Hợp tác xã nông nghiệp Thủ đô–động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn

Vai trò quan trọng của hợp tác xã trong cơ cấu lại ngành nông nghiệp

Theo ông Nguyễn Đình Hoa, Phó Giám đốc Sở NN&MT Hà Nội, kinh tế tập thể, đặc biệt là các hợp tác xã nông nghiệp đã và đang đóng góp tích cực vào quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng của ngành nông nghiệp Thủ đô. Hợp tác xã chính là hình thức tổ chức sản xuất tiên tiến, góp phần tập hợp nông dân, phát huy sức mạnh tập thể để cùng ứng dụng khoa học kỹ thuật, giảm chi phí sản xuất và nâng cao chất lượng nông sản.

Ông cho rằng, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và yêu cầu ngày càng cao của thị trường, việc củng cố, kiện toàn và nâng cao hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp là đòi hỏi khách quan, mang tính tất yếu. Chỉ khi hợp tác xã hoạt động hiệu quả, gắn sản xuất với chuỗi giá trị, đảm bảo truy xuất nguồn gốc và đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng, nông sản của Hà Nội mới có thể khẳng định vị thế trên thị trường trong nước và quốc tế.

Các hợp tác xã nông nghiệp tại Hà Nội đã và đang không ngừng đổi mới và từng bước nâng cao hiệu quả hoạt động. Việc ứng dụng công nghệ cao, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật đã giúp nâng cao năng suất, chất lượng và xây dựng thương hiệu cho nông sản địa phương. Nhiều mô hình kinh tế tập thể đã ra đời, tạo ra các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, gắn kết chặt chẽ giữa các thành viên. Hợp tác xã nông nghiệp cơ bản đã đáp ứng được một số dịch vụ phục vụ sản xuất của các thành viên. Nhiều hợp tác xã đã tạo sức cạnh tranh với các thành phần kinh tế khác, tập trung vào thực hiện dịch vụ cho các hộ thành viên và nhân dân, làm tốt công tác chỉ đạo sản xuất nông nghiệp, bảo đảm về thời vụ, bố trí cây trồng hợp lý, đưa giống cây trồng, vật nuôi năng suất, chất lượng, giá trị cao vào sản xuất.

Đồng thời, các hợp tác xã nông nghiệp đã chú trọng cải tạo nâng cấp hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ cho thành viên sản xuất như: Đầu tư trang thiết bị máy móc công cụ làm dịch vụ sản xuất, mạnh dạn đầu tư trang thiết bị, hệ thống chuồng trại tiên tiến để nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm từng bước mở rộng sản xuất kinh doanh tăng thu nhập cho hợp tác xã. Đặc biệt, một số hợp tác xã đã quan tâm đến liên doanh, liên kết giữa các hợp tác xã với nhau và với doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế khác, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp.

Những chuyển biến của hợp tác xã về phương thức hoạt động, sản xuất, kinh doanh: Việc phát triển các hợp tác xã nông nghiệp đã góp phần chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo quy hoạch vùng sản xuất; phát triển kỹ thuật, công nghệ mới để tăng năng suất và chất lượng sản phẩm đáp ứng yêu cầu của thị trường. Đồng thời tổ chức quản lý tốt chất lượng, nâng cao giá trị thương hiệu nông sản; hình thành và phát triển các mô hình hợp tác xã nông nghiệp hoạt động hiệu quả theo định hướng nông nghiệp Thủ đô như: Ứng dụng công nghệ cao, công nghệ số, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, sinh thái, hữu cơ …, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, nâng cao thu nhập nông dân, phát triển nông nghiệp bền vững.

Cũng theo ông Nguyễn Đình Hoa, phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã nông nghiệp không chỉ nhằm mục tiêu kinh tế mà còn là giải pháp quan trọng trong xây dựng nông thôn mới, thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp và đảm bảo an sinh xã hội khu vực nông thôn. Các hợp tác xã nông nghiệp cần được định hướng trở thành trung tâm kết nối giữa nông dân – doanh nghiệp – nhà khoa học – nhà nước, đóng vai trò cầu nối trong phát triển vùng sản xuất hàng hóa tập trung, bảo đảm lợi ích hài hòa cho các bên tham gia.

Nâng cao trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền trong phát triển hợp tác xã

Để đạt mục tiêu đó, theo Phó Giám đốc Sở NN&MT Hà Nội, cấp ủy, chính quyền và người đứng đầu các địa phương phải xác định rõ trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo phát triển kinh tế tập thể. Việc phát triển hợp tác xã nông nghiệp cần được đưa vào chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm, gắn với các chỉ tiêu cụ thể. "Người đứng đầu địa phương phải thật sự quan tâm, sâu sát, tạo điều kiện thuận lợi về đất đai, vốn, hạ tầng, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực và xúc tiến thương mại cho các HTX," ông Hoa nhấn mạnh.

