Đặc sắc Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa

(Chinhphu.vn) - Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa có từ mấy trăm năm nay trở thành một nét sinh hoạt văn hóa của các họ tộc cùng với đình làng An Vĩnh, nay đã trở thành di sản văn hóa quốc gia.

28/04/2013 14:30

Hôm nay 28/4, tại Di tích quốc gia đình làng An Vĩnh, huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, diễn ra Lễ Chánh tế (Khao lề thế lính Hoàng Sa) do tỉnh Quảng Ngãi cùng các họ tộc trên địa bàn Lý Sơn phối hợp tổ chức.

Ngày từ sáng sớm trước khi diễn ra Lễ Chánh tế, đông đảo bà con huyện đảo Lý Sơn và du khách đã tập trung tại đình làng An Vĩnh để được kiến nghi lễ có giá trị này.

Khao lề thế lính Hoàng Sa là nghi lễ truyền thống được tổ chức vào tháng Hai hoặc tháng Ba (âm lịch) hằng năm tại huyện đảo Lý Sơn. Nghi lễ này đã tồn tại hàng trăm năm qua, in sâu trong tâm thức mỗi người dân và đã trở thành một trong những nét sinh hoạt tinh thần tiêu biểu của cư dân vùng huyện đảo.

Nói về ý nghĩa của lễ Khao lề thế lính, TS Nguyễn Đăng Vũ, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi, cho biết nguồn gốc của nghi lễ Khao lề thế lính gắn liền với sự hình thành và sứ mệnh lịch sử của đội hùng binh Hoàng Sa. Theo các tư liệu lịch sử, ngay từ khi vào trấn nhậm phía Nam Chúa Nguyễn đã cho lập đội Hoàng Sa vào cuối thế kỷ 16 hoặc đầu thế kỷ 17, và bị “triệt bãi” có lẽ là vào những năm thực dân Pháp tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam.

Mỗi chuyến ra khơi có 70 suất đinh phiên chế hằng năm cho đội Hoàng Sa trước hết là của làng An Vĩnh, về sau còn có thêm người của làng An Hải trong đất liền, cả người làng An Vĩnh và An Hải ngoài Lý Sơn. Và đến đầu thế kỷ 19 trở về sau, đội Hoàng Sa chủ yếu là người An Vĩnh trên đảo Lý Sơn.

Thực thi nhiệm vụ tại Hoàng Sa, người lính phải lênh đênh cùng sóng gió trong 6 tháng ròng trên những chiếc thuyền câu, số phận xem như đành gửi theo trời mây và bọt biển. Tên tuổi của những người xấu số ra đi không có cơ may trở về được sử sách ghi lại, như Cai đội Võ Văn Khiết (1786), Cai đội Võ Văn Phú (1803), Chánh thủy quân suất đội Phạm Văn Nguyên (1835)...

Đây là những người được nhà Tây Sơn, vua Gia Long, vua Minh Mạng cử đi Hoàng Sa, kiêm quản Trường Sa không chỉ tìm kiếm hải vật, sản vật, đo đạc thủy trình, tuần phòng trên biển đảo, mà còn cắm cột mốc, dựng bia chủ quyền quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Mong muốn người ra đi còn may mắn trở về, người dân làng An Vĩnh, An Hải và nhiều nơi khác dọc ven biển Quảng Ngãi, làm lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa nhằm khao quân, tế sống và cả làm các nghi lễ thế mạng cho những người sắp xuống thuyền đi thực thi nhiệm vụ triều đình giao phó và mặt khác còn để tế lễ và tưởng nhớ những người lính đi thực thi nhiệm vụ tại Hoàng Sa, Trường Sa đã khuất.

Khi buổi lễ tế lính Hoàng Sa kết thúc, người lính coi như “đã một lần chết” và “hình binh” ấy có quyền tin tưởng rằng mình sẽ không còn phải chết nữa, sẽ trải qua muôn vàn bất trắc trên biển khơi ròng rã 6 tháng liền mỗi năm. Chính vì vậy, lễ Khao lề thế lính từ lâu đã trở thành một biểu tượng minh chứng cho lòng yêu nước, ý thức về chủ quyền lãnh thổ của cha ông thời xa xưa.

Ông Trần Ngọc Nguyên, Chủ tịch huyện Lý Sơn, cho biết Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa có từ mấy trăm năm nay trở thành một nét sinh hoạt văn hóa của các họ tộc cùng với đình làng An Vĩnh, nay đã trở thành di sản văn hóa quốc gia. Đây là vinh dự, niềm tự hảo của của nhân dân huyện đảo mà còn của cả nước, cũng là trách nhiệm của mỗi người dân trong việc bảo lưu và phát huy giá trị di sản giàu ý nghĩa, mang đậm yếu tố văn hóa biển đảo. Qua đó góp phần làm cho nền văn hóa Việt Nam thêm phong phú, đồng thời giúp thế hệ trẻ hiểu về văn hóa truyền thống của dân tộc, giáo dục lòng tự hào, tình yêu đối với quê hương đất nước.

Nhân dịp này, huyện đảo Lý Sơn cũng tổ chức đón nhận bằng Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với Lễ Khao lề thế lính và bằng Di tích quốc gia đình làng An Vĩnh, và các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao khác để chào mừng.

Một số hình ảnh tại Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa:

Bộ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Tuấn Anh trao Bằng công nhận di tích cấp quốc gia đình làng An Vĩnh - Ảnh VGP/Thế Phong

Tiết mục hát bả trạo - Ảnh VGP/Thế Phong

Thực hiện lễ Chánh tế - Ảnh VGP/Thế Phong

Khao lề 70 binh phu đi Hoàng Sa trên 5 chiếc thuyền câu - Ảnh VGP/Thế Phong

Đua thuyền nhân dịp lễ khao lề

Thế Phong