Giáo dục Singapore: “Dạy ít để học được nhiều”

Trong bài phát biểu nhân dịp Quốc khánh 2004, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long đã nói: “Chúng ta phải dạy ít đi để sinh viên có thể học được nhiều hơn”. Câu nói có phần "vô lý" này giờ đây đã trở thành một chính sách quan trọng của hệ thống giáo dục Singapore.

Tầm nhìn

Vậy ý tưởng “dạy ít, học nhiều” ra đời trong hoàn cảnh nào?

Một cột mốc quan trọng trong những cải cách giáo dục gần đây ở Singapore là tầm nhìn chiến lược “Nhà trường tư duy, quốc gia học tập” (Thinking Schools, Learning Nation) với vai trò định hướng đổi mới cho giáo dục từ năm 1997.

“Nhà trường tư duy” là mô hình trường học - nơi tư duy sáng tạo, niềm say mê học tập suốt đời và tinh thần phụng sự Tổ quốc của học sinh được kích thích ngay từ tuổi nhỏ. Còn  theo mô hình “Quốc gia học tập”, học tập được coi là văn hóa quốc gia, trong đó mọi tầng lớp xã hội đều dồi dào tính sáng tạo và đổi mới.

Dưới tầm nhìn của Chiến lược giáo dục, nhiều sáng kiến đa dạng đã được thực hiện trên từng khía cạnh của hệ thống giáo dục quốc gia.

Năm 1997, chương trình “Giáo dục quốc gia” bắt đầu được thực hiện với mục đích thắt chặt tinh thần dân tộc và củng cố niềm tin vào tương lai của người dân Singapore.

Theo chiến lược “Dạy ít, học nhiều”, giáo dục Singapore tập trung nâng cao chất lượng học tập của sinh viên bằng cách tạo thêm nhiều “khoảng trống” trong chương trình học để giáo viên có thể thực hiện những kế hoạch giảng dạy riêng, cùng sinh viên định hình một môi trường GD riêng và bồi dưỡng nghiệp vụ.

Với mô hình “Dạy ít, học nhiều”, kiểu học vẹt, học vì thành tích và phong cách giảng dạy “dành cho tất cả mọi người” sẽ bị loại bỏ. Thay vào đó, sinh viên sẽ chủ động hơn trong học tập, khám phá tri thức thông qua các thí nghiệm, trải nghiệm thực tế, học các kỹ năng sống và xây dựng nhân cách nhờ chiến lược đào tạo hiệu quả và sáng tạo. Ngoài ra, sinh viên cũng có thêm nhiều cơ hội học tập và rèn luyện toàn diện để phát triển tư duy, nhân cách và những tố chất để thành công trong tương lai.

Để hỗ trợ việc đổi mới giáo dục, Bộ Giáo dục Singapore cam kết thực hiện những thay đổi về cấu trúc chương trình học và cung cấp những nguồn lực cần thiết. Bộ sẽ tăng cường tính linh hoạt, chủ động của các trường bằng cách rút gọn chương trình giảng dạy tới 10-20% để tạo “thời gian trống”. Bộ Giáo dục cũng giảm 2 giờ làm mỗi tuần cho mỗi giáo viên để họ có thêm thời gian lên kế hoạch giảng dạy và trao đổi kinh nghiệm chuyên môn.

Về tài chính, Bộ Giáo dục hỗ trợ các trường trang bị các lớp học đặc biệt phù hợp với cả hoạt động tập thể, hoạt động nhóm, “phố sinh thái” để học về khoa học tự nhiên, hoặc một nhà hát để học nghệ thuật biểu diễn.

Kết quả của quá trình cải cách giáo dục kéo dài nhiều thập kỷ qua là, thay vì đưa rất nhiều người đi du học ở thời kỳ đầu phát triển, giờ đây chính là lúc Singapore xuất khẩu giáo dục như một hoạt động kinh tế thực sự. Còn khối ngoài công lập được tạo điều kiện phát triển, nhất là khuyến khích việc liên thông, liên kết với nước ngoài, mời gọi các trường đại học danh tiếng quốc tế đặt chi nhánh. Chính những điều này thu hút người học và cũng chính đối tác liên kết sẽ buộc cơ sở giáo dục trong nước nâng cao chất lượng cũng như cơ sở vật chất.

