Hỗ trợ pháp lý cho người nghèo, người yếu thế: Góc nhìn của luật sư

Theo Luật sư Hoàng Minh Hiển, Đoàn Luật sư Hà Nội, hoạt động trợ giúp pháp lý cho nhóm yếu thế hiện nay chủ yếu được thực hiện theo 2 kênh: Trợ giúp pháp lý Nhà nước do Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước chủ trì và các luật sư cộng tác viên tham gia; Trợ giúp pháp lý do Đoàn Luật sư, tổ chức hành nghề luật sư, cá nhân luật sư thực hiện trên cơ sở tự nguyện, hoặc theo yêu cầu của cơ quan tổ chức, hợp đồng... Trong đó, luật sư đóng vai trò nòng cốt trong cả hai hình thức.

Đối với nhóm yếu thế là người nghèo và người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Luật sư thực hiện trợ giúp pháp lý cho người nghèo thông qua nhiều hình thức như tư vấn trực tiếp tại Tổ chức hành nghề luật sư, tổ chức tuyên truyền pháp luật tại cơ sở, tham gia tố tụng miễn phí trong các vụ án hình sự, dân sự, lao động, hành chính.

Ngoài ra, việc trợ giúp pháp lý còn được Luật sư thực hiện theo các chuyên đề, chương trình cụ thể của địa phương hoặc những nội dung, vấn đề đang được xã hội quan tâm có ảnh hưởng trực tiếp đến với đối tượng này.

"Từ thực tiễn hoạt động nghề nghiệp của luật sư chúng tôi đã thực hiện trợ giúp pháp lý cho người dân nghèo được hỗ trợ pháp lý kịp thời, giảm thiểu các tranh chấp, khiếu kiện phức tạp. Nhiều vụ việc được giải quyết mà quyền lợi của các bên được bảo đảm với sự đồng thuận, hợp tình, hợp lý đã góp phần củng cố niềm tin của người nghèo với chính sách của Đảng và Nhà nước", Luật sư Hoàng Minh Hiển cho hay.

Bên cạnh những hiệu quả đạt được từ của công tác trợ giúp pháp lý của luật sư thì thực tế còn có một số những khó khăn, vướng mắc cần được các cơ quan chức năng hỗ trợ, tạo điều kiện hoàn thiện giúp cho công tác trợ giúp pháp lý của luật sư được thuận lợi.

Cụ thể, khó khăn về thể chế, chính sách và cơ chế thực hiện; công tác đánh giá chất lượng trợ giúp pháp lý còn hình thức; gặp khó khăn trong thực tiễn hành nghề khi nhận thức xã hội về trợ giúp pháp lý tại nhiều địa phương người dân nhiều nơi chưa biết hoặc chưa tin tưởng vào quyền được trợ giúp pháp lý miễn phí. Nhận thức của một bộ phận người yếu thế về trợ giúp pháp lý còn hạn chế, chưa chủ động tìm đến dịch vụ pháp lý của luật sư khi gặp khó khăn…

Theo đó, Luật sư Hoàng Minh Hiển kiến nghị cần hoàn thiện thể chế, chính sách đó là sửa đổi, bổ sung Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 theo hướng mở rộng đối tượng thụ hưởng; quy định rõ vai trò của luật sư trong trợ giúp pháp lý; tăng ngân sách và cơ chế khuyến khích xã hội hóa; nâng cao năng lực đội ngũ luật sư trợ giúp pháp lý thì cần tăng cường tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu theo nhóm đối tượng yếu thế; xây dựng mạng lưới luật sư trợ giúp pháp lý chuyên biệt;

Đồng thời, Nhà nước cần có chính sách khuyến khích, tôn vinh và tạo điều kiện thuận lợi cho luật sư tích cực tham gia hoạt động này, coi đây là một bộ phận quan trọng trong chiến lược xây dựng nền tư pháp vì nhân dân, phục vụ nhân dân.

Ngoài ra, cần ứng dụng công nghệ số trong trợ giúp pháp lý để triển khai mô hình tư vấn pháp lý trực tuyến; số hóa hồ sơ, kết nối dữ liệu giữa các trung tâm Trợ giúp pháp lý…

Có thể khẳng định rằng, luật sư không chỉ là người bảo vệ pháp luật mà còn là người bảo vệ công lý cho những người yếu thế trong xã hội. Sự tham gia của luật sư trong trợ giúp pháp lý không chỉ là nghĩa vụ nghề nghiệp mà còn là trách nhiệm xã hội cao cả. Thông qua công tác trợ giúp pháp lý cho người nghèo, luật sư đã và đang góp phần quan trọng vào việc bảo đảm quyền con người, thúc đẩy công bằng xã hội và xây dựng một xã hội thượng tôn pháp luật, nơi không ai bị bỏ lại phía sau trong hành trình tiếp cận công lý.

Trong bối cảnh kỷ nguyên số và cải cách tư pháp toàn diện, việc đổi mới mô hình, tăng cường nguồn lực và chuyên nghiệp hóa đội ngũ luật sư trợ giúp pháp lý là điều kiện tiên quyết để hướng tới một nền tư pháp nhân văn, hiện đại và công bằng – nơi mọi người dân, dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào, đều có quyền được tiếp cận dịch vụ pháp lý và bảo vệ bằng pháp luật.

Bích Phương