Hoàn thiện pháp lý, gỡ vướng huy động tài chính phát triển khu công nghiệp

Theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư: hiện cả nước có 414 khu công nghiệp được thành lập tại 61/63 tỉnh, thành phố trong cả nước với tổng diện tích gần 127 nghìn ha và hơn 1.000 cụm công nghiệp với tổng diện tích hơn 31 nghìn ha.

Các khu công nghiệp đã trở thành những khu vực trọng điểm thu hút các dự án đầu tư trong và ngoài nước, là điểm đến của nhiều tập đoàn hàng đầu trên thế giới. Thông qua hoạt động sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp trong khu công nghiệp đã đóng góp rất lớn, khoảng 50% vào tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước (tính đến cuối năm 2022) cũng như đóng góp quan trọng vào nguồn thu ngân sách.

TS Ngô Công Thành, Phó Chủ tịch Viện Nghiên cứu Đầu tư quốc tế (ISC) nhận định: Bên cạnh những kết quả, vẫn còn những hạn chế như chất lượng hiệu quả thu hút đầu tư chưa đáp ứng yêu cầu phát triển theo chiều sâu; liên kết hợp tác trong khu công nghiệp, khu kinh tế, giữa các khu với nhau và giữa khu công nghiệp, khu kinh tế với khu vực bên ngoài còn hạn chế. Loại hình phát triển chậm đổi mới, phát triển chưa bền vững và cân bằng về KT-XH, môi trường; hiệu quả sử dụng đất, sử dụng lao động chưa cao. Các địa phương chưa thực sự chú trọng tới cơ cấu ngành nghề, công nghệ, yếu tố môi trường và xã hội của dự án đầu tư, nên hiệu quả đầu tư phát triển các khu công nghiệp chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra.

Chủ đầu tư các dự án kinh doanh hạ tầng KCN Việt Nam do năng lực tài chính hạn chế, có tâm lý chờ đợi tìm được nhà đầu tư thứ cấp rồi mới đầu tư hạ tầng dùng chung trong KCN, trong khi nhà đầu tư nước ngoài lại muốn có mặt bằng, hạ tầng kỹ thuật ngay thì mới quyết định đầu tư. Sự giằng co, chờ đợi này đã khiến nhiều KCN có tỷ lệ lấp đầy thấp.

Để huy động được nguồn vốn to lớn đầu tư vào các khu công nghiệp trong những năm tới đòi hỏi phải có những thay đổi căn bản trong việc khai thông các dòng vốn, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư tiếp cận thuận lợi các yếu tố sản xuất và đổi mới hoạt động xúc tiến đầu tư.

Nghị quyết số 50-NQ/TW ngày 20/8/2019 của Bộ Chính trị khóa XII đã đề ra quan điểm chỉ đạo "Chủ động thu hút, hợp tác đầu tư nước ngoài có chọn lọc, lấy chất lượng, hiệu quả, công nghệ và bảo vệ môi trường là tiêu chí đánh giá chủ yếu. Ưu tiên các dự án có công nghệ tiên tiến, công nghệ mới, công nghệ cao, công nghệ sạch, quản trị hiện đại, có giá trị gia tăng cao, có tác động lan toả, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu".

Liên chi hội Tài chính khu công nghiệp Việt Nam (FAIP) thuộc Hiệp hội Tư vấn tài chính Việt Nam sẽ là một nhân tố quan trọng đồng hành cũng các doanh nghiệp và các cơ quan quản lý trong việc tìm kiếm các giải pháp huy động nguồn lực nhằm thúc đẩy mạnh mẽ hơn sự phát triển các khu công nghiệp, khu kinh tế của Việt Nam theo đúng định hướng tăng trưởng xanh và bền vững.

TS Lê Minh Nghĩa, Chủ tịch Hội Tư vấn tài chính Việt Nam cho biết, hiện có 5 nhóm chính sách tài chính thúc đẩy phát triển khu công nghiệp. Đó là chính sách thuế phí, đầu tư, tín dụng chính sách đất đai và các chính sách khác.

Tuy nhiên trong thực tiễn, vai trò của chính sách tín dụng còn tương đối mờ nhạt; nguồn lực tài chính cho phát triển hạ tầng kỹ thuật khu công nghiệp còn rất hạn chế. Cần khắc phục sự chồng chéo về quy định ưu đãi đầu tư...

TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách tài chính tiền tệ quốc gia dẫn lại số liệu của Bộ Xây dựng và Ngân hàng Nhà nước cho thấy, tính đến hết tháng 8/2023, dự nợ tín dụng cho các khu công nghiệp là 65 nghìn tỷ đồng, chiếm 6,6% tổng dư nợ kinh doanh bất động sản và tăng hơn 41% so cuối năm 2022.

Từ đó, TS Cấn Văn Lực cũng nêu các giải pháp gỡ nút thắt để huy động tài chính phát triển khu công nghiệp. Đó là sớm hoàn thiện thể chế; đẩy nhanh tốc độ rà soát và tháo gỡ vướng mắc kịp thời cho các dự án bất động sản khu công nghiệp; quyết liệt thực hiện các quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội đã được duyệt và giải ngân đầu tư công để nâng cấp hạ tầng kết nối các khu công nghiệp; cụ thể hóa tiêu chí khu công nghiệp sinh thái với những chính sách ưu đãi cụ thể.

"Các định chế tài chính cũng cần triển khai thực hiện quyết liệt các định hướng, thông tư hướng dẫn của NHNN, Bộ Tài chính để hỗ trợ nguồn vốn và chính sách thuế, phí đối với các khu công nghiệp. Còn về phía các chủ đầu tư khu công nghiệp cần thực hiện cơ cấu lại hoạt động, sản phẩm; đa dạng hóa nguồn vốn hướng tới minh bạch và hiệu quả hơn; quan tâm quản lý rủi ro, đáp ứng tốt hơn các yêu cầu về môi trường, an toàn...", TS Cấn Văn Lực góp ý.

Trong khuôn khổ tọa đàm, Liên chi hội Tài chính khu công nghiệp Việt Nam (FAIP) đã tổ chức Lễ ra mắt. TS Phan Hữu Thắng, Chủ tịch lâm thời FAIP cho biết, Liên chi hội được thành lập nhằm nhằm kết nối và định hướng huy động vốn đầu tư, kinh doanh trong khu công nghiệp một cách chuyên nghiệp, có chuẩn mực, đạo đức phù hợp quy định pháp luật Việt Nam. FAIP cũng là cầu nối giữa các doanh nghiệp khu công nghiệp với các cơ quan quản lý nhà nước, các nhà đầu tư quốc tế, các tổ chức kinh tế, tài chính nước ngoài để huy động nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực cho phát triển các khu công nghiệp tại Việt Nam.

Anh Minh