Khởi động Tuần lễ KHCN 2025, Cần Thơ khẳng định vai trò trung tâm đổi mới của vùng

Cần Thơ đặt KHCN làm trụ cột phát triển bền vững

Sáng 16/12, TP. Cần Thơ phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức khai mạc Tuần lễ Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số TP. Cần Thơ năm 2025. Sự kiện thu hút sự tham dự của Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Huỳnh Thành Đạt, lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ, đại diện các cơ quan Trung ương, Bí thư Thành ủy Cần Thơ Lê Quang Tùng, lãnh đạo UBND TP. Cần Thơ, Đại học Cần Thơ cùng đông đảo giảng viên, sinh viên và cộng đồng doanh nghiệp.

Phát biểu tại lễ khai mạc, Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ Trương Cảnh Tuyên khẳng định, với vị thế là đô thị hạt nhân, trung tâm kinh tế, văn hóa và giáo dục của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Cần Thơ luôn xác định khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực cốt lõi nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội nhanh, bền vững.

Theo Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ, bám sát định hướng của Trung ương, Thành phố đã ban hành nhiều chính sách, chương trình và kế hoạch nhằm đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao tiến bộ khoa học – công nghệ vào các lĩnh vực trọng điểm như nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp chế biến, y tế, giáo dục và môi trường.

“Các nhiệm vụ khoa học và công nghệ được triển khai tại các sở, ngành, địa phương không chỉ góp phần giải quyết các bài toán thực tiễn, mà còn nâng cao trình độ kỹ thuật, năng lực công nghệ của doanh nghiệp và tổ chức công lập, tạo nền tảng quan trọng cho phát triển bền vững”, ông Trương Cảnh Tuyên nhấn mạnh.

Song song với đó, Cần Thơ đặc biệt quan tâm phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, thúc đẩy năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Nhiều chính sách hỗ trợ khởi nghiệp, phát triển tổ chức trung gian, kết nối viện – trường – doanh nghiệp đã được triển khai đồng bộ, từng bước hình thành môi trường thuận lợi cho đổi mới trong quản lý, sản xuất và cung ứng dịch vụ.

Đổi mới sáng tạo: Khâu then chốt để tri thức đi vào cuộc sống

Với chủ đề “Cần Thơ – Trung tâm động lực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”, Tuần lễ Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số năm 2025 diễn ra trong 05 ngày, với chuỗi tọa đàm, diễn đàn và hội thảo khoa học chuyên sâu.

Theo Ban Tổ chức, chuỗi sự kiện hướng tới ba mục tiêu trọng tâm: Xác định các định hướng, giải pháp đột phá nhằm phát triển khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu tại Nghị quyết 57-NQ/TW; giới thiệu, lan tỏa các mô hình đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tiêu biểu, tôn vinh những giải pháp ứng dụng hiệu quả trong sản xuất, quản trị và đời sống, đồng thời mở rộng cơ hội thương mại hóa sản phẩm khoa học – công nghệ; tiếp thu ý kiến, khuyến nghị của chuyên gia, doanh nghiệp, làm cơ sở hoạch định chính sách và kế hoạch hành động trong giai đoạn tới.

Phát biểu tại sự kiện, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Đức Long nhấn mạnh: “Bộ ba khoa học – công nghệ – đổi mới sáng tạo – chuyển đổi số chính là con đường để Cần Thơ vượt qua giới hạn phát triển hiện nay, chuyển từ vai trò tiếp nhận thách thức sang vai trò kiến tạo lời giải".

Theo Thứ trưởng Phạm Đức Long, một thực tế cần nhìn thẳng là khoa học và công nghệ chỉ thực sự có giá trị khi được chuyển hóa thành đổi mới sáng tạo. Đó là khi nghiên cứu trở thành sản phẩm, công nghệ trở thành năng suất và ý tưởng trở thành tăng trưởng. Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, giá trị không nằm ở bản thân công nghệ, mà ở khả năng khai thác và đổi mới dựa trên công nghệ.

Doanh nghiệp phải ở vị trí trung tâm hệ sinh thái đổi mới

Thứ trưởng Phạm Đức Long chỉ rõ, dù Cần Thơ có lợi thế về tri thức, tiếp cận công nghệ và nguồn nhân lực, nhưng khoảng cách từ nghiên cứu đến ứng dụng, từ công nghệ đến thị trường, từ ý tưởng đến sản phẩm vẫn còn lớn. Nhiều kết quả khoa học chưa ra khỏi phòng thí nghiệm; nhiều công nghệ chưa được “địa phương hóa” để phù hợp với điều kiện sản xuất và khả năng hấp thụ của doanh nghiệp; nhiều sáng kiến dừng lại ở thử nghiệm mà chưa tạo ra giá trị kinh tế – xã hội.

Chính vì vậy, đổi mới sáng tạo được xác định là khâu then chốt. Nếu làm tốt, Cần Thơ không chỉ là nơi tiếp nhận công nghệ mà còn trở thành nơi chuyển hóa tri thức thành giải pháp, tạo ra giá trị thiết thực cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời lan tỏa ra toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Một nội dung được Thứ trưởng Phạm Đức Long đặc biệt nhấn mạnh là đổi mới mối quan hệ “ba nhà”: Nhà nước – viện trường – doanh nghiệp, trong đó doanh nghiệp phải được đặt ở vị trí trung tâm.