Tính đến tháng 8/2025 trên địa bàn Thành phố có 1.588 hợp tác xã nông nghiệp (tăng 3,5% so với mục tiêu kế hoạch năm 2025). Trong đó thành lập mới 80 HTX (đạt 142,9% so với kế hoạch năm 2025), 7 tháng đầu năm giải thể được 3 HTX nông nghiệp. Doanh thu bình quân của hợp tác xã/năm, đạt hơn 2.500 tỷ đồng; lãi bình quân của hợp tác xã đạt khoảng 200 tỷ đồng. Đáng chú ý, trên địa bàn thành phố có 11 liên hiệp hợp tác xã nông nghiệp.

Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn không ít hợp tác xã hoạt động ở quy mô nhỏ, thiếu định hướng thị trường, quản lý yếu và thiếu vốn đầu tư. Việc ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số trong quản trị, quảng bá và truy xuất nguồn gốc sản phẩm còn hạn chế.

Theo ông Hoàng Văn Thám, Chủ tịch HĐQT- TGĐ HTX rau quả sạch Chúc Sơn cho biết, HTX được thành lập năm 2016, sau gần 10 năm số thành viên tăng từ 16 thành viên, đến năm 2024 lên 73 thành viên. Diện tích sản xuất chứng nhận VietGAP tăng từ 5ha lên 31,7 ha, sản lượng rau củ tiêu thụ năm 2024 đạt 1.013 tấn, doanh thu đạt gần 30 tỷ. Dự kiến năm 2025 sản lượng rau và doanh thu tăng 20% so với năm 2024.

Để hợp tác xã phát triển hiệu quả, cần phải đổi mới mạnh mẽ tư duy phát triển HTX nông nghiệp theo hướng chuyên nghiệp, lấy hiệu quả làm trọng tâm, chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa gắn với thị trường tiêu thụ. Theo ông Thám, hợp tác xã là hạt nhân liên kết, tổ chức sản xuất tập trung, tạo ra chuỗi giá trị bền vững cho kinh tế nông thôn.

Các hợp tác xã cần chủ động áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử, số hóa quy trình sản xuất để khẳng định uy tín sản phẩm. Khi sản phẩm được minh bạch về nguồn gốc, đảm bảo chất lượng, thì niềm tin của người tiêu dùng sẽ là nền tảng giúp hợp tác xã phát triển bền vững.

Xây dựng mô hình hợp tác xã tiêu biểu, gắn với chuỗi giá trị

Một trong những hướng đi được ngành nông nghiệp Hà Nội xác định là tập trung xây dựng và nhân rộng các mô hình hợp tác xã nông nghiệp tiêu biểu, hiệu quả gắn với chuỗi giá trị và phát triển bền vững.

Theo ông Nguyễn Đình Hoa, trong giai đoạn tới, Thành phố sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, khuyến khích các hợp tác xã nông nghiệp xây dựng mã số vùng trồng cho các sản phẩm chủ lực, như rau an toàn, chè, hoa, quả đặc sản; đồng thời gắn với phát triển vùng nguyên liệu tập trung, ứng dụng công nghệ cao và công nghệ số trong sản xuất – kinh doanh.

Bên cạnh việc hỗ trợ về kỹ thuật, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá mô hình hợp tác xã hiệu quả trên các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội và các hội chợ xúc tiến thương mại. Khi các mô hình tốt được lan tỏa, người dân sẽ tin tưởng hơn, các HTX khác có cơ hội học hỏi, từ đó hình thành phong trào thi đua phát triển HTX mạnh trên toàn thành phố.

Phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã nông nghiệp không chỉ là nhiệm vụ kinh tế mà còn là giải pháp quan trọng để xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, xanh, sạch, bền vững của Thủ đô.

Ông Nguyễn Đình Hoa khẳng định: Khi mỗi hợp tác xã là một hạt nhân kinh tế vững mạnh, có mô hình sản xuất hiệu quả, có sản phẩm mang thương hiệu riêng, thì đó chính là nền tảng để Hà Nội xây dựng nền nông nghiệp đô thị hiện đại, góp phần nâng cao đời sống người dân và phát triển nông thôn mới bền vững.

Còn theo ông Hoàng Văn Thám, điều quan trọng nhất là phải phát huy tinh thần hợp tác, cùng phát triển, coi lợi ích tập thể là động lực để mỗi thành viên nỗ lực hơn. Kinh tế tập thể chỉ thật sự mạnh khi mỗi người nông dân hiểu rằng, hợp tác là con đường để đi xa, để cùng nhau xây dựng một nền nông nghiệp Hà Nội năng động, hội nhập và phát triển bền vững.

Thiện Tâm