Đề xuất cơ chế đặc thù đối với Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam

Đặc thù trong hoạt động quản lý, thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng tài nguyên của TKV

Theo dự thảo, TKV được Nhà nước giao quản lý, thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng nguồn tài nguyên khoáng sản than, bôxít và các khoáng sản chiến lược, quan trọng khác theo quy định của pháp luật; một số công trình thuộc kết cấu hạ tầng có tính chất liên mỏ, liên khu vực.

TKV giữ vai trò trung tâm, lãnh đạo, quản lý và chi phối hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng tài nguyên của các công ty con theo quy định của pháp luật, Nghị định này và Điều lệ TKV nhằm đạt hiệu quả kinh doanh cao nhất của Tập đoàn các công ty TKV, đảm bảo khai thác và sử dụng có hiệu quả nguồn tài nguyên khoáng sản của đất nước.

Thống nhất đầu mối quản lý tài nguyên khoáng sản trong Tập đoàn các công ty TKV:

Đối với các mỏ khoáng sản đã được cấp phép khai thác cho TKV, TKV có trách nhiệm tổ chức quản lý thống nhất các công đoạn từ khảo sát, thăm dò, khai thác, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm. TKV có quyền thuê các doanh nghiệp thành viên của TKV tiến hành khai thác theo quy định của pháp luật thông qua hợp đồng. TKV là đầu mối tiêu thụ các sản phẩm sau khai thác tại các mỏ khoáng sản đã được cấp phép khai thác cho TKV.

Đối với các mỏ khoáng sản đã được cấp phép khai thác cho các công ty con, TKV làm đầu mối quản lý các công đoạn từ khảo sát, thăm dò, khai thác, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm thông qua ký hợp đồng với các công ty con tham gia kế hoạch phối hợp kinh doanh theo quy định của pháp luật để thống nhất quản lý tài nguyên, công nghệ khai thác, chế biến.

Đặc thù trong kinh doanh của TKV

Tìm kiếm thị trường, khách hàng trong nước và nước ngoài và ký kết hợp đồng. Quản lý thống nhất việc tiêu thụ than, alumin, một số khoáng sản quan trọng và thị trường trong Tập đoàn các công ty TKV thông qua cơ chế:

TKV chủ trì, phối hợp với các công ty con và doanh nghiệp tham gia thị trường trong Tập đoàn các công ty TKV thỏa thuận, thống nhất phân công quản lý thị trường trong Tập đoàn các công ty TKV nhằm đảm bảo phát huy nội lực của Tập đoàn kinh tế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong nước phát triển (trong đó bao gồm cả thị trường cơ khí, thị trường vật tư chiến lược, dịch vụ địa chất, môi trường).

TKV tự quyết định và điều chỉnh giá hàng hoá và dịch vụ (bao gồm cả giá mua, giá bán trong thị trường Tập đoàn các công ty TKV), trừ hàng hoá, dịch vụ do Nhà nước định giá cụ thể.

Công ty mẹ - TKV, các Công ty con khi tham gia Kế hoạch phối hợp kinh doanh phải tuân thủ các quy định theo pháp luật hiện hành, tự trang trải các khoản chi phí, tự chịu trách nhiệm về công tác khoán quản chi phí, giao và nghiệm thu chi phí khoán và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị mình. TKV trả cho các công ty chi phí thực hiện các công đoạn sản xuất trên cơ sở định mức kinh tế - kỹ thuật, bao gồm cả lợi nhuận hợp lý thông qua giá mua bán trong Tập đoàn các công ty TKV. TKV chỉ xem xét điều chỉnh giá mua bán do các nguyên nhân khách quan, bất khả kháng, do chính sách của Nhà nước và giá cả đầu vào thay đổi.

Trên cơ sở kế hoạch phối hợp kinh doanh hàng năm do TKV ban hành, TKV và các Công ty con được cấp giấy phép khai thác các mỏ khoáng sản tổ chức ký hợp đồng mua bán các sản phẩm khoáng sản gồm: than, quặng bô xít, hydroxit nhôm, alumin, nhôm, đồng tấm và một số khoáng sản quan trọng khác sau khi khai thác, chế biến để TKV chủ trì tổ chức tiêu thụ ở thị trường trong và ngoài nước theo giá do hai bên thỏa thuận trên cơ sở định mức kinh tế - kỹ thuật và lợi nhuận hợp lý.

