GS.TS Nguyễn Thị Lan: Đam mê, sáng tạo khoa học, dám làm và dám chịu trách nhiệm

GS.TS Nguyễn Thị Lan.

Sinh năm 1974 và được phong hàm Giáo sư năm 2018, nhà khoa học Nguyễn Thị Lan là Giáo sư trẻ nhất ngành thú y, ngoài ra bà còn là Đại biểu Quốc hội khóa 14, Giáo sư danh dự của ĐH Yamaguch (Nhật Bản), Giáo sư thỉnh giảng ĐH Miyazaki (Nhật Bản), đồng thời bà cũng là Chủ tịch Hiệp hội Thú y Châu Á. Cũng trong năm 2018, bà được tôn vinh là “Nhà khoa học của nhà nông”.

Với cương vị là Đại biểu Quốc hội khóa 14, GS. TS. Nguyễn Thị Lan tham gia tích cực vào các hoạt động góp ý, thảo luận xây dựng và hoàn thiện các luật: Luật giáo dục, trồng trọt, khoa học công nghệ, chuyển giao công nghệ…

Chọn chuyên ngành thú y với hướng nghiên cứu chính là bệnh lý virus, gần 30 năm qua, GS.TS Nguyễn Thị Lan đã làm chủ nhiệm và tham gia 22 đề tài khoa học cấp vụ, nhà nước và quốc tế. Bà đã công bố hơn 100 bài báo khoa học trên các tạp chí chuyên ngành có uy tín. Trong đó nổi bật là 30 bài báo trên các tạp chí ISI/Scopus danh giá của quốc tế.

Bà có những công trình nghiên cứu hiệu quả gần đây được ứng dụng rộng trong đời sống có thể kể đến như kit chẩn đoán nhanh hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản (PRRS) hay còn gọi là bệnh tai xanh ở lợn (năm 2011); công trình nghiên cứu vaccine phòng bệnh sài sốt chó (năm 2016), chế phẩm vi sinh vật (đệm lót sinh học) sử dụng trong chăn nuôi…
Mới đây nhất GS. Nguyễn Thị Loan cùng các nhà khoa học tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã phát hiện virus dịch tả lợn Châu Phi trên đàn lợn nuôi ở một số tỉnh phía bắc ngay đầu năm 2019. Bà và các cộng sự đã giám sát, khống chế thành công virus khống chế dịch tả lợn châu Phi, tạo đột phá quan trọng trong nghiên cứu và chẩn đoán bệnh, nghiên cứu vaccine phòng dịch tả nguy hiểm này với ngành chăn nuôi Việt Nam.

Đây đều là sản phẩm từ những công trình nghiên cứu khoa học nổi bật mà GS. Lan và các đồng nghiệp đã dày công thực hiện tại phòng thí nghiệm trọng điểm. Điểm chung của các nghiên cứu này phục vụ các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chăn nuôi khi tạo ra được vaccine phòng bệnh, mở ra các hướng nghiên cứu mới các bệnh truyền nhiễm trên động vật, tiến tới thanh toán dịch bệnh, giảm thiệt hại về kinh tế cho bà con nông dân.

Đặc biệt, có sản phẩm như đệm lót sinh học đã giải quyết được vấn đề cấp bách về ô nhiễm môi trường chăn nuôi, góp phần phát triển chăn nuôi bền vững, tăng thu nhập cho người dân. Sản phẩm đã được ứng dụng tại nhiều hộ chăn nuôi lợn ở các tỉnh Hà Nam, Bắc Giang, Thái Nguyên, Thanh Hóa, Hà Nội mang lại hiệu quả cao.

Quyết liệt trong nghiên cứu khoa học và đào tạo

Ở cương vị người đứng đầu Học viện Nông nghiệp Việt Nam, mặc dù rất bận rộn, nhưng GS.TS Nguyễn Thị Lan vẫn tích cực tham gia định hướng chiến lược, định hướng nghiên cứu cho nhóm nghiên cứu mạnh về vaccine động vật. Ngoài ra, bà đã chỉ đạo thành lập nhiều nhóm nghiên cứu mạnh ở nhiều lĩnh vực khác như quản lý đất đai, nông nghiệp thông minh, nông nghiệp hữu cơ, cơ khí, chế biến thực phẩm… với mong muốn tạo ra những sản phẩm hữu ích với xã hội, kết nối được với quốc tế.

Hiện Học viện Nông nghiệp Việt Nam đứng thứ 5 cả nước trong bảng xếp hạng đại học trong cả nước năm 2019, tăng 18 bậc trong bảng xếp hạng đại học quốc tế năm 2018.

Một trong những trăn trở của GS.TS Nguyễn Thị Lan là yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực phát triển nông nghiệp hiện đại và nông thôn văn minh. Sinh viênkhông những phải có kiến thức và trình độ chuyên môn giỏi mà còn phải có những kỹ năng để không bị thay thế bởi robot và trí tuệ nhân tạo, đặc biệt là kỹ năng sáng tạo, hợp tác, kỹ năng tư duy phản biện...

Những năm qua, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã hợp tác với trên 200 doanh nghiệp và hầu hết các tỉnh, thành phố nhằm tạo điều kiện thực tập thực tế cho sinh viên. Việc này sẽ tạo thêm cơ hội cho người học thực hành nghề nghiệp, cọ sát với thực tế, tiếp cận được các hệ thống máy móc hiện đại, quy trình sản xuất tiên tiến nhất hiện nay, tạo điều kiện thuận lợi để sinh viên có thể kết hợp được lý thuyết với thực tiễn sản xuất.

Học viện đã xây dựng được các hợp tác chặt chẽ với các đối tác Nhật Bản, Israel, Hàn Quốc… trong đào tạo ngắn hạn cho sinh viên và các thành phần trong chuỗi sản xuất nông nghiệp tại nước ngoài. Mỗi năm có 400-500 sinh viên của Học viện được cử đi đào tạo và rèn nghề tại Nhật Bản, Israel…

Là cá nhân trẻ tuổi nhất từng được nhận Giải thưởng Kovalevskaia, GS.TS. Nguyễn Thị Lan chia sẻ: “Nghiên cứu khoa học là con đường vinh quang nhưng đầy chông gai, nếu không có đam mê thực sự sẽ khó lòng vượt qua được. Các nhà khoa học thường phải thức đến 1-2 giờ sáng để phân tích kết quả là chuyện bình thường”.

Theo GS.TS Nguyễn Thị Lan, điều khó khăn nhất đối với phụ nữ làm khoa học và quản lý là làm sao để cân bằng trong cuộc sống, phân bổ thời gian hợp lý cho gia đình, công việc và các mối quan hệ khác. Và bà khẳng định, phụ nữ Việt Nam dù bất kỳ ở cương vị nào cũng đều phát huy được vai trò, sức mạnh, sự khéo léo vốn có của mình để góp phần viết lên trang sử mới, tốt đẹp của dân tộc.