Khởi nghĩa Ba Tơ - Giá trị lịch sử và bài học kinh nghiệm

Hội thảo là hoạt động trong chuỗi sự kiện kỷ niệm 80 năm Ngày khởi nghĩa Ba Tơ (11/3/1945 - 11/3/2025) và 50 năm Ngày Giải phóng tỉnh Quảng Ngãi (24/3/1975 - 24/3/2025).

Phát biểu tại hội thảo, Thiếu tướng Lê Ngọc Hải, Tư lệnh Quân khu 5 khẳng định: Khởi nghĩa Ba Tơ là một trong những sự kiện quan trọng tạo tiền đề cho phong trào cách mạng ở Quảng Ngãi. Cuộc khởi nghĩa Ba Tơ không chỉ là một sự kiện lịch sử tiêu biểu trong tiến trình lịch sử đấu tranh cách mạng của Việt Nam, mà còn là biểu tượng của sự gắn kết, thống nhất giữa đường lối cách mạng của Đảng với sức mạnh của quần chúng nhân dân. Sự kiện này đánh dấu bước ngoặt trong việc khẳng định khả năng tự chủ, tinh thần tự lực, tự cường và lòng yêu nước sâu sắc của người dân Ba Tơ, Quảng Ngãi nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung...

"Khởi nghĩa Ba Tơ như một đốm lửa nhỏ ở vùng rừng núi Tây Nam tỉnh Quảng Ngãi, song có tổ chức, có lực lượng, kế hoạch phối hợp hiệp đồng, có mục tiêu chính trị hết sức rõ ràng, từ đây, phong trào cách mạng bùng lên mạnh mẽ, làm nên thắng lợi của cuộc Cách mạng tháng Tám 1945 tại tỉnh Quảng Ngãi", Thiếu tướng Lê Ngọc Hải nhấn mạnh.

Cuộc khởi nghĩa Ba Tơ là sự kiện lịch sử tiêu biểu của tỉnh Quảng Ngãi, của Quân khu 5. Đội Du kích Ba Tơ tuy tồn tại, phát triển trong thời gian ngắn, nhưng đã lập nên nhiều chiến công vang dội, làm nền tảng xây dựng các đơn vị vũ trang cách mạng ở nhiều địa phương, là một trong những đơn vị tiền thân của lực lượng vũ trang Quân khu 5.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi Bùi Thị Quỳnh Vân nhấn mạnh: "Thắng lợi của khởi nghĩa Ba Tơ và sự ra đời của Đội Du kích Ba Tơ đã để lại những bài học kinh nghiệm vô cùng quý giá, được Đảng ta vận dụng và phát triển các giai đoạn cách mạng, lãnh đạo kháng chiến chống thực dân Pháp, kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, thu non sông về một mối".

Khởi nghĩa Ba Tơ là cuộc khởi nghĩa từng phần đầu tiên trong cả nước nổ ra và giành thắng lợi. Thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Ba Tơ ngày 11/3/1945 đã tạo tiền đề cho phong trào đấu tranh cách mạng của tỉnh Quảng Ngãi phát triển mạnh mẽ, tiến tới Tổng khởi nghĩa giành thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945, ảnh hưởng to lớn đến phong trào cách mạng của các tỉnh Nam Trung kỳ, là một trang sử ngời sáng trong lịch sử Quảng Ngãi và lịch sử cả nước.

Cuộc khởi nghĩa Ba Tơ gắn với Đội du kích Ba Tơ đã sản sinh, đào tạo cho Đảng, Nhà nước và quân đội nhiều cán bộ tài năng, nhiều tướng lĩnh xuất sắc trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược như Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi Trương Quang Giao, Thượng tướng Trần Nam Trung (Trần Lương), Trung tướng Nguyễn Chánh, Trung tướng Nguyễn Đôn, Trung tướng Phạm Kiệt, Trung tướng Trần Quý Hai, Trung tướng Võ Thứ…

Cuộc khởi nghĩa Ba Tơ nổ ra và giành thắng lợi, chính quyền cách mạng huyện Ba Tơ được thành lập vào ngày 12/3/1945 là chính quyền cấp huyện đầu tiên của tỉnh Quảng Ngãi và cả nước trong thời kỳ tiền khởi nghĩa – 1945.

Năm 1980, quần thể các địa điểm di tích về cuộc khởi nghĩa Ba Tơ và Đội du kích Ba Tơ được Bộ Văn hóa Thông tin công nhận, xếp hạng và cấp Bằng di tích lịch sử - văn hóa quốc gia. Năm 2010, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân trong thời kỳ chống Pháp cho Đội du kích Ba Tơ. Tháng 8/2013, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định công nhận các xã Ba Vinh, Ba Giang, Ba Động, Ba Chùa, Ba Thành và thị trấn Ba Tơ thuộc vùng An toàn khu của Trung ương ở Quảng Ngãi trong thời kỳ chống Pháp.

Ngày 25/12/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2082/QĐ-TTg công nhận các địa điểm về cuộc khởi nghĩa Ba Tơ là Di tích quốc gia đặc biệt. Căn cứ theo hồ sơ di tích đã được Chính phủ xếp hạng, di tích này gồm 11 điểm di tích: Khúc sông Liêng; lò gạch Nước Năng; nhà đồng chí Trần Quý Hai (thị trấn Ba Tơ); chòi canh Suối Loa (xã Ba Động), đồn Ba Tơ (đồn Khố Xanh) tại thị trấn Ba Tơ, Nha kiểm lý (thị trấn Ba Tơ), sân vận động Ba Tơ (thị trấn Ba Tơ), bãi Hang Én (xã Ba Vinh), Bến Buôn (xã Ba Thành), chiến khu Nước Lá-Hang Voọt Rệp (xã Ba Vinh), chiến khu Núi Cao Muôn (xã Ba Vinh).

Việc Chính phủ ban hành Quyết định xếp hạng Di tích lịch sử địa điểm về cuộc khởi nghĩa Ba Tơ là di tích quốc gia đặc biệt là một sự kiện có ý nghĩa sâu sắc, thêm một lần nữa khẳng định mảnh đất và con người Ba Tơ đã có những đóng góp tích cực vào lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, duy trì, vun đắp tình đoàn kết Kinh - Thượng gắn bó keo sơn.

Lưu Hương