Hàng loạt kiến nghị “gỡ vướng” cho điện mặt trời mái nhà

Trong cuối tháng 7 và nửa đầu tháng 8 vừa qua, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã liên tục có 2 văn bản gửi Bộ Công Thương, Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo đề nghị hướng dẫn xử lý vướng mắc về việc phân biệt giữa hệ thống ĐMTMN và điện mặt trời nối lưới để tạo điều kiện thuận lợi trong việc xác định giá mua bán điện đối với các hệ thống điện mặt trời theo đúng Quyết định 13/2020/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Hướng dẫn chưa cụ thể, lúng túng trong việc áp dụng

EVN cho biết, một trong những vướng mắc lớn hiện nay cần được tháo gỡ là định nghĩa về công trình xây dựng và cơ sở để xác định là loại hình điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) và điện mặt trời nối lưới. Cụ thể, trường hợp các công trình xây dựng dân dụng, nhà xưởng có sẵn (trụ sở, nhà máy, trường học, trung tâm thương mại, khu công nghiệp…) thì đảm bảo quy định tại Quyết định 13/2020/QĐ-TTg. Tuy nhiên, hiện nay nhiều dự án điện mặt trời có công suất dưới 1 MW thực hiện theo mô hình trang trại nông nghiệp thì cơ sở để xác định có phải là ĐMTMN chưa rõ ràng và chưa có hướng dẫn cụ thể từ các cơ quan chức năng.

Việc xác định “tấm pin quang điện lắp đặt trên mái nhà” theo Quyết định 13/2020/QĐ-TTg cũng gặp khó khăn do hình thức “mái nhà” rất đa dạng về hình thức tấm mái, cách thức lợp mái (trên, dưới xà gồ…) trong khi các quy định để xác định thế nào là mái nhà chưa cụ thể.

Còn nhiều khó khăn, lúng túng trong việc xác định các dự án điện mặt trời lắp đặt trên diện tích đất nông nghiệp theo mô hình kết hợp kinh tế trang trại có phải là ĐMTMN hay không. Ảnh: VGP

Trong khi đó, nhiều dự án lắp đặt trên khung giá đỡ nằm trên đất vườn, đất nông nghiệp theo mô hình kinh tế trang trại, có mục đích chính là để sản xuất điện mặt trời nhằm hưởng giá bán điện dành cho ĐMTMN. Một số công trình dùng chính tấm pin làm mái che và lắp đặt cách nhau một khoảng hở để lấy ánh sáng cho phù hợp với vật nuôi, cây trồng bên dưới, sau đó có lắp bổ sung các tấm lợp bên dưới xà gồ để được công nhận là ĐMTMN.

EVN cho rằng những hướng dẫn để xác định là dự án ĐMTMN chưa rõ ràng, cụ thể nên các Tổng công ty Điện lực, Công ty Điện lực rất khó khăn trong việc xác định để áp dụng đúng giá mua bán điện theo Quyết định 13/2020/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Dẫn ra vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện trong thực tế có một số hệ thống ĐMTMN được đầu tư theo cụm có tổng công suất trên 1 MW (mỗi dự án dưới 1 MW) tại cùng một địa điểm (trên cùng một mảnh đất hoặc mái nhà khu công nghiệp) của một chủ đầu tư và đấu nối tại một điểm hoặc nhiều điểm, EVN cho biết còn lúng túng trong việc xác định trường hợp này có được xem là ĐMTMN để ký hợp đồng mua bán điện với chủ đầu tư không và có cần Giấy phép hoạt động điện lực không?

Trong trường hợp một chủ đầu tư có nhu cầu mua lại cụm hệ thống ĐMTMN nằm liền kề nhau trên cùng mảnh đất, có tổng công suất trên 1 MW, sau khi chuyển nhượng, chủ đầu tư có phải bổ sung Giấy phép hoạt động điện lực không?

Đối với trường hợp chủ đầu tư tận dụng mái nhà của văn phòng làm việc, nhà điều hành, nhà bếp, nhà nghỉ, nhà để xe của nhân viên, nhà xưởng, nhà kho chứa vật liệu,… trong khuôn viên dự án ĐMT, nhà máy thủy điện, nhiệt điện để đầu tư năng lượng mặt trời mái nhà và đề nghị lắp công tơ riêng, ký hợp đồng mua điện cho các phần lắp thêm như hệ thống ĐMTMN có được thực hiện mua bán điện riêng không?

Đó còn là những lúng túng trong việc xác định kinh doanh bán điện mặt trời có thuộc danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện? và cần phải làm thủ tục bổ sung đăng ký ngành nghề kinh doanh theo quy định Luật Đầu tư hiện hành hay không?

