Hành trình đổi thay ở vùng Bắc Thái Nguyên

Đó không chỉ là kết quả của chủ trương đúng đắn mà còn là minh chứng cho sự kiên trì, bền bỉ của cả hệ thống chính trị và sự chung sức, đồng lòng của người dân trong hành trình xây dựng nông thôn mới.

Năm 2021, xuất phát điểm của các xã miền núi phía Bắc hết sức khó khăn. Trong số 95 xã, phần lớn chỉ đạt vài tiêu chí trong Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Có xã mới đạt 3 - 4 tiêu chí, hạ tầng thiếu thốn, sinh kế bấp bênh, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều lên tới 35,2%. Nhiều cán bộ địa phương khi đó thừa nhận, hành trình "về đích" nông thôn mới sẽ không chỉ dài mà còn đầy thử thách. Thế nhưng thay vì chờ đợi đủ nguồn lực, các xã lựa chọn cách làm chắc chắn: Bắt đầu từ những tiêu chí dễ, tháo gỡ dần những nội dung khó, làm đến đâu chắc đến đó.

Điểm sáng của giai đoạn này chính là phương châm "gần dân - sát dân". Nhiều cán bộ xã, thôn thường xuyên bám bản, cùng Nhân dân bàn bạc từng phần việc cụ thể. Những tiêu chí khó được chia nhỏ theo từng hạng mục; những tiêu chí liên quan đến đời sống lại được ưu tiên trước để tạo sự đồng thuận. Đồng thời, các xã tranh thủ tối đa nguồn lực hỗ trợ từ doanh nghiệp, tổ chức xã hội, các chương trình mục tiêu quốc gia và chính người dân để từng bước hoàn thiện hạ tầng nông thôn.

Nhờ cách làm quyết liệt và linh hoạt, giai đoạn 2021 - 2025, toàn khu vực đã huy động được hơn 9.214 tỷ đồng cho xây dựng nông thôn mới. Điều đáng trân trọng nhất chính là sự góp sức của người dân: 536.000 m² đất, hơn 107.000 ngày công và gần 7 tỷ đồng tiền mặt được bà con tự nguyện đóng góp. Chỉ những con số đó thôi đã đủ kể lại câu chuyện về tinh thần đoàn kết, trách nhiệm và niềm tin của người dân vào tương lai quê hương mình.

Sức mạnh cộng đồng kiến tạo nông thôn mới

Điều làm nên sự đặc biệt trong hành trình xây dựng nông thôn mới ở vùng Bắc Thái Nguyên không chỉ là những công trình bê tông, mà còn là sự chuyển biến rõ rệt trong nhận thức và hành động của cộng đồng. Ở nhiều nơi, người dân chủ động tham gia giữ gìn môi trường, dựng hàng rào xanh, trồng hoa ven đường; các tổ tự quản được thành lập để duy trì vệ sinh, an ninh trật tự. Những tuyến "đường hoa phụ nữ" đã biến các lối mòn đất đỏ thành những cung đường rực rỡ sắc màu, trở thành niềm tự hào của mỗi bản làng.

Cơ sở hạ tầng cũng có bước phát triển vượt bậc. Đến trước thời điểm sáp nhập các xã (01/7/2025), toàn khu vực đã có 54/92 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 28 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Gần 1.200 km đường thôn, liên thôn được cứng hóa; 84% đường xã được nhựa hóa hoặc bê tông hóa. Hệ thống điện, y tế, giáo dục được củng cố toàn diện: 97% dân cư có điện an toàn, ổn định; 100% trạm y tế xã được nâng cấp; tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế đạt 97%; 133/281 trường học đạt chuẩn quốc gia và 94/95 xã hoàn thành tiêu chí giáo dục - đào tạo.

Chương trình OCOP trở thành điểm nhấn quan trọng khi toàn khu vực đã phát triển 245 sản phẩm từ 3 sao trở lên, trong đó có 4 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao quốc gia. Nhiều nông sản vùng cao như trà thảo dược, miến dong, cam quýt đặc sản… đã có mặt tại hệ thống siêu thị và các thị trường lân cận, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân.

Bên cạnh sự đổi thay về vật chất, đời sống tinh thần của người dân cũng phong phú hơn. Các giá trị văn hóa truyền thống được gìn giữ và phát huy từ trong gia đình đến các lễ hội cộng đồng. Vào mùa xuân hay ngày hội Đại đoàn kết, những điệu lượn, điệu sli của người Tày, vòng xòe của người Dao, Mông và những trò chơi dân gian như ném còn, đánh yến, kéo co… lại rộn rã trên sân vận động xã, tạo sức hấp dẫn đối với cả du khách và người dân địa phương.

Mở đường cho giai đoạn phát triển mới

Mặc dù đạt được nhiều thành tựu quan trọng, nhưng quá trình xây dựng nông thôn mới tại khu vực phía Bắc vẫn còn không ít khó khăn. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều vẫn ở mức 35,2% vào cuối năm 2024; nhiều tiêu chí đã đạt nhưng chưa bền vững. Một số xã vẫn gặp hạn chế trong phát triển sản xuất, bảo vệ môi trường; tiến độ giải ngân vốn sự nghiệp Trung ương còn chậm do vướng thủ tục. Đội ngũ cán bộ cơ sở vừa thiếu, vừa phải kiêm nhiệm nhiều đầu việc, dẫn đến áp lực lớn trong quá trình triển khai nhiệm vụ.

Đáng chú ý, việc nâng chuẩn từ xã nông thôn mới lên nông thôn mới nâng cao, tiến tới kiểu mẫu, vẫn là bài toán dài hạn. Bởi nông thôn mới không chỉ được đánh giá bằng số công trình hay số tiêu chí đạt được, mà quan trọng nhất là sự thay đổi của đời sống người dân, là mức độ bền vững của sinh kế và là bản sắc văn hóa được giữ gìn.

Trong bối cảnh đó, các địa phương xác định cần tiếp tục khai thác hiệu quả tiềm năng đất đai, rừng, sản phẩm đặc trưng; đẩy mạnh liên kết sản xuất; nhân rộng mô hình hợp tác xã kiểu mới; phát triển sản phẩm OCOP có chất lượng cao; thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý và tiêu thụ sản phẩm. Hạ tầng nông thôn sẽ tiếp tục được đầu tư theo hướng đồng bộ, hiện đại, gắn với phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái - những lĩnh vực đang mở ra triển vọng mới cho vùng Bắc Thái Nguyên.

Hơn thế, việc xây dựng nông thôn mới được xác định là nhiệm vụ lâu dài, liên tục và có điểm khởi đầu nhưng không có điểm kết thúc. Mỗi giai đoạn đạt chuẩn chỉ là nền tảng để tiến tới những chuẩn mực cao hơn. Theo đó, sự chung sức của người dân vẫn là yếu tố cốt lõi. Người dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà chính là chủ thể của quá trình phát triển; mỗi cá nhân, mỗi gia đình đều trở thành "điểm tựa" kiến tạo diện mạo nông thôn mới bền vững hơn.

Hành trình xây dựng nông thôn mới ở khu vực phía Bắc Thái Nguyên vẫn đang tiếp tục. Những kết quả đã đạt được là minh chứng cho sự đồng thuận, khát vọng và nỗ lực không ngừng của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân địa phương. Từ những gian khó đầu tiên đến những đổi thay toàn diện hôm nay, bức tranh nông thôn mới của vùng đất này đã và đang được tô màu bằng niềm tin, sự kiên trì và khát vọng vươn lên, mở ra một tương lai xanh hơn, sáng hơn và giàu bản sắc hơn.

Thiện Tâm