Giải thưởng Nhiếp ảnh Heritage: Tôn vinh giá trị di sản văn hóa Việt Nam

Chiều 25/9, tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Hà Nội, Tạp chí Heritage, Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam (Vietnam Airlines) phối hợp với Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức khai mạc triển lãm và trao giải "Giải thưởng Nhiếp ảnh Heritage - Hành trình Di sản 2025".

Mỗi tác phẩm nhiếp ảnh tham gia Giải thưởng Nhiếp ảnh Heritage - Hành trình Di sản 2025 là một sắc màu tôn vinh giá trị, tiêu biểu về các loại hình di sản văn hóa vật thể tại Việt Nam, khơi dậy niềm tự hào, tình yêu quê hương, đất nước, góp phần bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa tại Việt Nam.

Vòng Chung kết đã được tổ chức vào đầu tháng 8/2025, với thành phần BGK gồm: Bà Trần Thị Thu Đông-Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam) và 6 thành viên là đại diện Bộ VHTTDL như ông Lưu Đình Phúc-Cục trưởng Cục Báo chí; ông Mã Thế Anh–Cục trưởng Cục Mĩ thuật Nhiếp ảnh và Triển lãm cùng các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp đại diện chuyên môn của Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam.

Với 4 hạng mục dự thi gồm: Văn hóa Di sản; Du lịch-Phong cảnh; Phong cách sống–chân dung con người; Kỹ thuật đặc biệt, các bộ ảnh dự thi đều tập trung khai thác đề tài về thiên nhiên, đất nước, con người, đặc biệt các di sản vật thể và phi vật thể của Việt Nam. Đây cũng là những chủ đề quen thuộc trong các ấn phẩm của Heritage.

10 bộ ảnh đoạt giải của cả 4 hạng mục năm nay được BGK cân nhắc, lựa chọn kỹ lưỡng, bởi chất lượng dự thi khá đồng đều. Bởi vậy yếu tố thời sự mới, hoặc sự công phu trong quá trình tổ chức sáng tác, là những điểm quyết định để các tác phẩm được chấm trao giải.

Theo Thể lệ Giải 2025, các bộ ảnh được chọn trao các giải Đặc Biệt-Bộ-Bìa theo từng chủ đề, đồng thời có 3 bộ ảnh đại diện được Hội NSNAVN bảo trợ trao huy chương Vàng-Bạc-Đồng cấp khu vực theo Quy chế của Hội.

Chung cuộc, bộ ảnh"Hành trình theo dấu cá voi Bryde ở vùng biển Nhơn Lý" của nhiếp ảnh gia Nguyễn Ngọc Thiện (cũng là một hành trình chụp ảnh cá Ông nóng hổi vào tháng 7 của giới nhiếp ảnh trong nước) đã nhận được sự đồng thuận cao của BGK để nhận giải Đặc Biệt cho hạng mục Du lịch-Phong cảnh, đồng thời được trao Huy chương Vàng VAPA (của Hội NSNAVN).

Tác giả Nguyễn Ngọc Thiện là nhiếp ảnh gia xuất sắc, đã từng đoạt nhiều giải cao trong các cuộc thi ảnh trong nước và quốc tế. Chia sẻ về quá trình sáng tác bộ ảnh "Hành trình theo dấu cá voi Bryde ở vùng biển Nhơn Lý" với Báo Điện tử Chính phủ, tác giả Nguyễn Ngọc Thiện cho biết, Bộ ảnh là chuyến hành trình đặc biệt theo dấu loài cá Ông ở vùng biển Nhơn Lý (Quy Nhơn, Bình Định). Hằng năm, loài cá này thường xuyên ghé vùng biển miền Trung Việt Nam. Năm nay, đặc biệt hơn loài cá này đến rất gần bờ và gần khu vực làng chài Nhơn Lý. Vùng biển Nhơn Lý cũng là khu vực nổi tiếng với tục thờ cá Ông (cá voi), một tín ngưỡng lâu đời của ngư dân để cầu mong sự an toàn và may mắn trên biển. Lăng Ông Nam Hải ở làng chải Nhơn Lý là nơi lưu giữ và tôn thờ bộ xương cá Ông cũng là thể hiện lòng tôn kính đối với thần biển của người dân nơi đây.

"Lăng Ông Nam Hải cũng chính là khu vực cá Ông thường xuyên trồi lên săn mồi. Trong vài khoảnh khắc ngắn ngủi tôi đã thật may mắn khi được chứng kiến và chụp được những khoành khắc quý giá đó. Với người dân nơi đây, cá Ông không chỉ là linh vật, mà còn là biểu tượng của may mắn và sự kết nối thiêng liêng giữa con người với đại dương. Đối với tôi sự kiện này thật đặc biệt vừa mang tính thời sự và vừa là kỷ niệm đối với hành trình nhiếp ảnh của mình. Hành trình hôm nay không chỉ là một chuyến ghi hình, mà là một hành trình ghi lại khoảnh khắc kỳ diệu của thiên nhiên ngay trên chính quê hương mình", tác giả Nguyễn Ngọc Thiện chia sẻ

