Đổi mới sáng tạo: Từ 'bài toán khó' của đất nước thành 'cơ hội mới' cho tương lai

Chiều 2/10, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng dự và phát biểu tại Diễn đàn “Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển các ngành công nghệ chiến lược” (Diễn đàn).

6 xu hướng và 'chìa khoá vàng'

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng ghi nhận và biểu dương Bộ Tài chính, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) đã phối hợp với các bộ, ngành, địa phương không ngừng phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo (ĐMST) và các ngành công nghệ chiến lược hết sức có ý nghĩa của Việt Nam.

Đồng thời, Phó Thủ tướng đồng tình và đánh giá cao những ý kiến đóng góp hết sức tâm huyết, thiết thực của lãnh đạo các bộ, ngành, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế, và các chuyên gia tại Diễn đàn.

Nhận định tình hình khu vực và thế giới đang tiếp tục diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường, Phó Thủ tướng phân tích 6 xu hướng lớn đang tác động mạnh và sâu rộng đến lĩnh vực KHCN, ĐMST và chuyển đổi số (CĐS).

Cụ thể: Cạnh tranh địa chiến lược gia tăng, đặc biệt là cạnh tranh Mỹ - Trung trong định hình các xu hướng, tiêu chuẩn, quy chuẩn cho "cuộc chơi" công nghệ trong giai đoạn mới; dòng vốn đầu tư cho KHCN, ĐMST ngày càng gia tăng từ cả khu vực công và khu vực tư nhân; AI phát triển ngày càng nhanh và tác động mạnh mẽ đến toàn bộ nền kinh tế.

"Trong giai đoạn 2026-2030, AI được dự báo sẽ tạo hơn 170 triệu việc làm mới và đóng góp khoảng 5.000 tỷ USD vào nền kinh tế thế giới, tương đương khoảng 13-14% tổng giá trị GDP tăng thêm của cả giai đoạn", Phó Thủ tướng cho biết.

3 xu hướng nữa là: Hoạt động KHCN, ĐMST ngày càng phát triển dựa trên nền tảng của các hệ sinh thái, với sự hợp tác chặt chẽ giữa Chính phủ, các viện, trường, các tập đoàn lớn, các startup...; cạnh tranh khốc liệt về nguồn lực cho phát triển KHCN giữa các quốc gia, đặc biệt là về nhân lực, dữ liệu và năng lực tính toán; chính phủ các nước đang nhanh chóng điều chỉnh chính sách và thúc đẩy hợp tác công-tư với tham vọng dẫn dắt lĩnh vực KHCN, ĐMST, CĐS, đặc biệt là trong các ngành chiến lược, như bán dẫn, AI...

"Việt Nam không nằm ngoài 'cuộc chơi' đó, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định phải coi KHCN, ĐMST và CĐS là 'chìa khóa vàng', là yếu tố sống còn để vượt qua bẫy thu nhập trung bình và hướng tới mục tiêu trở thành nước phát triển vào năm 2045", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Cùng với đó, Dự thảo văn kiện Đại hội 14 của Đảng cũng xác định KHCN và ĐMST là "đột phá quan trọng hàng đầu", là "động lực chính" cho giai đoạn phát triển mới, là yếu tố nền tảng quan trọng để xác lập lại mô hình tăng trưởng.

Theo Phó Thủ tướng, Việt Nam cần đi nhanh hơn, quyết liệt hơn, táo bạo hơn để rút ngắn khoảng cách với thế giới, từng bước "đuổi kịp, tiến cùng và vượt lên". Với phương châm "Muốn đi nhanh thì đi một mình, muốn đi xa thì đi cùng nhau", Việt Nam cũng nhận thức rằng để phát triển một hệ sinh thái ĐMST toàn diện, đòi hỏi phải hội nhập sâu rộng, đặc biệt là hợp tác chiến lược với các nền kinh tế hàng đầu, các tổ chức uy tín thế giới và các tập đoàn công nghệ. Chỉ bằng cách tận dụng trí tuệ, nguồn lực, công nghệ và mạng lưới hợp tác toàn cầu, nước ta mới có thể đẩy nhanh tốc độ phát triển và từng bước khẳng định vị thế trên bản đồ công nghệ thế giới.

Kỳ vọng chuyển hoá thành hành động cụ thể

Cách đây hơn 1 tháng, Lễ công bố 3 mạng lưới ĐMST trong các ngành lượng tử, an ninh mạng và hàng không – vũ trụ đã diễn ra tại NIC Hoà Lạc.

Khi đó, kỳ vọng được đặt ra là 3 mạng lưới này, cùng với 2 mạng lưới đã thành lập về bán dẫn và AI, sẽ không chỉ là những diễn đàn học thuật, mà còn là những "tổ hợp trí tuệ", quy tụ tinh hoa người Việt toàn cầu, cùng chung tay giải quyết các "bài toán lớn" của quốc gia, khu vực và thế giới.

