Hiệu quả quản trị công cấp tỉnh cải thiện mạnh trong nhiệm kỳ Chính phủ hiện tại

Bà Cailtin Wiesen, Đại diện Thường trú Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc tại Việt Nam (UNDP).Ảnh:VGP.

Đây là một nội dung trong Báo cáo Chỉ số hiệu quả hành chính công cấp tỉnh (PAPI) 2019 vừa được công bố ngày 28/4.

Tại lễ công bố trực tuyến, bà Cailtin Wiesen, Đại diện Thường trú Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc tại Việt Nam (UNDP) nhấn mạnh, Báo cáo PAPI 2019 nêu bật giá trị trong việc đánh giá các cải cách về quản trị và hành chính công của một thập kỷ và so sánh hiệu quả quản trị đối với các mục tiêu quốc gia và phát triển bền vững trong đó ghi nhận cải thiện ở hầu hết các lĩnh vực quản trị. Những vấn đề người dân quan ngại nhất bao gồm nghèo đói và mất việc làm, đánh giá của người dân về những ưu tiên cải cách gần đây trong kiểm soát tham nhũng và quản trị điện tử cung cấp góc nhìn hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách khi Việt Nam bước sang giai đoạn hồi phục sau dịch COVID-19.

Đây là một kênh thông tin hữu ích đối với các nhà hoạch định chính sách trong năm 2020 cũng là năm bản lề đóng góp cho giai đoạn phát triển mới của Việt Nam.

Trong năm 2019, cải thiện lớn nhất được ghi nhận ở lĩnh vực Kiểm soát tham nhũng trong khu vực công (có tác động lớn nhất đến mức độ hài lòng của người dân) và nâng cao công khai, minh bạch trong ra quyết định. Kết quả này phù hợp với những nỗ lực cải cách thu hút sự quan tâm lớn của công luận với mũi nhọn là chiến dịch phòng chống tham nhũng.

Đấu tranh phòng, chống tham nhũng là trọng tâm nỗ lực của Đảng và Chính phủ với nhiều vụ điều tra đại án trong những năm qua. Có tác động rõ nét của chiến dịch phòng chống tham nhũng lên cảm nhận của người dân về tham nhũng lớn và tham nhũng vặt.

Lĩnh vực này cải thiện mạnh mẽ nhất trong năm 2019 ở cấp quốc gia và cấp xã phường với tỷ lệ người dân cho biết tham nhũng giảm ở hai cấp này tăng 5% so với năm 2018.

Trong khi nhiệt huyết chống tham nhũng tác động đến cảm nhận, trải nghiệm thực tế của người dân về hiện trạng vòi vĩnh nhận hối lộ ở bệnh viện tuyến huyện và xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cải thiện đáng kể. Tuy điểm của chỉ số Kiểm soát tham nhũng đã cải thiện, cần lưu ý vẫn còn tỷ lệ đáng kể (từ 20 đến 45%) người dân cảm nhận tham nhũng còn phổ biến trong một số dịch vụ công. Điều này cho thấy cần tăng cường nỗ lực kiểm soát tham nhũng trong những năm tới. 

Đáng ngạc nhiên, điểm số của lĩnh vực Thủ tục hành chính công gần như không thay đổi và thậm chí đi xuống một chút trong năm 2019 dù khu vực doanh nghiệp đánh giá có sự cải thiện và nỗ lực đẩy mạnh quản trị điện tử những năm gần đây để đơn giản hóa thủ tục cho người dân. Cần tăng cường hơn nữa những nỗ lực này để khuyến khích người dân truy cập và hưởng lợi từ việc chuyển sang sử dụng các dịch vụ công trực tuyến như đối với khu vực doanh nghiệp.

Việc Chính phủ ra mắt Cổng dịch vụ công quốc gia vào tháng 12 năm 2019 đánh dấu một bước quan trọng trong định hướng đúng đắn này.

Đi sâu phân tích hiệu quả quản trị và hành chính công qua gần một thập kỷ, báo cáo năm 2019 cho thấy xu hướng tích cực ở hầu khắp cả nước trong 5 năm qua với năm trong sáu lĩnh vực điều hành ban đầu mà chỉ số PAPI đo lường đều cải thiện. Điểm số trung bình cấp tỉnh của 6 lĩnh vực điều hành tăng từ 34 điểm năm 2015 lên 37,4 điểm năm 2019 nêu bật sự cải thiện trong hiệu quả quản trị cấp tỉnh của nhiệm kỳ Chính phủ hiện tại (2016-2021). 

