Đổi mới cơ chế tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức theo vị trí việc làm

Sáng 22/10, tiếp tục chương trình làm việc kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe Tờ trình về dự án Luật Viên chức (sửa đổi) và Báo cáo thẩm tra dự án luật này.

Trình bày Tờ trình dự án Luật Viên chức (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, việc sửa đổi Luật nhằm quán triệt và thể chế hóa đầy đủ các nghị quyết, quy định, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về xây dựng đội ngũ viên chức trong các đơn vị sự nghiệp công lập.

Dự thảo kế thừa các quy định còn phù hợp của Luật hiện hành, đồng thời sửa đổi những điểm không còn phù hợp, bổ sung nhiều cơ chế mới để hoàn thiện công tác tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức theo vị trí việc làm, gắn với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức.

Theo Bộ trưởng, mục tiêu của Luật là tạo sự liên thông trong sử dụng nguồn nhân lực giữa khu vực công và khu vực tư, thu hút, trọng dụng người có năng lực, trình độ cao; đồng thời đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương, giữa cơ quan quản lý và người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập.

Dự thảo Luật gồm 6 chương, 43 điều (giảm 19 điều so với Luật hiện hành), trong đó có nhiều điểm mới quan trọng liên quan đến tuyển dụng, sử dụng, đánh giá và quản lý viên chức.

Một trong những nội dung trọng tâm của dự thảo là đổi mới cơ chế tuyển dụng viên chức. Việc tuyển dụng được thực hiện theo 2 hình thức là thi tuyển và xét tuyển, đồng thời bổ sung quy định tiếp nhận người có kinh nghiệm công tác ở cả khu vực công và tư vào làm viên chức. Cách tiếp cận này mở rộng nguồn tuyển, khuyến khích luân chuyển, bổ sung nhân lực chất lượng cho khu vực công.

Bên cạnh đó, mở rộng quyền của viên chức cho phép ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp, tham gia góp vốn, điều hành các doanh nghiệp nếu pháp luật về phòng chống tham nhũng không cấm, hoặc pháp luật chuyên ngành không có quy định khác, đồng bộ với các luật chuyên ngành về khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo.

Theo dự thảo, vị trí việc làm tại đơn vị sự nghiệp công lập được xác định theo 3 nhóm: Vị trí quản lý, vị trí chuyên môn, nghiệp vụ và vị trí hỗ trợ. 

Đồng thời thể chế hóa chủ trương, chính sách khuyến khích viên chức đổi mới sáng tạo; bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Kết nối nhân lực công - tư, thu hút nhân tài 

Để tạo liên thông giữa khu vực công và tư, dự thảo bổ sung quy định cho phép ký hợp đồng với chuyên gia, nhà khoa học, người có kinh nghiệm, trình độ cao, kể cả người Việt Nam ở nước ngoài, tham gia làm việc trong đơn vị sự nghiệp công lập.

Đặc biệt, với các lĩnh vực đặc thù, như văn hóa, nghệ thuật, thể dục thể thao, dự thảo cho phép đơn vị sự nghiệp công lập ký hợp đồng lao động mà không cần tuyển dụng viên chức, nhằm đảm bảo tính linh hoạt, đáp ứng yêu cầu chuyên môn.

Đây được coi là bước tiến quan trọng trong việc thu hút và trọng dụng nhân tài, thể hiện tư duy đổi mới của Nhà nước trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt về nhân lực chất lượng cao giữa các khu vực, đặc biệt trong các ngành đòi hỏi trình độ chuyên sâu.

Về đánh giá viên chức, dự thảo quy định nguyên tắc đánh giá thường xuyên, liên tục, đa chiều, dựa trên kết quả công việc, chất lượng dịch vụ công và mức độ hài lòng của người dân, tổ chức, doanh nghiệp. Cách đánh giá này chuyển mạnh từ hình thức sang thực chất, lấy hiệu quả công việc làm thước đo chủ yếu.

Đồng thời, dự thảo khuyến khích ứng dụng công nghệ số, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về viên chức, bảo đảm công khai, minh bạch trong quản lý, đánh giá và phát triển đội ngũ. Trên cơ sở đó, cơ quan quản lý sẽ thực hiện cơ chế sàng lọc đối với những viên chức không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập.

Phát huy tự chủ, bảo đảm quyền, nghĩa vụ của viên chức

Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban tán thành với chính sách phát triển đơn vị sự nghiệp công lập được quy định trong dự thảo, coi đây là cơ sở pháp lý quan trọng để Chính phủ quy định cụ thể về tổ chức và hoạt động của các đơn vị sự nghiệp.

Một số ý kiến đề nghị không quy định về đơn vị sự nghiệp công lập tại dự thảo Luật, bởi vì Luật Viên chức chỉ nên điều chỉnh các quan hệ xã hội liên quan đến viên chức; các nội dung về tổ chức bộ máy, nơi làm việc của viên chức cần được quy định tại văn bản quy phạm pháp luật riêng về đơn vị sự nghiệp công lập.

Về đổi mới cơ chế quản lý viên chức theo vị trí việc làm, Ủy ban cơ bản tán thành với dự thảo, cho rằng đây là bước đi phù hợp với xu thế cải cách khu vực công, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới mạnh mẽ phương pháp tuyển dụng, đánh giá, quy hoạch, đào tạo, sử dụng viên chức theo tinh thần Kết luận số 121-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII; bảo đảm đồng bộ, thống nhất với phương thức quản lý cán bộ, công chức được quy định tại Luật Cán bộ, công chức. Đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo trong quá trình xây dựng danh mục vị trí việc làm bảo đảm thực sự khoa học, chất lượng.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng tán thành quy định viên chức có thể ký hợp đồng lao động, hoặc hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức khác, miễn không trái pháp luật, để tận dụng năng lực chuyên môn, tăng thu nhập chính đáng và đóng góp thêm cho xã hội.

Đáng chú ý, viên chức làm việc trong đơn vị sự nghiệp khoa học và công nghệ công lập hoặc cơ sở giáo dục đại học công lập có thể làm việc tại doanh nghiệp do đơn vị thành lập hoặc tham gia thành lập nhằm thương mại hóa kết quả nghiên cứu do mình hoặc tổ chức đó tạo ra theo thỏa thuận trong hợp đồng làm việc để thể chế hóa tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, bảo đảm đồng bộ, thống nhất với quy định của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Luật Nhà giáo.

Ủy ban cũng cơ bản tán thành quy định về thẩm quyền tuyển dụng viên chức; đồng thời nhận thấy, quy định này bảo đảm thống nhất với quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương và phù hợp với chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đã và đang được thực hiện trong hệ thống chính trị thời gian qua, góp phần phát huy tính tự chủ, sáng tạo của các đơn vị sự nghiệp công lập, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của đơn vị.

Về hợp đồng làm việc đối với viên chức, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát các quy định đặc thù của hợp đồng làm việc đối với viên chức, đặc biệt là nội dung khác với Bộ luật Lao động để quy định ngay tại dự thảo Luật, làm cơ sở cho Chính phủ quy định chi tiết; đồng thời bổ sung quy định mang tính nguyên tắc về việc đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc, vì quy định này ảnh hưởng trực tiếp đến quyền làm việc của công dân theo quy định của Hiến pháp, cần quy định cụ thể tại Luật.

Thu Giang