Giải ngân vốn đầu tư công: Những điểm sáng và bài học thực tiễn từ các địa phương

Sáng ngày 18/10, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị toàn quốc thúc đẩy đầu tư công năm 2025 (lần thứ 4). Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tuyến, kết nối từ trụ sở Chính phủ đến các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nhằm đánh giá kết quả giải ngân đầu tư công từ đầu năm đến nay, chia sẻ kinh nghiệm, tháo gỡ khó khăn và đưa ra giải pháp cụ thể cho chặng đường còn lại của năm 2025.

Theo Báo cáo của Bộ Tài chính, tính đến hết ngày 16/10/2025, tổng số vốn đầu tư công được giải ngân đạt 454.946,6 tỷ đồng, tăng hơn 14.500 tỷ đồng so với báo cáo ngày 30/9/2025. Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân vẫn chưa đạt kỳ vọng, khi 29 bộ, cơ quan trung ương và 18 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức bình quân chung cả nước.

Ngược lại, vẫn có những điểm sáng như Hà Tĩnh, Ninh Bình, Hải Phòng…, với tỷ lệ giải ngân đạt hoặc vượt kế hoạch được giao. Những tỉnh này không chỉ hoàn thành tốt nhiệm vụ mà còn đưa ra các mô hình chỉ đạo, tổ chức triển khai và giám sát đáng để nhân rộng.

Hà Tĩnh: Quyết liệt từ chỉ đạo đến hành động, vượt kế hoạch được giao

Là một trong những địa phương có tỷ lệ giải ngân vượt 100%, Hà Tĩnh đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong công tác điều hành, huy động hệ thống chính trị vào cuộc, cũng như xử lý linh hoạt các vướng mắc phát sinh. Tính đến ngày 15/10, Hà Tĩnh đã giải ngân trên 5.500 tỷ đồng, vượt kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao và cao hơn cùng kỳ năm 2024.

Theo đại diện lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh, xác định đây là nhiệm vụ chính trị hàng đầu, tỉnh đã đưa nội dung giải ngân vào các cuộc họp lãnh đạo hàng tuần. Ba tổ công tác do các Phó Chủ tịch UBND tỉnh đứng đầu được thành lập để thường xuyên đôn đốc, tháo gỡ khó khăn cho từng dự án.

Thứ hai, tỉnh huy động cả hệ thống chính trị vào công tác giải phóng mặt bằng và bảo đảm nguồn cung vật liệu xây dựng, đặc biệt đối với các dự án trọng điểm liên vùng như đường sắt tốc độ cao.

Thứ ba là, yêu cầu các ban quản lý, chủ đầu tư cam kết tiến độ giải ngân theo từng tháng, quý và chịu trách nhiệm trước UBND tỉnh.

Thứ tư là, chủ động điều chỉnh phương án quản lý đầu tư công trong bối cảnh chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bảo đảm không bị gián đoạn trong quản lý dự án.

Mặc dù đạt thành tích ấn tượng, Hà Tĩnh cũng thẳng thắn nhìn nhận một số vấn đề còn tồn tại như: Thời tiết khắc nghiệt, thiên tai liên tiếp ảnh hưởng đến tiến độ thi công; quá trình chuyển đổi mô hình quản lý địa phương 2 cấp còn nhiều lúng túng, chưa đồng bộ trong phối hợp giữa cấp xã, huyện và tỉnh như việc bàn giao hồ sơ, nhiệm vụ quản lý dự án từ cấp huyện lên tỉnh còn chậm trễ trong giai đoạn đầu. Trước tình hình đó, ngày 15/10/2025, tỉnh đã tổ chức rà soát toàn diện ể đánh giá, xác định rõ trách nhiệm và đề ra các giải pháp khắc phục. Mục tiêu đặt ra là hoàn thành 100% kế hoạch vốn địa phương còn lại trong năm 2025.

Ninh Bình: Bám sát từ đầu, triển khai đồng bộ

Với tỷ lệ giải ngân đạt gần 94% trong tổng kế hoạch vốn được giao hơn 28.500 tỷ đồng, Ninh Bình tiếp tục là điểm sáng trong bức tranh đầu tư công năm 2025. Ngay từ đầu năm, tỉnh đã xác định đây là nhiệm vụ chính trị ưu tiên và tổ chức bộ máy chỉ đạo chặt chẽ từ cấp tỉnh xuống địa phương.

Theo Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Quang Ngọc, ngay từ đầu năm, tỉnh Ninh Bình đã chỉ đạo thành lập ban chỉ đạo cấp tỉnh, do Bí thư Tỉnh ủy và Chủ tịch UBND tỉnh làm trưởng ban, bảo đảm chỉ đạo thống nhất các dự án từ khâu chuẩn bị đến giải ngân. Tổ chức quản lý tập trung, khi chuyển sang mô hình chính quyền 2 cấp, toàn bộ dự án trước đây thuộc cấp huyện được bàn giao về ban quản lý cấp tỉnh để tránh gián đoạn trong thực hiện.

