ĐBSCL vào giai đoạn mới: Chuẩn hóa quy trình lúa chất lượng cao, giảm phát thải và tăng giá trị

Hội nghị được xem là dấu mốc quan trọng đặt nền tảng kỹ thuật và thể chế cho việc đo lường giảm phát thải, tiến tới sản xuất lúa gạo xanh, thông minh và bền vững ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).

Hoàn thiện quy trình sản xuất lúa phát thải thấp

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, quy trình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp là bộ hướng dẫn đồng bộ từ khâu chọn giống, làm đất, gieo sạ, bón phân, quản lý nước, phòng trừ sâu bệnh đến thu hoạch, bảo quản và tiêu thụ. Mục tiêu là giúp nông dân giảm phát thải khí nhà kính, tiết kiệm chi phí, đồng thời nâng cao năng suất và chất lượng hạt gạo.

Song song đó, Quy trình Đo lường – Báo cáo – Thẩm định (MRV) lượng giảm phát thải khí nhà kính trong canh tác lúa được thiết lập, làm cơ sở khoa học và pháp lý cho việc chứng nhận, xác nhận tín chỉ carbon trong nông nghiệp. Đây được xem là “chìa khóa” để ngành lúa gạo từng bước tham gia thị trường carbon, mở rộng dư địa tăng giá trị cho chuỗi sản xuất. 

Tại hội nghị, các chuyên gia, đại diện địa phương, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và tổ chức quốc tế đã thảo luận sâu về phương thức triển khai quy trình, những rào cản thực tiễn khi áp dụng trên diện rộng, cũng như cách ứng dụng đào tạo kỹ thuật số và ghi chép điện tử cho nông dân. Các ý kiến nhấn mạnh tầm quan trọng của việc huy động nguồn lực, chia sẻ lợi ích từ tín chỉ carbon một cách hài hòa, đồng thời kết nối chuỗi tiêu thụ gạo bền vững để nông dân được hưởng lợi thực chất từ việc thay đổi tập quán canh tác. 

Trên cơ sở đó, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam đề nghị các đơn vị chức năng vào cuộc quyết liệt theo chức năng, nhiệm vụ của mình.

Cụ thể, Cục Trồng trọt và Cục Bảo vệ thực vật hướng dẫn, tập huấn và hỗ trợ các địa phương áp dụng quy trình ngay từ vụ đông xuân 2025-2026.

Các Sở Nông nghiệp và Môi trường vùng ĐBSCL rà soát, lựa chọn vùng nguyên liệu phù hợp, gắn việc áp dụng quy trình với các dự án đang triển khai, mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, chứng nhận bền vững.

Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường phối hợp Viện Môi trường Nông nghiệp và các tổ chức quốc tế hoàn thiện khung kiểm chứng giảm phát thải, đảm bảo đồng bộ với hệ thống MRV quốc gia.

Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, Trung tâm Khuyến nông quốc gia xây dựng mô hình hợp tác xã phát thải thấp, thúc đẩy chuỗi liên kết và tín chỉ carbon trong nông nghiệp. 

Thí điểm từ vụ Đông Xuân 2025–2026, nhân rộng toàn vùng từ 2027

Hội nghị thống nhất lộ trình áp dụng thí điểm Quy trình MRV và Quy trình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp từ vụ Đông Xuân 2025–2026, sau đó từng bước nhân rộng toàn vùng ĐBSCL từ năm 2027. Cùng với đó, các bên sẽ xây dựng bộ công cụ theo dõi, đánh giá để đo lường hiệu quả giảm phát thải và hiệu quả kinh tế đối với nông dân, làm căn cứ điều chỉnh chính sách và mô hình triển khai trong giai đoạn tiếp theo. 

Thứ trưởng Trần Thanh Nam Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh, việc áp dụng hai quy trình này không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là bước khởi đầu cho chuyển đổi phương thức sản xuất lúa gạo Việt Nam, từ mô hình truyền thống sang sản xuất xanh, thông minh, tuần hoàn và phát thải thấp. 

Ông khẳng định, Bộ Nông nghiệp và Môi trường mong muốn các địa phương, doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân phối hợp đồng bộ, biến hai quy trình này trở thành chuẩn mực mới trong sản xuất lúa vùng ĐBSCL, góp phần nâng cao vị thế lúa gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Lê Sơn