Đề xuất sửa quy định về du học sinh học bổng ngân sách nhà nước

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo việc bên cạnh những kết quả tích cực, Nghị định 86/2021/NĐ-CP còn một số vướng mắc liên quan đến công tác triển khai tuyển sinh, quản lý du học sinh học bổng ngân sách nhà nước, đơn giản hóa các thủ tục hành chính.

Do đó, tại dự thảo Nghị định, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) đề xuất sửa đổi, bổ sung một số nội dung nhằm giải quyết các vướng mắc liên quan đến công tác triển khai tuyển sinh, quản lý du học sinh; học bổng ngân sách nhà nước; đơn giản hóa các thủ tục hành chính, bổ sung quy định miễn bồi hoàn chi phí đào tạo đối với du học sinh không hoàn thành khóa học vì lý do bất khả kháng; trách nhiệm thực hiện của các bộ ngành liên quan theo yêu cầu sáp nhập, tinh gọn bộ máy Chính phủ.

Sửa đổi, bổ sung quy định về du học sinh học bổng ngân sách nhà nước

Về quy định thành phần hồ sơ nộp dự tuyển đối với du học sinh (DHS) học bổng ngân sách nhà nước (NSNN), dự thảo đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định thành phần hồ sơ dự tuyển tại khoản 2 Điều 5 phù hợp quy định quản lý trên hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia. Nghị định sửa đổi thay thế nộp sơ yếu lý lịch thành Bản sao thẻ căn cước hoặc hộ chiếu còn giá trị sử dụng theo quy định.

Bộ GDĐT cho biết, đề xuất trên nhằm thực hiện Kế hoạch số 516/KH-BGDĐT ngày 13/05/2024 của Bộ GDĐT sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật lĩnh vực giáo dục phục vụ triển khai Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025 (Đề án 06) của Thủ tướng Chính phủ.

Về quy định cho nộp bổ sung hồ sơ dự tuyển các chương trình học bổng có sử dụng NSNN: Dự thảo đề xuất sửa đổi, bổ sung thủ tục hành chính (TTHC) Tuyển sinh công dân Việt Nam ra nước ngoài học tập bằng học bổng ngân sách nhà nước (NSNN) quy định tại điểm b khoản 3 Điều 5 Nghị định số 86/2021/NĐ-CP về việc cho phép bổ sung hồ sơ, cụ thể:

"b) Trong thời hạn 60 ngày làm việc kể từ ngày hết hạn nhận hồ sơ dự tuyển, cơ quan cử đi học tổ chức thực hiện tuyển sinh và thông báo kết quả tuyển chọn cho ứng viên, cơ quan quản lý trực tiếp (đối với trường hợp có cơ quan công tác) qua việc thông báo rộng rãi trên cổng thông tin điện tử của cơ quan thực hiện tuyển sinh. Trong thời gian thực hiện tuyển sinh, nếu hồ sơ dự tuyển của ứng viên còn thiếu thông tin, cơ quan cử đi học thông báo cho ứng viên để bổ sung và hoàn thiện theo quy định của từng chương trình học bổng."

Bộ GDĐT cho biết, tại Nghị định 86/2021/NĐ-CP, TTHC này không có quy định cho phép ứng viên được bổ sung hồ sơ, tuy nhiên thực tế triển khai có ứng viên vẫn phải bổ sung hồ sơ (ví dụ: Khi thực hiện tuyển chọn, phát sinh có ứng viên chưa có bằng tốt nghiệp mới có giấy chứng nhận tốt nghiệp và cần phải bổ sung bằng tốt nghiệp, hoặc có ứng viên mới có bản phô tô, chưa nộp bản sao công chứng ...).

Bổ sung hình thức nộp hồ sơ trực tuyến đối với hồ sơ báo cáo tốt nghiệp

Về quy định thực hiện báo cáo tốt nghiệp đối với DHS học bổng NSNN, dự thảo đề xuất bổ sung thêm quy định hình thức nộp hồ sơ trực tuyến đối với hồ sơ báo cáo tốt nghiệp nhằm đơn giản hóa TTHC đáp ứng dịch vụ công toàn trình cụ thể tại gạch đầu dòng thứ nhất của điểm c khoản 2 " Trong thời hạn 45 ngày làm việc kể từ ngày kết thúc khóa học, du học sinh phải nộp 01 bộ hồ sơ qua đường bưu điện hoặc trực tiếp hoặc trực tuyến cho cơ quan cử đi học;".

Bên cạnh đó, bổ sung thêm khoản 5 Điều 10 quy định tiếp nhận DHS học bổng NSNN về nước đối với đối tượng DHS học xong chưa về nước, ở lại nước ngoài học lên trình độ cao hơn hoặc ở lại thực tập sau tốt nghiệp, cụ thể:

"5. Du học sinh quy định tại điểm a và điểm b khoản 1 Điều 3 Nghị định này đã hoàn thành chương trình học tập, đủ điều kiện để được cấp văn bằng, chứng chỉ tốt nghiệp nhưng chưa về nước, ở lại nước ngoài tiếp tục học lên trình độ cao hơn hoặc thực tập sau tốt nghiệp sẽ không được cấp vé máy bay về nước và phải được sự đồng ý của cơ quan cử đi học, cơ quan quản lý trực tiếp (đối với trường hợp có cơ quan công tác."