Đặc biệt, tỉnh áp dụng nguyên tắc trong phân bổ vốn, khi đơn vị làm tốt được cấp vốn nhanh, đơn vị chậm trễ thì bị điều chuyển vốn cho dự án có khả năng giải ngân tốt hơn.

Tập trung quản lý sát tiến độ từng dự án, giao trách nhiệm trực tiếp cho lãnh đạo UBND tỉnh và Giám đốc các ban quản lý chịu trách nhiệm tiến độ trước tập thể lãnh đạo và các cơ quan liên quan.

Về kết quả cụ thể, Chủ tịch Phạm Quang Ngọc cho biết: Đến này, giải phóng mặt bằng cho dự án cao tốc đi qua địa bàn tỉnh đạt khoảng 80%; các dự án PPP qua địa bàn Ninh Bình (Nam Định cũ) đạt tiến độ giải phóng mặt bằng hơn 85%, dự kiến hoàn thành trong tháng 10 này. Đối với dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam thì đã xác định xong 34 vị trí tái định cư, trong đó 2 khu đã triển khai, 29 khu còn lại đang được thúc đẩy hoàn thành.

"Ninh Bình cam kết với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ hoàn thành toàn bộ kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025, đặc biệt với các dự án trọng điểm quốc gia", ông Phạm Quang Ngọc nhấn mạnh.

Hải Phòng: Áp dụng công nghệ trong quản lý đầu tư công

Được giao hơn 3.000 dự án, trong đó có 1.658 dự án do Thủ tướng Chính phủ giao, Hải Phòng đã đạt kết quả giải ngân tốt với tổng vốn giải ngân đến ngày 30/9/2025 là 23.982 tỷ đồng, tương đương 67% kế hoạch.

Theo đại diện lãnh đạo thành phố Hải Phòng, để đạt được kết quả giải ngân nêu trên thì thành phố rút ra một số bài học kinh nghiệm sau.

Thứ nhất, chủ động, quyết liệt, bám sát và tuân thủ chặt chẽ chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Tài chính cũng như các bộ ngành của trung ương.

Thứ hai, chủ động xây dựng kịch bản tăng trưởng, xác định tiến độ giải ngân cho từng dự án theo tuần, tháng. Rút ngắn quy trình nội bộ, thúc đẩy phối hợp nhanh chóng giữa các cơ quan; phấn đấu vượt chỉ tiêu tăng trưởng và giải ngân tỷ lệ 100% vốn kế hoạch mà Thủ tướng giao.

Thứ ba, nâng cao chất lượng tư vấn thiết kế để giảm thiểu thời gian thẩm định và tránh điều chỉnh dự án không cần thiết. Rút ngắn đến 70% thời gian thẩm duyệt phòng cháy chữa cháy, tối thiểu 50% thời gian thẩm định hồ sơ thiết kế.

Thứ tư là giải phóng mặt bằng được xem là "nút thắt" cần tháo gỡ sớm. Thành phố đã thành lập tổ công tác chuyên ngành, trực tiếp xử lý tại hiện trường.

Thứ năm, điều chuyển kế hoạch vốn từ dự án chậm sang dự án có khả năng giải ngân vốn tốt. Yêu cầu các chủ đầu tư làm việc cụ thể với từng nhà thầu, xây dựng lại kế hoạch cũng như đưa ra các giải pháp khắc phục, bù khối lượng vào những tháng tiếp theo, đẩy nhanh tiến độ chung.

Thứ sáu, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đầu tư công khi triển khai phần mềm theo dõi tiến độ giải ngân, làm căn cứ khen thưởng, kỷ luật các đơn vị.

Thứ bảy là tăng cường vai trò người đứng đầu. Hải Phòng xác định giải ngân vốn đầu tư công phụ thuộc lớn vào trách nhiệm và sự quyết liệt của lãnh đạo. Thành phố đã giao nhiệm vụ cụ thể cho từng người đứng đầu và thiết lập cơ chế giám sát tiến độ minh bạch, nghiêm túc.

Về kế hoạch thời gian tới, đại diện lãnh đạo Thành phố Hải Phòng cho biết, thành phố sẽ cắt giảm tiếp 50% thời gian thẩm định thủ tục hành chính đầu tư xây dựng; tập trung giải phóng mặt bằng các dự án trọng điểm, đặc biệt là tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; rà soát lại kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025, điều chuyển vốn hợp lý giữa các dự án; xử lý nghiêm lãnh đạo, cá nhân gây chậm trễ trong thực hiện nhiệm vụ được giao.

Có thể nói, giải ngân vốn đầu tư công là một trong những động lực tăng trưởng kinh tế, đồng thời là thước đo hiệu quả điều hành của các cấp chính quyền. Với tinh thần đó, chặng đường còn lại của năm 2025 đòi hỏi các địa phương cần phải tiếp tục quyết liệt, đồng bộ và linh hoạt hơn nữa.

Sơn Hào