Và tại Diễn đàn ngày hôm nay, Phó Thủ tướng bày tỏ vui mừng và tự hào khi những kỳ vọng đó đã nhanh chóng được chuyển hóa thành những hành động cụ thể, được thể hiện qua một số kết quả bước đầu.

Một là, 5 mạng lưới công nghệ chiến lược đã công bố hàng loạt các sáng kiến để giải quyết các bài toán tầm quốc gia.

Hai là, WB đã công bố Báo cáo cập nhật về nguồn nhân lực bán dẫn tại Việt Nam, trong đó tham vấn nhiều giải pháp thiết thực để phát triển hệ sinh thái đào tạo bán dẫn Việt Nam theo hướng toàn diện.

Ba là, các đối tác Nhật Bản do Viện Nghiên cứu Mitsubishi dẫn đầu đã cam kết hợp tác ươm tạo khởi nghiệp và phát triển nguồn nhân lực công nghệ tại Việt Nam.

Bốn là, Qualcomm và Meta cam kết mở rộng hợp tác thúc đẩy hoạt động R&D, phát triển chuỗi cung ứng tại Việt Nam.

Năm là, startup về thiết kế chip của Việt Nam là Hyphen Deux do NIC ươm tạo với sự đồng hành của Mạng lưới ĐMST về bán dẫn, đã vươn ra thị trường quốc tế với chip điều khiển được sản xuất tại nhà máy của Tập đoàn TSMC.

"Những bước đi này mang tính nền tảng, đồng thời cũng là minh chứng rõ nét cho sự vào cuộc và hành động quyết liệt của cả hệ sinh thái ĐMST Việt Nam trong thời gian qua", Phó Thủ tướng khẳng định.

Biến áp lực thành động lực để giải 'các bài toán khó'

Để tiếp tục phát huy những thành tựu nêu trên, từng bước giúp Việt Nam hiện thực hóa khát vọng trở thành một trung tâm KHCN và ĐMST hàng đầu của khu vực và thế giới, Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, địa phương, các chuyên gia, đối tác trong và ngoài nước cùng chung tay, đồng hành cùng Việt Nam triển khai một số nhiệm vụ cụ thể.

Thứ nhất, NIC tiếp tục phát huy vai trò hạt nhân của hệ sinh thái ĐMST Việt Nam. Trong đó, phát triển các mạng lưới ĐMST và chuyên gia người Việt, gốc Việt trong các ngành công nghệ mới; kết nối với các tập đoàn công nghệ, tổ chức quốc tế; sớm hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh, có khả năng dẫn dắt trong một số nhóm ngành công nghệ chiến lược…

Thứ hai, các bộ, ngành, địa phương tập trung tháo gỡ những điểm nghẽn về thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực. Trước mắt, cần hoàn thiện và sớm đưa các luật trong lĩnh vực KHCN, ĐMST trình Quốc hội thông qua vào kỳ họp thứ 10 sắp tới đi vào cuộc sống (Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Chuyển giao công nghệ, Luật Công nghệ cao, và đặc biệt là Luật AI).

Thứ ba, các mạng lưới ĐMST và chuyên gia công nghệ chiến lược tiếp tục phát huy vai trò là "cánh tay nối dài", đồng hành cùng Chính phủ, các bộ ngành, doanh nghiệp trong nước.

Phó Thủ tướng kêu gọi các chuyên gia chủ động tham gia vào quá trình hoạch định chiến lược, xây dựng chính sách, thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ mới, qua đó góp phần giải quyết những thách thức lớn, từ áp lực tạo nên động lực, biến "bài toán khó" của đất nước thành "cơ hội mới" cho tương lai.

Thứ tư, các tập đoàn công nghệ và tổ chức quốc tế tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam, mở rộng hợp tác đầu tư, gắn nghiên cứu với ứng dụng và chuyển giao công nghệ.

Đặc biệt, cùng phát triển các sản phẩm "Made by Việt Nam", được nghiên cứu, thiết kế và sản xuất bởi người Việt Nam, cho người Việt Nam và người tiêu dùng trên toàn thế giới.

Qua đó, đưa Việt Nam bước lên một "nấc thang cao hơn" của chuỗi giá trị toàn cầu và khẳng định vị thế trên bản đồ công nghệ thế giới.

Thứ năm, các chủ thể của hệ sinh thái ĐMST trong nước (các viện, trường, doanh nghiệp, startup, các nhà khoa học...) phải vươn lên, chủ động nắm bắt các "xu hướng mới", trở thành những chiến sĩ tiên phong trong công cuộc phát triển KHCN, ĐMST, CĐS quốc gia.

Phó Thủ tướng tin tưởng rằng với quyết tâm chính trị cao của cả hệ thống chính trị, cùng khát vọng vươn lên của cộng đồng ĐMST trong nước và sự hỗ trợ, đồng hành của các đối tác, bạn bè quốc tế, chúng ta sẽ biến khát vọng thành hiện thực, đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, độc lập, tự cường và thịnh vượng trong thế kỷ 21.

Thu Sa