Thực tiễn cho thấy, dù hệ thống viện – trường tại Cần Thơ và khu vực khá tập trung, nhưng liên kết với doanh nghiệp còn lỏng lẻo. Nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nông nghiệp, chế biến, logistics và dịch vụ, chưa đủ năng lực để “đặt bài toán” cho nghiên cứu; trong khi các cơ sở nghiên cứu lại thiếu động lực gắn kết sâu với thị trường.

“Nếu không thay đổi cách tiếp cận, khoa học sẽ đi một con đường, doanh nghiệp đi một con đường, còn Nhà nước phải ‘đi giữa’ để nối hai con đường, dẫn đến phân tán nguồn lực và hiệu quả thấp”, Thứ trưởng Phạm Đức Long khuyến nghị.

Từ tiếp nhận công nghệ đến kiến tạo giải pháp cho vùng

Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, đổi mới mối quan hệ “ba nhà” cần được hiểu là tái thiết cơ chế tương tác: giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực hấp thụ công nghệ; giúp viện – trường định hướng nghiên cứu theo vấn đề thực tiễn của vùng; và giúp Nhà nước chuyển vai từ người cấp phát sang người đặt hàng và kiến tạo thị trường đổi mới sáng tạo.

Trong bối cảnh Cần Thơ đang chịu áp lực tăng trưởng theo chiều rộng dần tới hạn, trong khi dư địa nâng cao giá trị gia tăng trong nông nghiệp, công nghiệp chế biến, dịch vụ và logistics vẫn còn lớn nhưng chưa được khai mở bằng tri thức và công nghệ, đổi mới sáng tạo chính là con đường phát triển dài hạn.

“Nếu tiếp tục phát triển theo mô hình cũ, Cần Thơ sẽ khó bứt phá và khó giữ vững vai trò trung tâm của vùng”, Thứ trưởng Phạm Đức Long nhấn mạnh.

Đổi mới sáng tạo sẽ giúp Cần Thơ tổ chức lại mô hình phát triển, chuyển từ dựa vào tài nguyên và lao động sang dựa vào tri thức, công nghệ và năng lực đổi mới; từ lợi thế địa lý sang lợi thế cạnh tranh sáng tạo; từ thích ứng bị động sang năng lực chống chịu và thích ứng chủ động trước biến đổi khí hậu và các cú sốc phát triển.

“Khi đổi mới sáng tạo được đặt đúng vị trí trung tâm, Cần Thơ sẽ định hình được con đường phát triển riêng, phù hợp với một đô thị trung tâm vùng sông nước, đóng vai trò đầu tàu tri thức và động lực lan tỏa cho toàn Đồng bằng sông Cửu Long trong dài hạn”, Thứ trưởng Phạm Đức Long chia sẻ.

Nền tảng KHCN vững chắc cho vai trò đầu tàu vùng

Phát biểu tại lễ khai mạc, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh, trong bối cảnh thế giới chuyển mạnh sang kinh tế tri thức, kinh tế số và phát triển xanh, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã trở thành yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh và vị thế phát triển của mỗi quốc gia, mỗi địa phương.

Đối với Cần Thơ – đô thị trung tâm của vùng Đồng bằng sông Cửu Long thì việc lựa chọn con đường phát triển dựa trên tri thức, công nghệ và đổi mới sáng tạo không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là lựa chọn chiến lược, có ý nghĩa quyết định trong việc mở rộng không gian phát triển và nâng cao chất lượng tăng trưởng.

Theo ông Huỳnh Thành Đạt, Cần Thơ có nhiều lợi thế đặc thù để hiện thực hóa định hướng này, trong đó nổi bật là hệ thống viện nghiên cứu, trường đại học lớn của vùng, với Đại học Cần Thơ giữ vai trò nòng cốt trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ.

Cùng với đó, Cần Thơ là trung tâm phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, chế biến nông – thủy sản, logistics và dịch vụ, gắn với chuỗi giá trị vùng, đặt ra yêu cầu ngày càng cao đối với ứng dụng khoa học – công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong quản lý, sản xuất và kinh doanh.

Nền tảng khoa học – công nghệ của Cần Thơ

Sau khi sắp xếp, hợp nhất ba địa phương Cần Thơ, Sóc Trăng và Hậu Giang, TP. Cần Thơ có 113 tổ chức có hoạt động khoa học và công nghệ, gồm 69 tổ chức khoa học và công nghệ công lập và 44 tổ chức ngoài công lập. Số lượng cán bộ khoa học và công nghệ đạt 9,88 người/vạn dân, với 10.693 nhân lực có hoạt động khoa học và công nghệ. Năm 2024, tốc độ đổi mới công nghệ, thiết bị đạt 14,025%, tăng 1,005 điểm phần trăm so với năm 2021; tỷ trọng sản phẩm công nghệ cao đạt 33,55%, tăng 2,95 điểm phần trăm, cho thấy hiệu quả rõ nét từ đầu tư và đổi mới công nghệ của doanh nghiệp trên địa bàn.

Lê Sơn