EVN cũng nêu lên thực tế quy định khác nhau của các địa phương về quản lý thuế, hóa đơn với các đối tượng không phải doanh nghiệp như hộ dân, công sở, trường học; về quản lý xây dựng, đất đai… cũng gây lúng túng cho các Công ty Điện lực khi thực hiện các hướng dẫn về ĐMTMN.

Nhiều vướng mắc về kỹ thuật

EVN cho biết tại Thông tư 39/2015/TT-BCT và Thông tư 30/2019/TT-BCT chỉ quy định yêu cầu kỹ thuật đối với nhà máy điện mặt trời đấu nối lưới điện trung áp trở lên và hệ thống điện mặt trời đấu nối lưới điện hạ áp, chưa có quy định yêu cầu kỹ thuật đối với hệ thống ĐMTMN đấu nối lưới điện trung áp. Đồng thời chỉ ra nếu các hệ thống ĐMTMN đấu nối lưới điện trung áp phải áp dụng yêu cầu kỹ thuật đối với nhà máy điện mặt trời đấu nối vào lưới điện trung áp trở lên theo các Thông tư này thì sẽ không khả thi và rất khó khăn cho chủ đầu tư.

Ảnh: VGP

Trong văn bản gửi Bộ Công Thương, EVN nêu rõ, hiện nay chưa có quy định của cơ quan quản lý nhà nước về tiêu chuẩn kỹ thuật đối với các vật tư thiết bị của hệ thống ĐMT để đảm bảo hiệu suất, chất lượng điện năng cũng như quy chuẩn về an toàn cho công trình xây dựng, phòng chống cháy nổ cho hệ thống ĐMTMN.
Ngoài ra cũng chưa có quy định cụ thể về lắp đặt thiết bị đóng cắt, thiết bị bảo vệ, nối đất, chống sét cho công trình, điều khoản giám sát, ngừng,giảm công suất phát của dự án ĐMTMN theo lệnh của chỉ huy điều độ trong trường hợp sự cố hoặc quá tải lưới điện.

Kiến nghị “gỡ vướng”

Để thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo ở Việt Nam, nhất là đối với điện mặt trời mái nhà, EVN kiến nghị và đề xuất Bộ Công Thương xem xét, hướng dẫn các tiêu chí xác định cụ thể để phân biệt giữa hệ thống điện mặt trời mái nhà và hệ thống điện mặt trời nối lưới, tạo điều kiện thuận lợi trong việc xác định giá mua bán điện đối với các hệ thống điện mặt trời theo đúng Quyết định 13/2020/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Kiến nghị các hệ thống điện mặt trời công suất đến 1 MW, đấu nối vào cấp điện áp dưới 35 kV có các tấm pin mặt trời lắp trên hệ thống khung giá đỡ (có mái hoặc không có mái), lắp đặt một phần trên mái nhà, một phần trên đất; các hệ thống điện mặt trời lắp trên mái nhà xưởng trong Khu công nghiệp vừa mua điện của EVN để sử dụng vừa bán điện lên lưới của EVN qua máy biến áp 110 kV được ghi nhận là ĐMTMN để khuyến khích tất cả các thành phần kinh tế tham gia đầu tư, phát triển ĐMTMN và EVN sẽ thực hiện ký hợp đồng, thanh toán tiền mua điện cho các chủ đầu tư theo Quyết định 13/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Đối với mô hình trang trại nông nghiệp kết hợp điện mặt trời với công suất ≤ 01 MW thì được công nhận là ĐMTMN.

EVN cũng đề nghị Bộ Công Thương hướng dẫn thủ tục, trình tự thực hiện lắp đặt, thoả thuận đấu nối,nghiệm thu an toàn, phòng chống cháy nổ, bảo vệ môi trường  đối với các trường hợp trang trại nông nghiệp có lắp đặt điện mặt trời với tổng công suất trên 1 MW.

Kiến nghị cho phép Tổng Công ty Điện lực, Công ty Điện lực chỉ thỏa thuận đấu nối và ký hợp đồng mua bán điện đối với các hệ thống ĐMTMN mà không gây quá tải trạm biến áp 110 kV khu vực. Cùng với đó cần bổ sung quy định yêu cầu kỹ thuật đối với hệ thống ĐMTMN đấu nối lưới điện trung áp trong các Thông tư 39/2015/TT-BCT và Thông tư 30/2019/TT-BCT cho phù hợp với thực tế, bảo đảm khả thi cho các chủ đầu tư.

Những vướng mắc và đề xuất, kiến nghị của các chủ đầu tư ĐMTMN và EVN cần  sớm được Bộ Công Thương giải quyết, hướng dẫn cụ thể để có thể góp phần tăng cường huy động nguồn điện trong giai đoạn tới, phù hợp với chủ trương khuyến khích của Chính phủ về phát triển năng lượng tái tạo.