Vấn đề môi trường tiếp tục là quan ngại lớn của người dân, đứng thứ ba trong năm 2019. Ở hầu hết các tỉnh thành, người dân tham gia khảo sát phản ánh chất lượng không khí giữ nguyên hoặc giảm đi.

Điều này hàm ý môi trường đã trở thành vấn đề nóng đối với người dân Việt Nam. Kết quả chỉ ra việc cần có phản ứng chính sách mạnh hơn đối với vấn đề chất lượng không khí và nguồn nước giảm sút.

Báo cáo PAPI năm nay dành một chương để phân tích về vấn đề giới và lãnh đạo. Kết quả cho thấy cử tri vẫn có định kiến đối với phụ nữ trong vai trò lãnh đạo, đặc biệt ở cấp thôn/tổ dân phố - nơi được coi là một trong những cấp thẩm quyền có tác động quan trọng nhất đến đời sống của người dân. Định kiến giới đối với phụ nữ cho vị trí trưởng thôn/tổ trưởng tổ dân phố cao hơn gấp 3 lần so với vị trí đại biểu Quốc hội.

Liên quan đến những vấn đề nóng trong năm 2020, các chuyên gia nhận định thêm: có quan ngại gia tăng trong những tháng tới khi có nhiều người dân bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19. Kết quả PAPI cho thấy công dân không có bảo hiểm xã hội nhìn nhận nghèo đói là vấn đề cấp bách. Thiếu chắc chắn về nguồn lực dự phòng trong tương lai dường như khiến người dân lo lắng hơn. Gói hỗ trợ an sinh xã hội chưa có tiền lệ ước tính 2,6 tỷ USD được Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí dự kiến hỗ trợ khoảng 10%  sẽ giúp giải quyết một số vấn đề này. 

Các chuyên gia cũng cho rằng, trong thời gian dịch COVID-19, quan tâm của các nhà lãnh đạo và người dân đối với việc sử dụng cổng thông tin trực tuyến đã tăng lên đáng kể. Sự thay đổi điểm số của lĩnh vực quản trị điện tử trong thời gian tới chắc hẳn sẽ rất thú vị.  

Theo điện diện UNDP, trong những năm tới, PAPI sẽ tiếp tục nghiên cứu các vấn đề quan trọng Việt Nam cần giải quyết để nâng cao khả năng đáp ứng nhu cầu và trách nhiệm giải trình đối với người dân cũng như đạt được tiến bộ trong việc thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững. Khảo sát PAPI 2020 sẽ đưa vào nội dung câu hỏi liên quan đến tác động của dịch COVID-19 nhằm kịp thời phản ánh quan ngại của người dân và cung cấp thông tin để đưa ra phản ứng chính sách hiệu quả.

Được biết, chỉ số Hiệu quả Quản trị và Hành chính công (PAPI) năm 2019 khảo sát 14.138 công dân Việt Nam được lựa chọn ngẫu nhiên trên toàn bộ 63 tỉnh thành. Từ năm 2009, có tới 131.501 công dân đóng góp tiếng nói trong các ấn phẩm báo cáo PAPI hàng năm. Các kết quả phân tích từ trải nghiệm và lăng kính của khá đông người dân cung cấp thông tin cho chương trình nghị sự phát triển bền vững của quốc gia và các nhà hoạch định chính sách vào thời điểm quan trọng khi Việt Nam đang xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội cho thập kỷ tới cũng như giải quyết khủng hoảng kép về y tế và kinh tế toàn cầu do đại dịch COVID-19 gây ra. 

Báo cáo PAPI 2019 được thực hiện dựa trên ý kiến chia sẻ của 14.138 người dân được lựa chọn ngẫu nhiên trên phạm vi toàn quốc trong năm 2019. Từ 2009 đến 2019, PAPI đã thu thập và phản ánh trải nghiệm của 131.501 lượt người dân thông qua phỏng vấn trực tiếp. PAPI hiện tại gồm 8 chỉ số nội dung, gồm 6 chỉ số nội dung gốc (tham gia của người dân ở cấp cơ sở; công khai, minh bạch; trách nhiệm giải trình với người dân; kiểm soát tham nhũng trong khu vực công, thủ tục hành chính công; và cung ứng dịch vụ công) và  2 chỉ số nội dung mới (quản trị môi trường và quản trị điện tử).

Báo cáo PAPI 2019 là sản phẩm của hoạt động hợp tác nghiên cứu giữa Trung tâm Nghiên cứu Phát triển và Hỗ trợ Cộng đồng (CECODES), Trung tâm Trung tâm Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (VFF-CRT), Công ty Phân tích Thời gian thực (RTA) và Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam.

Anh Minh