Đầu tư 580 nghìn tỷ đồng cho giáo dục: Kỳ vọng thu hẹp khoảng cách và nâng tầm chất lượng

Chuẩn hóa và hiện đại hóa toàn diện hệ thống giáo dục

Chính phủ đề ra mục tiêu tổng quát là chuẩn hóa, hiện đại hóa toàn diện hệ thống giáo dục và đào tạo; mở rộng cơ hội học tập cho mọi người dân, bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục, quyền được học tập suốt đời giai đoạn 2026-2035.

Chiều 2/12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn TPHCM) ủng hộ việc Quốc hội xem xét, phê duyệt chủ trương nêu trên và cho rằng, đây là quyết sách có ý nghĩa chiến lược lâu dài, tạo nền tảng vững chắc để phát triển con người và nguồn nhân lực quốc gia, phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.

Đại biểu thống nhất với định hướng chuẩn hóa và hiện đại hóa toàn diện hệ thống giáo dục và đào tạo. Song, để đảm bảo tính công bằng, ông đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung rõ hơn mục tiêu, thu hẹp chênh lệch về cơ sở vật chất, chất lượng giáo dục và cơ hội học tập giữa đô thị, nông thôn, miền núi, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

"Thực tế thời gian qua cho thấy sự phân hóa lớn giữa các miền, nếu không xác định được mục tiêu này ngay từ đầu thì nguồn lực dễ tập trung vào nơi đã tốt, trong khi nơi yếu vẫn thiếu, vẫn yếu", đại biểu Nguyễn Tâm Hùng phân tích.

Về quy mô tổng vốn và cơ cấu nguồn vốn, ông Hùng đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung cơ chế phân bổ và giải ngân gắn với chỉ tiêu đầu ra có thể đo lường như số phòng học kiên cố đưa vào sử dụng, tỉ lệ giáo viên đạt chuẩn, số lượng người học được hưởng thụ các chương trình nâng cao năng lực, mức độ chuyển đổi của cơ sở giáo dục.

"Việc phân bổ vốn theo đầu ra sẽ khắc phục cơ chế xin cho, thúc đẩy đảm bảo tiến độ và nâng cao hiệu quả ngân sách đầu tư", đại biểu nói.

Tham gia đóng góp ý kiến, đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn TPHCM) đề cập đến nguồn kinh phí thực hiện. Theo đề xuất của Chính phủ, tổng kinh phí thực hiện chương trình cả giai đoạn 2026-2035 là 580.000 tỷ đồng, trong đó giai đoạn 5 năm đầu 2026-2030 là 174.673 tỷ đồng.

"Ngân sách Trung ương dành cho chương trình này là 100.000 tỷ đồng, bình quân mỗi năm khoảng 20.000 tỷ. So với nhu cầu và yêu cầu mục tiêu của chương trình, số tiền này còn rất khiêm tốn, cần có điều kiện để tăng thêm nguồn lực đầu tư cho giáo dục", ông Ngân nói.

Tạo hệ sinh thái phát triển nghề nghiệp

Chương trình được xây dựng với 5 thành phần dự án, trong đó, có dự án thành phần về phát triển đội ngũ giáo viên. Đóng góp ý kiến cho nội dung này, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Đoàn TPHCM) cho rằng, trong hơn 20 năm qua, chúng ta đã áp dụng nhiều mô hình luân chuyển, thu hút giáo viên về vùng khó khăn. Đây là chính sách đúng, đã góp phần bổ sung nhân lực cho các điểm trường xa xôi. Tuy nhiên, số lượng giáo viên sẵn sàng gắn bó lâu dài chưa nhiều, và hiệu quả của chính sách luân chuyển truyền thống có dấu hiệu giảm dần.

Thực tế cho thấy giáo viên không chỉ cần phụ cấp, mà cần một con đường phát triển nghề nghiệp rõ ràng, một môi trường làm việc an toàn, ổn định, công bằng, được hỗ trợ về chuyên môn và được ghi nhận xứng đáng.

Từ thực tế trên, đại biểu đề xuất các nhóm giải pháp mang tính hệ thống, có thể tích hợp ngay trong Chương trình mục tiêu quốc gia.

Đầu tiên là cơ chế “Học - Trải nghiệm - Cống hiến” cho giáo viên trẻ. Thay vì yêu cầu luân chuyển cứng như nghĩa vụ, cần thiết kế một lộ trình nghề nghiệp ba bước: Học tập chuyên môn sâu, được bồi dưỡng chuẩn quốc tế; trải nghiệm địa bàn khó từ 1-2 năm, nhưng đi kèm quyền lợi: Ưu tiên thi giáo viên giỏi, ưu tiên xét nâng hạng; cống hiến lâu dài ở đơn vị phù hợp với năng lực.

"Khi đó, giáo viên tự nguyện đăng ký, vì họ nhìn thấy ích lợi cho sự nghiệp của chính mình", bà Trân nói.

Thứ hai, cần xây dựng đội ngũ “giáo viên nòng cốt lưu động”. Đây là lực lượng gồm những giáo viên giỏi nhất, được đào tạo thêm kỹ năng hỗ trợ cộng đồng trường học. Họ sẽ làm nhiệm vụ: Chi viện cho trường thiếu giáo viên; hỗ trợ chuyên môn cho giáo viên trẻ; tổ chức sinh hoạt chuyên môn vùng; triển khai phương pháp dạy học mới.

Cùng với đó là việc số hóa hồ sơ năng lực giáo viên - minh bạch và công bằng; Chính sách hỗ trợ đặc thù: giữ người bằng cơ hội, không chỉ bằng phụ cấp; Mô hình “trường vệ tinh - trường trung tâm”, kết nối một trường trung tâm với 5-7 trường vệ tinh thông qua nền tảng số để hỗ trợ dạy học trực tuyến khi thiếu giáo viên, chia sẻ ngân hàng bài giảng, tổ chức sinh hoạt chuyên môn vùng...

"Chương trình mục tiêu quốc gia lần này chính là cơ hội để chúng ta giải quyết những vấn đề còn vướng mắc, đang được Nhân dân đặc biệt quan tâm. Nếu được thiết kế đúng, triển khai quyết liệt, chương trình sẽ tạo ra sự thay đổi rất rõ: Mở rộng cơ hội học tập cho mọi trẻ em, tạo môi trường an toàn, phát triển cho giáo viên và góp phần thu hẹp khoảng cách giáo dục giữa các nhóm đối tượng", bà Trân nói.

Hải Liên