Tác giả Nguyễn Ngọc Thiện cũng cho biết, giai đoạn đầu đến với nhiếp ảnh ở lĩnh vực phong cảnh thiên nhiên hoang dã và nhất là chụp ảnh ở đại dương có nhiều khó khăn. Thời điểm bắt đầu tham gia Giải thưởng Nhiếp ảnh Di sản Heritage năm 2019 cũng là thời điểm anh chụp ảnh ở đại dương, anh phải tự tìm tòi nghiên cứu vì không có thông tin tài liệu bằng tiếng Việt. Do đó, tác giả Nguyễn Ngọc Thiện phải lên mạng tìm kiếm nguồn thông tin từ nước ngoài, nghiên cứu những kinh nghiệm của các nhiếp ảnh gia trên thế giới chụp dưới nước và cả những tài liệu về thiết bị, hướng dẫn chụp dưới nước.

"Để chụp được dưới nước rất cần phải có kỹ năng lặn biển và tôi phải học khóa học lặn biển quốc tế. Khi mình có kỹ năng lặn biển rồi mới có thể mang máy xuống nước để tác nghiệp. Đặc biệt để chụp ảnh dưới nước đòi hỏi phải bảo đảm an toàn. Các thiết bị phục vụ cho chụp ảnh dưới nước ở thời điểm gần như không có, vì vậy tôi phải tìm tòi thông tin và đặt hàng từ nước ngoài về", tác giả Nguyễn Ngọc Thiện nói.

Tác giả Nguyễn Ngọc Thiện mong muốn mang đến luồng gió mới cho nhiếp ảnh Việt Nam và cho những bạn trẻ sau này có nhiều nguồn tài nguyên hơn để làm nghề. Chính vì vậy anh đã tham gia các workshop để hướng dẫn và chia sẻ cho những bạn trẻ cùng đam mê.

Đối với bộ ảnh đoạt giải của hạng mục "Di sản Văn hóa" là các bộ tác phẩm công phu giới thiệu về các di sản, phong tục tập quán truyền thống của dân tộc. Bộ ảnh "Quan Họ Kinh Bắc với chùa Bút Tháp" của nhiếp ảnh gia Nguyễn Trọng Hiếu đoạt Giải Bộ-Huy chương Bạc VAPA cho hạng mục Di sản Văn hóa ghi lại hình ảnh danh lam cổ tự nổi tiếng vùng Kinh Bắc. Chùa Bút Tháp địa chỉ Đình Tổ Thuận Thành Bắc Ninh qua nhiều lần trùng tu, chùa vẫn giữ được nét cổ kính.

Bộ ảnh "Sức sống mới của làngnghề thuyền thúng" của tác giả Nguyễn Khắc Hào đoạt Giải Đặc Biệt, ghi lại qua trìnhsản xuất của làng nghề truyền thống đan thuyền thúng cho ngư dân đi biển. Từ nguyên liệu sẵn có và những bàn tay khéo léo, một nghề phục vụ lao động sản xuất đã hàng trăm năm,nay trở thành sản phẩm chủ yếu phục vụ du lịch và xuất khẩu. Qua các khâu sơ chế, làm nan, đan phên, làm khuôn lận vành, quét dầu... hằng năm, các nghệ nhân tại thôn Phú Mỹ, tỉnh Đắc Lắc đã tạo ra hàng trăm sản phẩm độc đáo, được du kháchvà thị trường ưa chuộng, mang lại giá trị kinh tế đồng thời là điểm du lịch hấp dẫn.

Ở hạng mục "Phong cách sống", tuy không có giải Đặc Biệt và Giải Bìa được chọn,nhưng Giải Bộ được trao cho tác giả Phạm Quốc Dũng với bộ ảnh "Tục sơn đầu của người Dao Lù Gang" là rất xứng đáng với quá trình sáng tác chi tiết: Trong quan niệmcủa người Dao Lù Gang xưa, phụ nữ phải biết cách dùng sáp ong để chải tóc trước khi đội tấm khăn mũ vuông lên theo truyền thống. Cách làm đẹp này còn được gọi là "sơn đầu", nhằm làm đẹp, tôn lên sự duyên dáng trong mắt đàn ông Dao và phong tục nàyvẫn còn được gìn giữ bởi nhiều phụ nữ Dao cho đến tận ngày nay. Cách chải tóc sơn đầu được tiến hành rất phức tạp và tốn nhiều công sức thời gian…

Ở hạng mục "Kỹ thuật đặc biệt" với các bộ ảnh chụp bằng kỹ thuật macro, flycam hoặc dưới nước rất đặc sắc, BGK cùng đồng thuận không chọn Giải Đặc Biệt mà thay bằng.

Cũng trong khuôn khổ giải, đã có tới 4 photo tour được tổ chức với sự đồng hành của các nhà tài trợ như Land Rover Việt Nam, Sony - Alpha Việt Nam, Trường Phi công Bay Việt và Sở VHTTDL Quảng Trị, thu hút sự tham gia đông đảo của đội ngũ cộng tác viên và tác giả.

Diệp Anh