lộ cho du khách.

Đồng thời, thường xuyên thực hiện và giám sát thực hiện tốt các quy định và hoạt động  cải tạo, làm vệ sinh, giữ gìn môi trường, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên; xây dựng và tu bổ nhà vệ sinh cho du khách ở các điểm tham quan, địa phương du lịch; thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp phòng, chống cúm trong ngành, bảo đảm an toàn nơi làm việc, lưu trú của khách.

Ngoài ra, cần tăng cường đào tạo và đào tạo lại lực lượng lao động trong ngành, nhất là lĩnh vực thông tin tuyên truyền du lịch, hướng dẫn viên du lịch, giám đốc khách sạn, nhà hàng, chuẩn hóa các chức danh và cơ sở hạ tầng du lịch...

Mở rộng các hoạt động giáo dục, tuyên truyền vận động ý thức nhân dân trong kinh doanh du lịch, đón tiếp du khách, nhất là ở các thành phố, trung tâm du lịch, xây dựng ý thức “toàn dân cùng làm du lịch” vì lợi ích chung; cập thật thông tin đầy đủ thường xuyên cho khách hàng, tránh thông tin sai lệch hoặc các hành vi gây hoang mang cho du khách và gây tổn hại cho thương hiệu du lịch Việt.

Đặc biệt, cần đề cao vai trò chủ động và nhạc trưởng của Tổng cục du lịch, của các chính quyền địa phương  trong công tác quản lý và giám sát, cũng như trong thực hiện các yêu cầu về tiêu chuẩn hoá và chuyên nghiệp hoá, hiện đại hoá, nâng cao chất lượng dịch vụ linh hoạt theo thị trường, trong sự cạnh tranh  lành mạnh và hợp tác, gắn kết ngày càng chặt chẽ, hiệu quả nhằm khai thác và phát triển bền vững ngành du lịch Việt Nam…

TS Nguyễn Minh Phong

Viện nghiên cứu kinh tế-xã hội Hà Nội