Dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở mang đậm vai trò chủ đạo trung tâm là nhân dân

Sáng 14/6, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà thay mặt Chính phủ báo cáo làm rõ thêm một số nội dung được các vị đại biểu Quốc hội quan tâm về dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Qua thảo luận tổ cho thấy, các vị đại biểu Quốc hội tán thành cao với sự cần thiết ban hành Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và cho rằng việc ban hành Luật sẽ là một bước tiến lớn quan trọng trong việc thể chế hóa chủ trương của Đảng về bảo đảm phát huy quyền làm chủ của nhân dân và hiện thực hóa phương châm "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng".

Các vị đại biểu Quốc hội cũng bày tỏ sự đồng tình với nhiều nội dung trong báo cáo thẩm tra và dự án Luật, đồng thời tham gia nhiều ý kiến chi tiết, cụ thể vào nhiều điều khoản của dự án Luật.

Dự án Luật mang tính đặc thù cao

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, đây là một dự án luật khó, đối tượng tác động rộng và đa dạng, nhiều chủ thể, nhưng lại là một dự án luật hết sức quan trọng, có ý nghĩa chính trị, xã hội hết sức sâu sắc. Đây cũng là một dự án luật mang tính đặc thù trong thể chế chính trị và pháp luật của Việt Nam nhằm góp phần thể chế hóa quan điểm của Đảng, cũng như tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về dân chủ xã hội chủ nghĩa là bản chất của chế độ ta, là mục tiêu và là động lực để phát triển xã hội.

Dự thảo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở được xây dựng trên một số những nguyên tắc. Đó là thể chế hóa cho bằng được phương châm "dân biết, dân làm, dân bàn, dân kiểm tra, dân giám sát và dân thụ hưởng"; đặt việc thực hiện dân chủ cơ sở trong tổng thể cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và nhân dân làm chủ. Vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị-xã hội là trung tâm để nhân dân làm chủ; giải quyết được mối quan hệ giữa thực hành dân chủ với tăng cường pháp chế và đảm bảo kỷ cương xã hội.

Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, đây là một nội hàm rất rõ xuyên suốt trong dự thảo Luật. Dân chủ phải gắn với sinh kế với dân trí, với dân sinh để thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội và đảm bảo quốc phòng an ninh. Đồng thời để chúng ta xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở, ở cơ quan, đơn vị trong sạch, vững mạnh và đảm bảo được sự ổn định và phát triển của doanh nghiệp.

Đây cũng là một dự án luật liên quan rất nhiều những bộ luật hiện hành. "Chúng tôi rà soát có thể nói tới 30 đến 40 dự án luật có liên quan, nhưng rõ nhất là khoảng 20 dự án luật có liên quan. Làm thế nào để chúng ta vừa đảm bảo kế thừa những văn bản quy phạm pháp luật về thực hiện dân chủ cơ sở đã được thực tiễn kiểm nghiệm là đúng đắn, phù hợp, hiệu quả", Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nói.

Từ năm 1998, khi Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 30, cho đến nay đã thể chế bằng rất nhiều các văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội và của Chính phủ để chúng ta thực hiện vấn đề dân chủ. Vì vậy, làm sao vừa phát huy được những hiệu quả thực tiễn đã chứng minh là đúng, nhưng đồng thời cũng lại phải bổ sung, phát triển, hoàn thiện, đảm bảo thống nhất, đồng bộ, không chồng chéo, không trùng lặp và không xung đột với các văn bản luật hiện hành.

"Nếu như không khéo trong việc xây dựng Luật thì sẽ rất dễ dẫn đến sự chồng chéo và xung đột lẫn nhau. Cho nên, chúng tôi phải tính toán, cân nhắc để đảm bảo được tính khoa học, đại chúng, khả thi, dễ tiếp cận nhưng không trùng lắp. Từ đó để dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở thực chất hơn, thực hiện trong thực tiễn khả thi hơn", Bộ trưởng Bộ Nội vụ giải thích.

Từ nguyên tắc trên phương pháp tiếp cận, cũng như cách thiết kế của dự án Luật, Bộ Nội vụ đã lấy vai trò chủ thể chủ đạo trung tâm là nhân dân. Đồng thời, trong việc thực hành dân chủ của dự thảo Luật đi theo mạch của trình tự, phương châm: Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát và dân thụ hưởng, để hướng tới mục tiêu, yêu cầu là dân chủ đại diện thì được phát huy, dân chủ trực tiếp thì được mở rộng và phù hợp với tính chất của từng loại hình thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn và dân chủ tại cơ quan đơn vị, dân chủ tại doanh nghiệp.

Riêng về nội hàm dân thụ hưởng được thiết kế vào một khoản chung trong Điều 4 của những vấn đề chung ở Chương I, để không trùng lắp và đảm bảo được tính bao quát nhất. Đó là người dân của chúng ta khi thực hiện phương châm dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát thì được thụ hưởng. Thụ hưởng mọi lĩnh vực về chính trị, về kinh tế, về văn hóa, xã hội, về quốc phòng, an ninh, hay bao trùm nhất chính là thụ hưởng về giá trị vật chất và giá trị tinh thần.

"Chúng tôi không thiết kế phần dân thụ hưởng theo một chuỗi của từng loại hình thực hiện dân chủ ở 3 nội dung nêu trên, mà thiết kế thành một chương riêng để xác định rõ trách nhiệm tổ chức thực hiện pháp luật về dân chủ ở cơ sở cho tổ chức, cơ quan, đơn vị theo thẩm quyền và cho chức năng, nhiệm vụ. Chúng tôi thấy hôm nay đại biểu phát biểu cũng rất đồng tình với cách thiết kế này", Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết.

Dân chủ trong doanh nghiệp

Bộ trưởng Bộ Nội vụ cũng giải thích về khái niệm dân chủ trong doanh nghiệp của dự án Luật. Theo đó, đối với việc thực hiện dân chủ trong doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp ngoài Nhà nước, bao gồm cả tổ chức, hợp tác xã, hộ gia đình, cá nhân có thuê mướn và sử dụng lao động - nội dung này đã kế thừa các quy định của Đảng, Nhà nước trước đây và không làm thay đổi bản chất quan hệ lao động, không làm ảnh hưởng và xung đột các bộ luật liên quan, không mâu thuẫn các điều ước quốc tế về lao động mà Việt Nam tham gia và bảo đảm được mối quan hệ hài hòa, hợp tác cùng phát triển.

Doanh nghiệp làm tốt biện pháp dân chủ để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động và là cơ chế để hỗ trợ, thúc đẩy cho doanh nghiệp phát triển.

Về vấn đề công khai và phương thức công khai được đại biểu Quốc hội quan tâm rất nhiều, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà khẳng định sẽ tiếp thu, vì đây là một vấn đề rất quan trọng của phương châm "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát và dân thụ hưởng".

Thay mặt cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Nội vụ trân trọng tiếp thu, tiếp tục hoàn thiện, bổ sung, chỉnh lý dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Hải Liên