Bộ GDĐT lý giải: Tại Điều 10 Nghị định 86/2021/NĐ-CP chưa có quy định này, DHS có ở lại học tiếp vẫn thực hiện báo cáo với cơ quan cử đi học, cơ quan quản lý trực tiếp (nếu DHS có cơ quan công tác). Khi phát sinh DHS ở lại học nối tiếp luôn sẽ không được hưởng lượt vé về nước của khóa học đã tốt nghiệp. DHS tham gia khóa học khác sẽ được hưởng chế độ học bổng của khóa học đó (nếu có), theo quy định tài chính, không thể bảo lưu kéo dài thời gian chi trả vé máy bay về nước cho DHS khi DHS đã tốt nghiệp.

Miễn bồi hoàn chi phí đào tạo

Bộ GDĐT cũng rà soát, bổ sung quy định miễn, giảm bồi hoàn chi phí đào tạo đối với du học sinh (DHS) học bổng NSNN quy định tại Điều 12 Nghị định 86/2021/NĐ-CP. Theo đó, bổ sung khoản 6, Điều 12 như sau:

"6. Du học sinh không phải là cán bộ, công chức, viên chức quy định tại điểm a và điểm b khoản 1 Điều 3 Nghị định này, không được cơ sở đào tạo cấp văn bằng, chứng chỉ tốt nghiệp được xét miễn bồi hoàn chi phí đào tạo thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Địa điểm đang học xảy ra chiến sự, thiên tai hoặc dịch bệnh, không đảm bảo an toàn, an ninh để tiếp tục việc học tập, có xác nhận của cơ quan đại diện Việt Nam ở nước sở tại;

b) Vì lý do sức khỏe, có hồ sơ bệnh án được cấp bởi cơ quan y tế có thẩm quyền ở nước ngoài, trong nước (trong trường hợp về nước chữa bệnh), ghi rõ tình trạng bệnh không thể tiếp tục việc học tập ở nước ngoài;

c) Du học sinh bị mắc bệnh hiểm nghèo theo quy định, có hồ sơ bệnh án được cấp bởi cơ quan y tế có thẩm quyền hoặc từ trần."

Theo Bộ GDĐT, Nghị định 86/2021/NĐ-CP chưa quy định tiêu chí miễn bồi hoàn đối với DHS chưa hoàn thành khóa học có lý do chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh, về sức khỏe, hoàn cảnh khó khăn. Nghị định quy định giao cho cơ quan quản lý trực tiếp (đối với DHS có cơ quan công tác) hoặc cơ quan cử đi học (xét đối với trường hợp không có cơ quan công tác) thực hiện. Các cơ quan hiện chưa có căn cứ triển khai xét miễn bồi hoàn đối với đối tượng này. Việc đề nghị xét miễn bồi hoàn đối với đối tượng nêu trên vì lý do bất khả kháng mang tính nhân văn, trên nguyên tắc hỗ trợ các trường hợp gặp khó khăn về sức khỏe, kinh tế và đồng thời vẫn đảm bảo người học phải có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước và phòng ngừa các trường hợp lạm dụng chính sách.

Về quy định thời gian hoàn trả kinh phí: Tại khoản 2, Điều 13 Nghị định 86/2021/NĐ-CP quy định DHS học bổng NSNN hoàn trả kinh phí 01 lần sau 120 ngày kể từ ngày nhận được quyết định thu hồi chi phí bồi hoàn gây khó khăn cho DHS về kinh tế, sức khỏe. Bộ GDĐT đề xuất bổ sung gia đình DHS có trách nhiệm thực hiện chi trả chi phí bồi hoàn (có DHS đi học chưa có cơ quan công tác). Chi phí thu hồi theo quy định tại Nghị định nộp cho cơ quan cử đi học hoặc cơ quan quản lý trực tiếp, thực tế hiện nay nộp vào NSNN tại tài khoản thu NSNN của Kho bạc nhà nước. Do đó dự thảo đề xuất sửa đổi, bổ sung điểm b, điểm c khoản 2 Điều 13 như sau:

"b) Trong thời hạn 120 ngày, kể từ ngày nhận được thông báo của cơ quan quản lý trực tiếp hoặc cơ quan cử đi học, du học sinh thuộc diện bồi hoàn hoặc gia đình du học sinh có trách nhiệm nộp trả chi phí bồi hoàn. Thời hạn hoàn trả tối đa bằng thời gian đào tạo theo quyết định cử đi học;

c) Chi phí bồi hoàn được nộp vào ngân sách nhà nước theo phân cấp quản lý ngân sách hiện hành;"

Bộ GDĐT giải thích lý do đưa ra đề xuất trên nhằm tăng thêm tính khả thi trong việc thu hồi chi phí bồi hoàn khi triển khai Nghị định và phù hợp quy định thu NSNN vì thực tế số tiền đào tạo nước ngoài khá lớn đối với trường hợp có chi trả học phí, sinh hoạt phí. Nếu yêu cầu DHS hoàn trả hết 01 lần rất khó khăn. Kinh phí cấp cho DHS học bổng đi học ở nước ngoài từ nguồn ngân sách nhà nước nên việc hoàn trả nộp cho Nhà nước theo phân cấp quản lý ngân sách. Hiện DHS nộp bồi hoàn vào tài khoản của Kho bạc nhà nước.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đang lấy ý kiến của nhân dân đối với dự thảo này trên Cổng TTĐT của Bộ./.