Để khuyến khích sinh viên các nước đến du học, bộ phận xúc tiến du học (thuộc Tổng cục Du lịch Singapore) có nhiều chương trình nhằm quảng bá cho việc thu hút du học sinh đến đảo quốc này. Chính phủ Singapore mời rất nhiều đoàn nhà báo về giáo dục, các công ty du học các nước đến tìm hiểu.

Một trong những điển hình của chính sách thu hút sinh viên là các khu ký túc xá dành cho sinh viên ngoại quốc  gần như các khu Resort gồm hồ bơi, siêu thị, điểm truy cập Internet, phòng nghỉ 2 giường có máy lạnh, tủ lạnh, nước nóng lạnh.... Các khu ký túc xá này có tiêu chuẩn cao vì đây là tổ hợp kiến trúc do tư nhân đầu tư kinh doanh.

Thực tiễn đào tạo

Ở Singapore, quá trình cải cách giáo dục đã thực hiện hơn 20 năm qua. Đối với Singapore, ở mỗi giai đoạn đều có một chiến lược phát triển giáo dục nhất định, nhưng giai đoạn nào thì cũng bám lấy tiêu chí nhu cầu của xã hội đối với đào tạo. Xã hội đang cần người làm công việc gì thì trường học đào tạo ngành nghề đó.

Một ngành học mới của một trường luôn căn cứ từ nhu cầu thực tế của xã hội, vì vậy sinh viên tốt nghiệp rất dễ dàng tìm được việc làm.

Mỗi trường đại học của Singapore, dù trường công hay trường tư, luôn có một trung tâm tư vấn việc làm và giúp đỡ sinh viên thực tập tại các công ty. Bản thân các trường đại học có sự gắn bó chặt chẽ với các doanh nghiệp, công ty liên quan đến ngành nghề đào tạo. Bên cạnh đó các trường thường xuyên có các hội thảo về việc làm để sinh viên tiếp cận dễ dàng hơn.

Giáo dục Singapore được chia thành hai khu vực, gồm trường công và trường tư. Các trường công thuộc sự quản lý của Bộ Giáo dục và được Chính phủ hỗ trợ tài chính nên việc mở một ngành học mới hay thành lập một trường mới luôn phải qua nhiều khâu khác nhau.

Các trường tư thì đơn giản hơn về mặt thủ tục vì họ tự túc về mặt tài chính. Tuy nhiên để mở ra những ngành học mới, thành lập những trường mới, các tổ chức giáo dục tư nhân phải nghiên cứu kĩ, thăm dò và dự đoán được những ngành học có khả năng thu hút sinh viên dựa trên nhu cầu của xã hội, của nền kinh tế và xu hướng giáo dục trong nước, của thế giới.

Tựu chung, các tiêu chí để mở ngành hay thành lập trường được quản lý chặt chẽ, thậm chí là khắt khe, ngoài việc đáp ứng đúng nhu cầu của thị trường, còn phải đáp ứng đầy đủ những yêu cầu về chất lượng của nền giáo dục Singapore. Ví dụ muốn mở ngành đào tạo bác sĩ y khoa, cơ sở đào tạo phải có đủ số lượng giáo sư giảng dạy trong ngành Y tế, đủ cơ sở vật chất cho sinh viên nghiên cứu. Muốn mở khoa báo chí, giáo viên phải đã làm việc hoặc đang công tác tại một tòa soạn báo chí, có kinh nghiệm nghề nghiệp trong phỏng vấn, thu thập thông tin, viết bài. 

Có thể nói, ngày nay giáo dục đang là một thế mạnh thực sự của Singapore. Nó không chỉ tạo ra nguồn nhân lực đáp ứng mọi nhu cầu của đất nước, mà còn là nguồn thu ngoại tệ và là một sức mạnh mềm của quốc gia tuy rất nhỏ về diện tích và dân số không nhiều, nhưng đã thực sự trở thành cường quốc về thu nhập bình quân, là điểm đến của sinh viên nhiều nước ./.

Nguyễn Chiến