Lựa chọn đơn vị thành viên để thực hiện công việc xây dựng các công trình trong lò tại các mỏ hầm lò than, khoáng sản

Dự thảo nêu rõ, trong trường hợp không sử dụng vốn ngân sách nhà nước, TKV được tự quyết định việc mua sắm trên cơ sở bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả và trách nhiệm giải trình.

Đây là nội dung đặc thù mới được Bộ Tài chính đề xuất. Bộ Tài chính cho biết, công tác đào lò và xây dựng công trình trong lò là khâu trọng yếu trong đầu tư các dự án mỏ hầm lò, quyết định trực tiếp tiến độ, hiệu quả sử dụng vốn và an toàn sản xuất. Khác với các hạng mục xây dựng thông thường, đào lò và công trình trong lò là lĩnh vực có tính đặc thù kỹ thuật và an toàn rất cao, chịu ảnh hưởng lớn bởi điều kiện địa chất, kiểm soát khí, áp lực mỏ, nhiệt độ và môi trường hầm lò. Đây là hoạt động đòi hỏi lực lượng thợ lò có tay nghề cao, tổ chức thi công chuyên biệt và hệ thống giám sát kỹ thuật liên tục. Trên thực tế, thị trường trong nước ngoài TKV hầu như không có nhà thầu đủ năng lực đảm nhận đầy đủ các khâu trong quá trình đào lò và xây dựng công trình trong lò.

TKV hiện có hệ thống các công ty con và chi nhánh hoạt động thống nhất trong chuỗi sản xuất, trong đó có những đơn vị có năng lực thi công đào lò và công trình trong lò, tiêu biểu như Công ty Xây lắp mỏ – TKV. Đơn vị này đã được đầu tư đồng bộ về thiết bị, công nghệ thi công và đội ngũ nhân lực giàu kinh nghiệm, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật cao trong điều kiện hầm lò sâu và địa chất phức tạp.

Do đặc thù tổ chức, phần lớn các đơn vị sản xuất than và thực hiện dự án mỏ trong TKV là chi nhánh hạch toán phụ thuộc cùng một pháp nhân, nên theo quy định pháp luật hiện hành, các chi nhánh không được phép tham gia đấu thầu lẫn nhau. Trong khi đó, trong quá trình sản xuất thường xuyên, TKV cần linh hoạt điều phối nhân lực, thiết bị và khối lượng đào lò giữa các công ty, chi nhánh, nhất là trong giai đoạn đầu tư Mỏ mới hoặc các công trình duy trì sản xuất. Tùy vào điều kiện thực tế từng mỏ và từng thời điểm, TKV có thể cần huy động lực lượng của các đơn vị khác trong hệ thống để bảo đảm hoàn thành kế hoạch sản lượng, an toàn và hiệu quả sản xuất kinh doanh. Nếu không có cơ chế pháp lý đặc thù, việc triển khai điều phối này sẽ gặp nhiều vướng mắc, không phát huy được năng lực tổng hợp của toàn Tập đoàn.

Đây là cơ chế đặc thù có điều kiện, được thiết kế cho lĩnh vực kỹ thuật có rủi ro cao, yêu cầu khẩn trương về tiến độ, nhưng vẫn bảo đảm đầy đủ nguyên tắc công khai, minh bạch và kiểm soát chặt chẽ của cơ quan chủ sở hữu vốn nhà nước.

Cơ chế này sẽ giúp TKV rút ngắn quy trình thực hiện dự án, chủ động điều hành tiến độ mỏ, phát huy tối đa năng lực kỹ thuật, nhân lực và thiết bị sẵn có, bảo đảm hiệu quả đầu tư, an toàn sản xuất và tiến độ cung ứng than ổn định cho nền kinh tế quốc dân.

Dự thảo đang được lấy ý kiến góp ý trên Cổng Thông tin điện tử của Bộ Tài chính./.